فرارو- یک استاد دانشگاه گفت: «در شرایط کنونی صحبت از شوک و افزایش قیمت ها تناسبی ضعیف با اقتصادی که در شرایط رکود تورمی است دارد. به عبارت دیگر اینکه شوک درمانی اقدام خوبی است یا نیست یک بحث تئوریک است؛ اما برای درمان شرایط کنونی اقتصاد ایران هر نوع شوک قیمتی تورم و رکود را تشدید خواهد کرد.»
در همايش بررسي سياست هاي پولي و ارزي، نسخه وارد کردن شوک‌های جدید به اقتصاد به عنوان راه برون رفت از رکود و تورم تجویز شد. در این همایش افرادی همچون محمد هاشم پسران نامزد جایزه نوبل اقتصاد، مسعود نیلی مشاور اقتصادی رئیس جمهور، ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی و اقتصاددانانی همچون موسی غنی نژاد حضور داشتند.
در این همایش پسران گفت: يكي از مهم ترين راهكارهاي پيش روي كشور براي برون رفت از شرايط ركود تورمي كنوني، وارد ساختن يك شوك بزرگ به اقتصاد است که اگرچه برای مدتي تورم را افزايش داده اما بعد از دو الي سه سال اقتصاد به تعادل بازمي گردد.
پسران با اشاره به سهم بالاي درآمدهاي نفتي در اقتصاد ايران، بر لزوم بازسازي ساختارهاي اقتصادي كشور تاكيد و عنوان كرد: دولت بايد توجه داشته باشد كه اگر نتواند مسائل اساسي خود را بازسازي كرده، هزينه هاي خود را كاهش داده و نقش نفت را در اقتصاد منطقي سازد، ما شايد حدود 7 سال بعد دوباره با يك بحران روبه رو شويم.
مسعود نيلي، ديگر سخنران اين همايش نیز همچون پسران معتقد بود اقتصاد كشورمان براي برون رفت از شرايط كنوني نيازمند يك شوك است، شوكي كه شايد با افزايش نرخ حامل هاي انرژي عملياتي شود.
آیا ایجاد شوک نسخه درمان شرایط کنونی اقتصاد ایران است؟
دکتر محمد خوش چهره استاد اقتصاد دانشگاه تهران
در گفتگو با فرارو گفت: «واژه شوک اصلا واژه خوبی نیست و اتفاقا به اقتصاد نباید شوک وارد کرد؛ بلکه باید تصمیمات عقلایی آرام گرفت.»
وی ادامه داد: «آقای نیلی و دوستان ایشان بالاخره یک جمع بندی از یک نظریه تحت عنوان "آزادسازی قیمت ها" دارند که یک نظر محترم است؛ منتهی در مقام سیاست گذاری، برنامه ریزی و تصمیم گیری چنین نظراتی حتما باید در مقابل نظرات رقیب قرار بگیرد نه اینکه در یک سمینار و به صورت یکجانبه حرف خود را بزنند.»
وی افزود: «بنابراین این صحبت ها از جنبه بیان نظریه قابل احترام است اما از این جنبه که مبنای تصمیم گیری شود منطق ندارد و خطرناک است؛ چراکه باید در مقابل نظریات رقیب قرار بگیرد و در یک بحث علمی اگر برتری خود را نشان داد مبنای تصمیم گیری شود.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «قطعا خیلی ها نکاتی که تحت عنوان "شوک به اقتصاد" بیان می شود را در شرایط کنونی اقتصاد ایران و با مشی مورد نظر دولت توصیه نمی کنند.»
وی ادامه داد: «واژه "اعتدال" که از سوی آقای روحانی مطرح شده به مفهوم محافظه کاری و حفظ وضع موجود است. به همین دلیل بحث هدفمندی در سال اخیر تغییر نکرد و تغییرات نرخ ارز (چه بالا و چه پایین) و تغییرات نرخ بهره نیز تایید نشد.»
وی افزود: «لذا ایجاد شوک در اقتصاد در تعارض با اعتدال و حفظ وضع موجود است.»
این صاحب نظر مسائل اقتصادی تصریح کرد: «این تعارضات با توجه به شرایط کنونی اقتصاد ایران از دل شوک و آن هم با آزادسازی کامل قیمت های انرژی بیرون نمی آید. یعنی آقای نیلی و دوستان از مدت ها قبل در پی آزادسازی قیمت ها بودند و اکنون قصد دارند تحت واژه شوک و در شرایط کنونی اقتصاد ایران آن را اجرایی کنند که بخشی از یک جریان کلی است.»
خوش چهره گفت: «اقتصاد ایران همچون مصدومی است که ضربات شدیدی بر آن وارد شده است. به طور مثال دچار شکستگی شدید در استخوان است که این شکستگی به مثابه فشل بودن تولید است؛ چنانکه اکنون بیش از 60 درصد تولید کشور نیمه جان است و زیر ظرفیت تولید می کند.»
وی ادامه داد: «نتیجه این شکستگی رخوت و رکود اقتصادی است.»
وی افزود: «از سوی دیگر این مصدوم دچار صدمات ناشی از برخورد ضربات به سر و صورت آن است که به مثابه تورم و لجام گسیختگی قیمت ها است که شرایط تورمی را ایجاد کرده است.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «مجموع این دو (شکستگی استخوان و برخورد ضربات به سر و صورت) شرایط رکود تورمی را در اقتصاد ایجاد کرده است.»
وی ادامه داد: «متعاقبا این مصدوم دچار بریدگی شریانی شده و خون زیادی از وی می رود که به مثابه کاهش ارزش پول ملی یا کاهش قدرت خرید است.»
خوش چهره گفت: «حال برای درمان این مصدوم تشخیص اقدامات آنی، کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت مهم است که مهم ترین اقدام برای این مصدوم جلوگیری از خون ریزی است.»
وی ادامه داد: «اما اگر تیم معالج به جلوگیری از خون ریزی که یک اقدام آنی است توجه نکند و در عوض به فریادهای مصدوم که ناشی از شکستگی است توجه کند و اقدامات میان مدت و بلند مدت را در فوریت اقدام قرار دهد، در اصل جان مصدوم را به خطر می اندازد.»
وی افزود: «بنابراین ضمن آنکه ما ابتدا باید مشکلات اقتصاد کشور را تشخیص دهیم، اقدامات آنی، کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت خود را نیز باید تعریف کنیم.»
این استاد دانشگاه اظهار کرد: «در اقدامات آنی تقویت پول ملی و بازسازی قدرت خرید (همچون ارائه سبد کالایی به مردم) باید در دستور کار قرار گیرد. همچنین نرخ بهره مناسب و نرخ ارز مناسب آنی و نه واقعی (چرا که نرخ ارز واقعی اقدام میان مدت و بلند مدت است و به رونق تولید باز می گردد) جزو اقدامات آنی محسوب می شود.»
وی ادامه داد: «بنابراین در شرایط کنونی صحبت از شوک و افزایش قیمت ها تناسبی ضعیف با بیماری که در شرایط رکود تورمی است دارد. به عبارت دیگر اینکه شوک درمانی اقدام خوبی است یا نیست یک بحث تئوریک است؛ اما برای درمان بیماری که وصف شد هر نوع شوک قیمتی تورم و رکود را تشدید خواهد کرد.»
این نماینده سابق مجلس اظهار کرد: «اشکال ما در اقتصاد ایران این است که مدام به اقدامات بیمارستانی نگاه می کنیم و به اقدامات اورژانسی توجه نمی کنیم و بدین وسیله جان بیمار را به مخاطره می اندازیم. به عبارت دیگر نسخه های میان مدت و بلند برای شرایط کنونی اقتصاد ایران اگر همراه با اقدامات آنی و کوتاه مدت نباشد اصلا آن نسخه ها خطرناک خواهد بود.»