معاذ الخطیب، رئیس ائتلاف ملی معارضان سوری اعلام آمادگی کرده است که با دولت سوریه مذاکره کند. شاید همین موضع گیری بود که باعث شد علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه ایران و سرگی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، او را به حضور بپذیرند.
دیپلماسی ایرانی ابعاد این موضع گیری را در گفت و گو با حسین شیخ الاسلام، معاون پیشین وزیر خارجه و تحلیل گر مسائل خاورمیانه بررسی کرده است:
آقای معاذ الخطیب، رئیس ائتلاف ملی معارضان سوری، اعلام آمادگی کرده که با دولت سوریه مذاکره کند. ارزیابی شما از این موضع چیست؟
باید دید که آقای معاذ الخطیب این پیشنهاد را از طرف چه کسی مطرح می کند؟ آیا این پیشنهاد نظر شخصی او است یا نظر کل ائتلافی که امریکایی ها و قطری ها و ترک ها آن را ساخته اند نیز همین است. برخی از مخالفین این پیشنهاد را رد کرده اند. بنابراین باید مشخص شود ایشان کدام بخش از ائتلاف را نمایندگی می کنند. ارزش این موضع آن زمان مشخص می شود که آقای معاذ الخطیب بتواند خشونت را در میدان متوقف کند. اگر صدها موضع این چنینی توسط ایشان گرفته شود اما خشونت ادامه داشته باشد، نشان می دهد که او کاره ای نیست و کسانی که در میدان حضور دارند و می جنگند و کارهای تروریستی انجام می دهند توجهی به نظر ایشان ندارند. لذا باید توجه داشت که این موضع به اندازه اثرش در میدان ارزش دارد.
حال فرض کنیم که این موضع کل ائتلاف بود. باید توجه داشت که آقای معاذ الخطیب قسمتی از معارضه خارج از کشور را نمایندگی می کند. ائتلاف بخشی از معارضه خارج از کشور است که هیچ اصالتی ندارد. این ها کسانی هستند که از غرب فرمان می گیرند و از طرف های دیگری منابع مالی خود را تامین می کنند. بنابراین نظر ائتلاف، نظر حامیان غربی و عربی آن است. این ها ارزشی ندارند. باید دید که آیا اربابان آن ها هم همین مواضع را دارند؟
سوال بعد این است که آیا باقی معارضه خارج از کشور این ائتلاف و موضع آن را قبول دارد؟ اساسا وزن معارضه خارج از کشور در مقایسه با معارضه داخل کشور که از سال ها قبل مخالف بشار اسد بودند اما مخالف زور و جنگ بودند و فکر می کردند که این مخالفت ها باید از طریق مسالمت آمیز، صلح جویانه و بدون دخالت خارجی انجام شود، چه قدر است؟ در آن صورت می توان گفت که این موضع گیری چقدر اهمیت دارد.
غربی ها و شاهان برخی کشورهای منطقه که تا کنون به معارضین سوری اسلحه و پول می دادند و تروریست به سوریه اعزام می کردند، بعد از بیست و سه ماه به این نتیجه رسیده اند که نمی توانند از راه نظامی موفق شوند. حال می خواهند آن چه را که نتوانسته اند از طریق نظامی به دست آورند، از طریق مذاکره به دست آورند. طبیعی است که آن ها به اهداف خود نخواهند رسید. آن ها با زور نتوانستند حکومت بشار اسد را ساقط کنند، حال با مذاکره می توانند؟
نگاه ایران نسبت به این پیشنهاد چیست؟
آن چه مهم است و ایران از آن پشتیبانی می کند و به همین دلیل هم وزیر خارجه، آقای صالحی قبول کرد که با آقای معاذ الخطیب دیدار کند این است که راه حل خشونت آمیز باید حذف شود و راه حل مبتنی بر مذاکره آغاز شود. مذاکره باید کاملا سوری ـ سوری باشد. راه حل بحران سوریه باید کاملا ملی باشد و بدون دخالت خارجی پیگیری شود.
طبیعی است آن ها که تا کنون در زمینه تسلیحات در سوریه سرمایه گذاری می کردند، حالا در سیاست سرمایه گذاری کنند تا در درون سوریه موثر واقع شوند و یک سوریه وابسته و غیرمقاومتی ایجاد کنند. حتما ملت سوریه اجازه نخواهد داد که دخالت خارجی و پول تعیین کننده سرنوشت ملت سوریه باشد. تا به حال برخی کشورهای عربی با فرستادن اسلحه و پول و تروریست ملت سوریه را قربانی کرده اند و توان ضداسرائیلی ملت و ارتش و حکومت سوریه را در درگیری داخلی ضعیف کرده اند. این بار ملت سوریه به هیچ وجه اجازه دخالت آن ها در صحنه سیاسی سوریه را نخواهد داد.
ایران هر ندایی را که نظامی گری و تروریسم را نفی کند و مذاکره و مصالحه و راه حل های مسالمت آمیز را مورد توجه قرار دهد، لبیک می گوید و آماده است که با آن مذاکره کند. اما این که آن ها در مذاکره سوری ـ سوری چقدر نقش دارند، بستگی به نظر ملت سوریه دارد.
چند روز پیش از اعلام آمادگی معاذ الخطیب برای مذاکره با دولت سوریه، شاهد حمایت امریکا از راه حل سوری ـ سوری بودیم. موضع امریکا چه تاثیری بر این موضع معاذ الخطیب داشته است؟
حتما تاثیر مستقیم داشته است. آن ها هیچ استقلالی از خود ندارند. آن ها نوکر سرمایه گذاران بزرگی هستند که به آن ها اسلحه می دهند. آن ها نوکر همان هایی هستند که آن ها را ساخته اند. خانم کلینتون که خودش شورای ملی را در استانبول ایجاد کرده بود، با یک مصاحبه شورای ملی سوریه را منحل کرد و در دوحه ائتلاف ملی را ساخت. تا کنون سیاست آن ها این بود که بجنگند و ائتلاف ملی و دیگران همه بر طبل جنگ می کوبیدند. اما ناگهان در کنفرانس مونیخ خط تغییر کرد.
ارتش سوریه در روز های اخیر پیش روی هایی را در مناطق تحت کنترل مخالفان داشته است. این مسئله را تا چه حد در موضع معاذ الخطیب موثر می دانید؟
بلاشک پیشرفت میدانی ارتش سوریه در این موضع موثر بوده است. هر قدر هم که به سمت راه حل سیاسی برویم، پول کمتری در اقدامات مسلحانه ریخته می شود و کسانی که در صحنه می جنگیدند به پول نمی رسند و کمتر می جنگند.
شما اشاره کردید که طرف های غربی و عربی از این به بعد در سیاست سرمایه گذاری خواهند کرد. این سرمایه گذاری چگونه خواهد بود؟
حتما با خرج کردن پول تلاش خواهند کرد که در انتخابات سوریه موثر واقع شوند و خط را تعیین کنند. این دخالت خارجی در امور داخلی سوریه است و ملت سوریه اجازه چنین کاری را نخواهند داد.