«ام اس» نوعی خاص از بیماری‌هاي
مغز و اعصاب است که این روزها به طرز نگران کننده ای در جهان رو به فزونی
گذاشته، بی آنکه عامل قطعی یا درمان مشخصي داشته باشد. در ایران تا همین یک
دهه قبل از میان مردم کسی ام اس را نمی‌شناخت یا اگر می‌شناخت اولین تصور
او ابتلا به فلج تدریجی و کشنده بود، از این رو «ترس» اولین احساسی بود که
نام این بیماری به افراد انتقال می‌داد. حتی بسیاری از بیماران هنوز هم به
دلیل همین ذهنیت، تا مدت‌ها بیماری خود را نمی‌پذیرند و از فلج و مرگ واهمه
دارند.
این در حالی است که ام اس با وجود اینکه هنوز درمان مشخصي ندارد
اما تا حد زیادی قابل کنترل است و در صورت رعایت نکات ساده و مصرف دارو، به
هیچ وجه به مرحله فلج نخواهد رسید. حتی با رسیدن به مرحله فلج، بیمار
همواره فاقد قوه حرکت نخواهد ماند و فلج ام اس، برگشت پذیر است. در عین حال
عواملی دارای تاثیر مثبت بر کنترل روند این بیماری وجود دارند که در صورت
رعایت از جانب بیمار و اطرافیان وی، زندگی را برای این بیماران عادی کرده و
ام اس را از هیبت ترسناکی که به آن داده ایم، به یک همراه پذیرفتنی تبدیل
می‌کند.
افزایش قدرت بیماران ام اس با ورزش
عدم تعادل درحین راه رفتن، لرزش، حرکات ناگهانی اندام ها، عدم هماهنگی بدن
و غیره. این‌ها از جمله عواملی است که باعث می‌شود بیماران مبتلا به ام اس
از انجام فعالیت بترسند و حتی از حضور در عرصه‌هاي اجتماعي باز بمانند.
این در حالی است که تحقیقی با نام «تاثیر 8 هفته تمرین منتخب بر مسافت راه
رفتن، قدرت و خستگی بیماران ام اس» نشان داده ورزش عاملی موثر در افزایش
قدرت بیماران ام اس است.
در این تحقیق آمده به دلیل اینکه بیماران ام اس
دچار کم تحرکی و بیماری‌هاي ناشی از آن هستند، تقویت عضلات و تمرین‌هاي
قدرتی که تا حد ایجاد درد نباشد می‌تواند از آتروفی عضلانی جلوگیری نماید و
اثرات مثبتی روی ضعف حرکتی آنان داشته باشد. چون اکثر بیماران، جوان و در
سنین فعالیت هستند ارائه آموزش‌هاي مناسب در زمینه ورزش در افزایش سطح
توانمندی جسمانی آن‌ها موثر است. خستگی ناشی از ام اس از سوی بیماران به
عنوان بیشترین خصیصه ناتوان کننده این بیماری که کاملا روی کیفیت زندگی اثر
می‌گذارد معرفی شده است، اما این خصیصه نیز با انجام ورزش به‌خصوص ورزش
یوگا تا حد زیادی قابل کاهش است.
نایب رئیس فدراسیون پزشکی ورزشی، گفته که
بیماران ام اس حتي المقدور در هوای خنک به ورزش بپردازند و در فصل گرم سال
فعالیت‌های ورزشی را در سالن‌هایی انجام دهند که سیستم تهویه مطلوب دارد.
وی با تاکید بر اینکه بیماران نباید بیش از یک ساعت ورزش کنند، افزوده که
آن‌ها باید به اندازه 60 الی 70 درصد از توانشان را برای انجام فعالیت‌های
ورزشی بگذارند تا فشاری به بدن‌شان وارد نشود.
تاثير مثبت نور خورشيد بر ام. اس
نور خورشيد در پيشگيري از بروز بيماري اماس یا کنترل آن موثر است. به
گفته پزشکان علاوه بر افزایش ویتامین دی بدن بر اثر نور آفتاب، بخش مادون
قرمز نور خورشید نیز موجب کاهش حملات ام اس می‌شود. بخش تشعشعات مادون قرمز
نور خورشید، بدن را به تولید ویتامین دی ترغیب می‌کند و این ویتامین به
همراه تشعشع مادون قرمز با هم می‌توانند سیستم ایمنی بدن را تنظیم کنند و
روند بیماری ام اس را کندتر کنند. محققان در یک آزمایش موش‌هایی را که
مستعد ابتلا به اماس بودند به مدت یک هفته در معرض اشعه مادون قرمز قرار
دادند. آن‌ها دریافتند تماس با این اشعه اگرچه تعداد موش‌های مبتلا به
بیماری شبه ام اس را کاهش نداد اما علائم این بیماری را در آن ها، بویژه
موش هایی که هر روز در معرض تشعشع قرار می‌گرفتند، کاهش داد.
ام. اس و تغذیه مناسب
استفاده از یک رژیم غذایی سالم و صحیح در بیماران مبتلا به ام اس از سایر
افراد اهمیت بیشتری دارد. دکتر «مینو محمدشیرازی»، در مجله پیام ام اس
شماره ۱۴ خاطر نشان ساخته: «رژیم غذایی مناسب به ویژه اگر در مراحل ابتدايی
بیماری شروع شود باعث کند شدن سیر بیماری و کاهش میزان ناتوانی کلی در
دراز مدت می‌شود. همچنین این بیماران به علت کم تحرکی ناشی از بیماری و
استفاده از کورتون مستعدپوکی استخوان هستند و با یک رژیم غذایی مناسب
می‌توان از پوکی استخوان جلوگیری نمود .
تحقیقات حاکی از این واقعیت است که
اکثر بیماران ام اس طی بیماری دچار کاهش یا افزایش غیر طبیعی وزن می‌شوند
که هر دوی این حالات بر روی وضعیت بیمار اثر منفی دارد. با پیروی از تغذیه
صحیح می‌توان وزن بیمار را درحد مطلوب حفظ کرد. دیگر اینکه تغذیه سالم از
دو عارضه شایع و مهم ام اس یعنی یبوست و عفونت‌هاي ادراری پیشگیری می‌کند.
از سوی دیگر با تغذیه سالم می‌توان عوارض داروهای مصرفی متعددی را که
بیماران ناگزیر از مصرف آن هستند ، به حداقل رساند.»
مواد غذایی مفید برای
بیماران ام اس بنا به گفته دکتر «مهرداد حلوایی» متخصص فیزیولوژی، از این
قرار است: امگا 3 و امگا6، انواع ماهی به‌خصوص ماهی ساردین و سالمون و سایر
منابع غذایی آن نظیر روغن سویا و کانولا، جوانه گندم ، گردو، روغن تخم
کتان، سبزیجات برگ سبز و روغن کبد ماهی، میوه‌ها و سبزی‌هاي تازه و تمیز که
برگ آن‌ها سبز پررنگ است، آب تازه و تصفیه شده، چای‌هاي گیاهی به جای چای
معمولی و آب میوه رقیق شده.
نقش درمان مکمل در کنترل ام. اس
داروهایی که برای درمان علائم و جلوگیری از پیشرفت بیماری ام اس استفاده
می‌شوند تنها نوع درمان ام اس نیستند و در بسیاری از بیماران همچنین به
فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و مشاوره روانپزشکی نیاز است.
فیزیوتراپی برای به دست آوردن عملکرد اولیه عضلات بسیار موثر است.
کاردرمانی به بیمار کمک می‌کند مشکلات موجود در انجام کارهای روزمره اش را
به نحو مناسبی اصلاح نماید. مشاوره روانپزشک نیز باعث می‌شود اشکال درکنار
آمدن با بیماری‌هایی مثل ام اس که اغلب در ابتدای راه منجر به بروز افسردگی
و سایر اختلالات روانی می‌شود، رفع شده و بیمار بتواند با استفاده از
مشاوره و دارو به زندگی عادی بازگردد. ماساژ درماني نیز يكي از درمان‌هاي
جايگزين است که به كاهش اضطراب و سير پيشرفت بيماري ام اس كمك می‌كند.
ماساژ درماني يكي از قديمي‌ترين و آسان ترين روش‌هاي درماني است كه با
تقويت گردش خون، سيستم ايمني و احساس آرامش بر فشار خون، سيستم گوارشي،
پوست و عضلات تاثير دارد.
نگرش مثبت به زندگی با ام اس
روزالیند کالب، یکی از روانشناسان مرکز انجمن ملی ام اس است که عقیده
دارد: «روانشناسی مثبت راهکارهای جدیدی برای دستیابی به تجربیات و برگشت حس
کنترل دراختیار افراد خواهد گذاشت.» به گفته کالب روانشناسی مثبت برخلاف
آنچه همه فکر می‌کنند شامل داشتن چهره ای شاد یا انکار احساسات منفی که
افراد مبتلا به بیماری‌هاي مزمن ممکن است آن را تجربه کنند نیست، بلکه
استفاده از بعضی ابزار برای افزایش احساس خشنودی و استفاده مؤثر از آن‌ها
در مواجهه با چالش هایی است که بر اثر ابتلا به اماس ممکن است با آن مواجه
شوید.»
با کاهش فشارهای روحی و روانی به ویژه استرس و درمان زودهنگام ام
اس و پیگیری اقدامات درمانی، امکان مقابله با این بیماری و جلوگیری از
تشدید آن وجود دارد. استرس می‌تواند باعث تشدید حملات در بیماران مبتلا به
ام اس شود. با توجه به تأثیر استرس بر بیماری ام اس و کیفیت زندگی این
افراد، کنترل آن ضروری و مهم است. به خود فرصت دهید تا با بیماری سازگار
شوید و اجازه ندهید بیماری شما را کنترل کند.
از جملات مثبت استفاده کنید.
وقتی مثبت فکر می‌کنید و از جملات مثبت بهره می‌برید، امید و تلاش برای
تسلط بر شرایط پراسترس بیشتر می‌شود. آن طور که از گفته‌ها می‌توان نتیجه
گرفت استفاده از یک روش صحیح و سالم برای زندگی در کنار مصرف منظم داروهای
تجویز شده ، برنامه منظم برای فعالیت فیزیکی و ورزش، داشتن تغذیه مناسب، و
غیره می‌تواند فرد مبتلا به ام اس را به وضعیت بهتری از سلامت رهنمون کند.
همچنین کاهش سطوح استرس فرد بیمار می‌تواند در کاهش علائم وی موثر باشد. از
فعالیت زیاد در محیط‌هاي بیرون خصوصا در هوای زیاد گرم که می‌تواند باعث
تشدید بیماری شود لازم است اجتناب کنیم و در عین حال، مثبت بیندیشیم و ام
اس را همراه بدانیم، نه بیماری.
ام اس؛ بیماری جوانان؟
مسلما به طور قطع نمی توان گفت احتمال بروز بیماری برای چه افرادی بیشتر
است، اما آن طور
که آمار نشان می‌دهد، ام اس در خانم‌ها شیوع بیشتری دارد و
معمولا میان خانم‌هاي جوان بروز این بیماری چشمگیرتر است، ولی هیچ فاکتور
خاصی وجود ندارد که بتوانیم بگوییم وجود آن، افراد را مستعد ابتلا به ام اس
خواهد کرد. وجود علائمی مانند خواب رفتگی اندام ها، تنه، صورت، سرگیجه،
دوبینی، کاهش ناگهانی دید یک چشم بخصوص در افراد جوان، اختلالات تعادلی و
همین طور مشکلات ادراری که در جوانان مشاهده می‌شود، می‌تواند نشانه شروع
بیماری ام اس باشد.البته بسیاری از این علائم، ممکن است به طور طبیعی برای
افرادی اتفاق بیفتد و بدون هیچ علت خاصی فرد را درگیر کند. بنابراین وجود
این نشانه‌ها به صورت گذرا و موقت جای نگرانی ندارد و همیشه دلیلی برای
ابتلا به ام اس نیست.
آرامش را در خانه حفظ کنید
وقتی در مورد ام اس صحبت می‌شود، بسیاری از خانواده‌ها نگران وضع سلامت
فرزندان شان می‌شوند و دوست دارند هرطور شده از ایجاد این بیماری پیشگیری
کنند.با این که هیچ راه حل خاصی برای پیشگیری از ابتلا به ام اس وجود
ندارد، اما باید حتما باید به تغذیه مناسب فرزندان اهمیت بدهید و از مواد
غذایی آماده، فست فودها و غذاهایی که حاوی مواد نگهدارنده است کمتر استفاده
کنید. مصرف میوه‌ها و سبزیجات و همچنین مواد غذایی حاوی پروتئین مانند شیر
را نیز نباید فراموش کنید.
خانواده‌ها باید مراقب باشند محیطی آرام و به دور از تشنج برای فرزندان
شان فراهم سازند. چراکه قرار گرفتن در معرض استرس‌هاي شدید و طولانی
می‌تواند زمینه ساز ایجاد بیماری باشد. از طرف دیگر، داشتن فعالیت‌هاي بدنی
مناسب و منظم و همچنین حفظ آرامش در محیط کار و زندگی نیز از جمله عواملی
است که می‌تواند در این زمینه موثر باشد.