اهمیت آمریکای لاتین، بیداری و حرکت های ضداستکباری و تلاش برای کسب هویت سیاسی جدید در عرصه بین المللی، همچنین گسترش روابط ایران با مردم و دولت این منطقه، ضرورت تحقیقاتی درباره اسلام و تاثیر انقلاب اسلامی در آمریکای لاتین را دو چندان می‌کند.
آنچه می خوانید پاسخ های حجت الاسلام و المسلمین محسن ربانی، رییس مؤسسه اندیشه شرق به پرسش های خبرنگار خبرگزاری رسا است. وی سال ها پس از انقلاب اسلامی به عنوان رایزان فرهنگی در آرژانتین فعالیت می کرد. در مقطعی معاون بین الملل سازمان مدارس و حوزه های علمیه خارج از کشور بود و هم اکنون مدیر موسسه فرهنگی اندیشه شرق و مشاور ریاست جامعه المصطفی العالمیه در امور بین الملل است. وی در این گفتوگو، از وضعیت فرهنگی و دینی آمریکای لاتین و تاثیر انقلاب اسلامی بر مسلمانان و گسترش اسلام در منطقه می گوید.
به عنوان اولین سوال تحلیل خود را درباره پیروزی مجدد هوگو چاوز در انتخابات ریاست جمهوری ونزوئلا و چگونگی ارتباط وی با جمهوری اسلامی ایران توضیح بفرمائید.
انتخاب هوگو چاوز در این برهه زمانی برای نهضت های منطقه آمریکای لاتین که عمدتا نهضت های چپ هستند، باعث خوشحالی بسیار است.
چاوز از معدود رهبران آمریکای لاتین است که روابط بسیار خوبی با جمهوری اسلامی ایران دارد و درهای کشورش را بر روی ایران باز نموده است و از نظر سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در آمادگی کامل در ایجاد رابطه است. همچنین رابطه بسیار خوبی با سه مرکز اسلامی ایران در ونزوئلا دارد.
انتخاب مجدد چاوز موجب شکست آمریکایی ها و اسرائیل در منطقه و ایجاد فرصت مناسبی برای جمهوری اسلامی شد. موفقیت چاوز موجب افزایش قدرت و نفوذ نهضت های طرفدار جمهوری اسلامی ایران همین طور نهضت های چپ مخالف آمریکا شد که در نوع خود پیروزی بزرگی در عرصه دیپلماسی به شمار می آید.
فرق چاوز با رهبران چپ قدیمی آمریکای لاتین این است که وی علاوه بر اینکه دارای روحیه انقلابی و همچنین طرف دار جمهوری اسلامی ایران است ذاتا مخالف دین و دین داری در عرصه حکومت و دیپلماسی نیست. چاوز بارها یعنی اعلام کرده بود که من مسیحی هستم و دین را قبول دارم.
در خاطر دارم که چاوز همین اواخر در دیداری که با یکی از رهبران فلسطین داشت از امام زمان(عج) نام برده بود. همچنین وی بیان کرده بود که امیدوار است حضرت مسیح(س) و حضرت مهدی(عج) به زودی زود برای نجات جهان بیایند و دنیا را به صلح و عدالت دعوت کنند.
به نظر شما آرمان های انقلاب اسلامی در آمریکای لاتین چه تاثیراتی داشته است؟
تحولات اخیر در جهان نشان می دهد که انقلاب اسلامی ایران تاثیرات بسیار زیادی در همه مناطق جهان داشته است. یکی از آثار انقلاب اسلامی احیای دین در عرصه جهانی است که آن را به صورت مشهود می توان مشاهده کرد ونمونه بارز آن فروپاشی شوروی و آزادی مردم این کشور بود.
اگر بخواهیم از نظر سیاسی آثار انقلاب اسلامی را در منطقه آمریکای لاتین بررسی کنیم، باید بگوییم که تا سال 1979 میلادی انقلاب اسلامی ایران که بر سلطنت پهلوی پیروز می شود در کل آمریکای لاتین از نظر سیاسی حکومت های دیکتاتور وابسته به دولت آمریکا بر سر کار بودند؛ در سال 1983 و 1984 دولتهای استعمار گر به فکر این افتادند که قبل از این که نهضت و یا حرکت انقلابی تندی همچون انقلاب اسلامی ایران در منطقه راه بیافتد، دموکراسی آمریکایی را در آمریکای لاتین حاکم کنند و همین کار هم انجام دادند و کشورهای منطقه که اکثرا دولت های دیکتاتوری نظامی بودند، تبدیل به دولتهای دمکراتیک شدند.
اگر بخواهیم آثار انقلاب اسلامی را از نظر فرهنگی و دینی در آمریکای لاتین بررسی کنیم، باید بگوییم که دین در این مناطق وارداتی است؛ یعنی این که در زمان استعمار اسپانیا در منطقه آمریکای لاتین، آنها دین خود را در این منطقه بجای دین های بومی جایگزین کردند.
پس از انقلاب اسلامی مردم آمریکای لاتین تحت تاثیر مستقیم انقلابیون ایران قرار گرفتند به صورتی که حتی تقید مسیحیان این کشورها نیز به ارزش های دینی و انسانی بیشتر شد.
همچنین حضورمبلغین در این کشورها موجب افزایش شناخت دین در بین مردم و رشد گرایش به اسلام شد. افزایش تعداد تازه مسلمان شده ها در سال های اخیر نتیجه تبلیغ صحیح اسلام و تاثیر مستقیم گفتمان فرهنگی انقلاب در مردم آمریکای لاتین است و این در حالی بود که قبل از انقلاب اسلامی بسیاری از مردمان این کشورها حتی نام دین اسلام را نشنیده بودند.
نکته دیگر اینکه اسلام در میان بومیان این کشورها با سرعت در حال رشد است و میزان گرایش مردم کشورهای آمریکای لاتین به ارزش هایی چون حجاب جالب توجه است.
مراکز بومی اسلامی نیزدر کشورهایی چون کلمبیا، الساوادور، بولیوی، شیلی، اروگوئه و اکوادور و ونزوئلا راه اندازی و توسط تازه مسلمان شده های همان کشورها اداره می شود.
میزان حضور مبانی اسلام در دانشگاهها و مراکز اجتماعی و سیاسی آمریکای لاتین به چگونه است؟
از نظر تبلیغ اسلام در اجتماع و یا دانشگاه های آمریکای لاتین با مشکلاتی که وجود داشت ولی خدا را شکر پس از انقلاب حضور مناسب و خوبی داشتیم.
در سال 1377 به همراه آیت الله مصباح یزدی سفری به منطقه آمریکای لاتین داشتیم و ایشان با رؤسای ادیان و مسؤولان و دانشجویان کالج ها و مراکز تحقیقاتی کشورهایی نظیر مکزیک دیدار و گفتوگو داشتند.
استقبال خوبی از ایشان صورت گرفت و همه میخواستند از اسلام بدانند. بسیاری از اندیشمندان پس از دیدار با ایشان می گفتند که حاضرند در سایه توحید همکاری عمیقی با کشورمان در زیمنه های دینی داشته باشند.
یادم هست در کشور کوبا یکی از اساتید دانشگاه به آیت الله مصباح یزدی گفت که درباره سه چیز میخواهم بدانم: قرآن، امام خمینی و عمر خیام. بعد از گفت و شنود، آیت الله مصباح به ایشان گفت که آیا درخواستی از جمهوری اسلامی دارید؟ که این استاد دانشگاه کوبا گفت که فقط یک قرآن به زبان اسپانیولی میخواهم. این عطش شناخت اسلام در همه آزاد اندیشان منطقه دیده می شد.
خاطرم هست زمانی که برای ارائه گزارش فعالیت خدمت امام خمینی(ره) رفتم ایشان فرمودند: پیام ما برای ملت های این کشورها این است که جمهوری اسلامی ایران در کنار مستضعفین دنیا قرار دارد. در عین حال که ما می توانیم مستقل باشیم، آنها نیز می توانند در راه استقلال و ارتقای کشورشان تلاش کنند و سعی شود که به هویت اسلامی خودشان باز گردند.
کشیشی به نام کیلس زمانی با ایران مخالف بود اما پس از دیدار با رایزن فرهنگی کشورمان، مجذوب ایران و شخصیت بزرگوار امام خمینی (ره) شد و نظرات خود را در میان طرفدارانش ترویج می داد.
زمانی که امام به رحمت خدا پیوست، روزنامه های آرژانتین نوشته بودند که انسانی از دنیا رفت که می خواست تاریخ را تغییر بدهد، اما این کشیش در مورد فوت امام خمینی(ره) در دفتر یادبودی نوشته بود: انسانی از دنیا رفت که تاریخ را تغییر داد.
خاطرم هست در مغازه ای در آرژانتین عکس امام خمینی را دیدم. سوال کردم که چرا عکس ایشان را در مغازه ی خود نصب کرده اید؟ مغازه دار پاسخ داد: این جا هم یک امام خمینی می خواهد که تحول ایجاد کند و همه را نجات دهد.
مجموعا اسلام رقیب خاصی در برابر منطق قوی و محکم خود نمیبیند اما خطری جدی مردم این منطقه را تهدید می کند و آن هم نفوذ و تبلیغ وهابیت یعنی همان اسلام آمریکایی در مقابل اسلام ناب محمدی است.
اگر چه وهابیون نتوانستند از نظر سیاسی حضور موثری در دانشگاه ها و مراکز اجتماعی کشورهای آمریکای لاتین داشته باشند و مردم را جذب کنند ولی از نظر فیزیکی حضور بسیار پر سروصدایی داشته اند. وهابی های عربستانی بهترین مساجد را با کمک سایر کشورهای عربی مانند قطر، کویت در این کشورها می سازند و این در حالی است شیعیان در برخی از مناطق مسجدی کوچک هم در اختیاز ندارند.
بهاییت نیز خطری جدی برای انحراف دینی مردم این منطقه به شمار می آیند که با کمک صهیونیست ها فعالیت گسترده ای به خصوص در بولیوی و شیلی دارند. مسیحیت پروتستانی نیز بین مردم طرفدارانی دارد.
پس از امام خمینی(ره) چه فعالیت هایی برای شناساندن حضرت آیت الله خامنه ای به مردم آمریکای لاتین صورت پذیرفته است؟
تعامل حضرت آیت الله خامنه ای با نخبگان و رهبران آمریکای لاتین مانند فیدل کاسترو و چاوز بسیار خوب بوده و همچنان این ارتباطات وجود دارد. سایت اسپانیولی رهبر معظم انقلاب در آمریکای لاتین شناخته شده است و هر سخنرانی ایشان که ترجمه می شود توسط مراکز اسلامی و اندیشمندان این کشورها مورد استفاده و مطالعه و تحقیق قرار می گیرد.
با استقبالی که از سخنان مقام معظم رهبری در کشورهای آمریکای لاتین مشاهده کردیم تصمیم گرفتیم که شخصیت و منطق ایشان را بیشتر از پیش برای علاقمندان در این کشورها معرفی نمائیم. در همین راستا اولا بیوگرافی حضرت آیت الله خامنه ای به زبان اسپانیولی ترجمه شده وبناست که در منطقه توزیع شود، ثانیا کتاب خاطرات ایشان از حوادث قبل و بعد از به زبان اسپانیولی تنظیم شده است. ترجمه اجوبه الاستفائات مقام معظم رهبری به همراه رساله امام خمینی(ره) را هم در دست اقدام داریم.
درباره مسأله بیداری اسلامی نیز کتابی تهیه کردیم و پیام های مقام معظم رهبری را در کنفرانس های مختلف مخصوصا کنفرانس اول بیداری اسلامی در آن قرار دادیم که در سطح کشورهای این منطقه توزیع خواهد شد.
همچنین پیام های رهبر معظم انقلاب درباره موضوعاتی چون حج و مسائل جوامع بشر جمع آوری و به صورت یک کتاب آماده کرده ایم که در آینده نزدیک آن را به جوامع بین الملل و منطقه آمریکای لاتین عرضه می کنیم.
نگاه مردم این کشورها به ایران چگونه است؟
برخی از دولت های آمریکای لاتین، طرف دار آمریکا هستند اگر چه بعضی از کشورها مانند ونزوئلا، اکوادور، آرژانتین، بولیوی به استقلال رسیده اند اما باز فضای تبلیغ دین را به صورت گسترده باز نگذاشته اند و مبلغین نیز با وجود محدودیت ها به تبلیغ دین اسلام می پردازند.
علاوه براین دین اسلام دین برادری و گفتوگو است و مردم آمریکا لاتین اکثرا به ایران علاقمند هستند و از کشورمان خاطره خوبی در ذهن دارند. جالب اینجاست که برخی از آنان معتقدند که پادشاهان ایران همان بابانول بوده اند که در افسانه ها برای آنها هدیه می آوردند.
مجموعا خودشان را در کنار ایران میبینند چون استکبار زده اند و از کشتار هایی که در تاریخ برای آنها اتفاق افتاده است خود را مظلوم و محروم می بینند و ایران را به عنوان حامی مظلومین و محرومین می دانند.
مردم آمریکای لاتین ایران کشوری مستقل و مخالف استعمار است به همین دلیل دوست دارند ایران را بشناسند و با ایران رابطه برقرار کنند.