انتخاب چنین وسیله نقلیه‌ای برای یک سفر طولانی، اقدامی نادرست و ناشی از کوتاهی در رعایت دستورالعمل‌های ابلاغی بوده است. این حادثه تلنگری جدی به همه مسوولان مرتبط است که بدانند ایمنی حمل و نقل عمومی تنها محدود به اردوهای دانش‌آموزی نیست. بیش از ۷۰ درصد از اتوبوس‌های بین شهری ما در سن فرسودگی قرار دارند و این مساله خطری بزرگ برای تمامی مسافران است.
با گذشت دو روز از فاجعه واژگونی اتوبوس اردوی دانش‌آموزان دبیرستان فرزانگان کرمان، صبح دیروز مراسم تشییع و دفن پریناز بحرینی‌پور، صدیقه حاج‌علیزاده و عباس شورآبادی؛ سه نفر از جانباختگان این فاجعه، با حضور وزیر و جمعی از مسوولان وزارت آموزش و پرورش و خیل مردم سوگوار در شهر کرمان برگزار شد.
به گزارش اعتماد، عصر پنجشنبه ۱۸ بهمن، اتوبوسی که از اردوی دانش‌آموزی بازدید کلوت‌های شهداد به سمت کرمان بازمی‌گشت در مسیر سیرچ به کرمان دچار نقص فنی ترمز شد و در جریان این حادثه ۳۵ نفر از سرنشینان اتوبوس مصدوم شده و ۶ نفر جان باختند. مریم نخعی، پریناز بحرینی‌پور، آتنا مولایی و دینا خجندی، دانش‌آموزان و صدیقه حاج‌علیزاده و عباس شورآبادی؛ همسر و فرزند هفت‌ساله سرایدار این مدرسه و از مسافران این اتوبوس بودند که در جریان واژگونی، جان خود را از دست دادند.
به دنبال این فاجعه تلخ که تمام هموطنان را متاثر و مردم کرمان را عزادار کرد، رییس‌جمهور و جمعی از اعضای هیات دولت، با عرض تسلیت به خانواده جانباختگان خواستار پیگیری سریع و جدی علت حادثه و شناسایی مسببان و مقصران احتمالی شدند. زهرا بهروزآذر؛ معاون رییس‌جمهور در امور زنان و خانواده دیروز در پیام تسلیت خطاب به خانواده‌های داغدار و مردم کرمان نوشت: «حادثه غم‌انگیز و جانکاهِ واژگونی اتوبوس حامل دختران دانش‌آموز مدرسه فرزانگان کرمان که منجر به از دست دادن ۴ تن از دختران عزیز میهن‌مان، یکی از مربی‌های ایشان و فرزند ۹ ساله‌اش و همچنین مصدومیت ۲۷ تن دیگر شده، قلب‌های هموطنان را به درد آورده است. به والدین محترم، خانواده‌های داغدار، دوستان، معلمان و خانواده بزرگ آموزش و پرورش ایران تسلیت عمیق خود را ابراز می‌دارم و آرامش و تشفی خاطر بازماندگان و شفای عاجل برای مجروحان را از درگاه پروردگار متعال طلب می‌کنم.»
مجید انصاری؛ معاون حقوقی رییس‌جمهور هم با عرض پیام تسلیت خطاب به خانواده‌های داغدار نوشت: «حادثه بسیار تلخ و دلخراش واژگونی اتوبوس و جان باختن و مجروح شدن جمعی از دانش‌آموزان عزیز کرمانی موجب غم و اندوه هموطنان گرامی، خصوصا مردم نجیب و شریف کرمان گردید. اینجانب با تأسف و تأثر عمیق، این ضایعه بزرگ را به خانواده‌های داغدار، فرهنگیان گرانقدر و عموم همشهریان بزرگوار تسلیت می‌گویم و برای درگذشتگان، رحمت و غفران و برای مصدومان، شفای عاجل و کامل از خداوند مسالت دارم.
برخورداری از سیستم حمل و نقل عمومی امن و مطمئن حق شهروندی و انتظار بحقّ مردم عزیز کشورمان از مسوولان امر است. امید است در اجرای دستورات رییس‌جمهور محترم و برنامه توسعه هفتم، این مهم تحقق یابد و مسوولان ملی و استانی با برنامه‌ریزی جامع و اعمال نظارت کارآمد و مستمر بر رعایت استانداردهای دقیق جهت تضمین سلامت سفرها، از تکرار اینگونه فجایع دردناک پیشگیری نمایند.»
در حالی که به دنبال وقوع این فاجعه، اعلام شد که راننده اتوبوس به عنوان مقصر حادثه بازداشت شده و مدیر مدرسه نیز تحت تعقیب قضایی قرار گرفته، طبق اعلام پلیس و بر اساس گزارش اولیه، این حادثه قابل پیشگیری بود و اکنون این ۶ عزیز جانباخته در قید حیات و در کنار خانواده‌شان بودند. دیروز، سردار سید تیمور حسینی؛ رییس پلیس راهور فراجا با اشاره به حادثه دلخراش تصادف اتوبوس دانش‌آموزی که منجر به جان باختن شش نفر شد، بر عزم جدی پلیس برای شناسایی و معرفی مقصران این حادثه تأکید کرد و گفت: «تمام ابعاد این حادثه به صورت کارشناسی در حال بررسی است و تمام افرادی که با فعل یا ترک فعل در وقوع این اتفاق سهم داشته‌اند، بدون اغماض به مراجع قضایی معرفی خواهند شد و انتظار داریم با قاطعیت قانونی با این افراد برخورد شود.»
این مقام انتظامی با اعلام اینکه نظارت‌ها بر اساس صورت وضعیت اتوبوس‌ها انجام می‌شود، افزود: «پاسگاه‌های پلیس راه، صورت وضعیت‌ها را ملاک کنترل خود قرار می‌دهند. این اسناد باید به‌وضوح مشخص کنند که اتوبوس برای حمل دانش‌آموزان یا دانشجویان به‌کار گرفته شده است.
در این حالت، کارشناسان ما در پاسگاه‌ها می‌توانند پیش از آغاز سفر، مواردی نظیر کارت شناسایی خودرو، معاینه فنی، وضعیت لاستیک، ترمز، چراغ‌ها و دیگر مولفه‌های ایمنی را بررسی کنند. متأسفانه، در این حادثه، صورت وضعیت مربوط به اردوی دانش‌آموزی تنظیم نشده بود و همین امر موجب شد این اتوبوس مانند یک وسیله نقلیه عمومی معمولی تلقی شود. اتوبوسی که در این حادثه استفاده شده، طی دو یا سه سال گذشته صرفا در مسیرهای کوتاه کمتر از ۷ کیلومتر فعالیت داشته است.
انتخاب چنین وسیله نقلیه‌ای برای یک سفر طولانی، اقدامی نادرست و ناشی از کوتاهی در رعایت دستورالعمل‌های ابلاغی بوده است. این حادثه تلنگری جدی به همه مسوولان مرتبط است که بدانند ایمنی حمل و نقل عمومی تنها محدود به اردوهای دانش‌آموزی نیست. بیش از ۷۰ درصد از اتوبوس‌های بین شهری ما در سن فرسودگی قرار دارند و این مساله خطری بزرگ برای تمامی مسافران است.
برخی افراد تصور می‌کنند با تعویض اتاق، مشکلات ایمنی خودرو حل می‌شود. اما این اقدامی کاملا اشتباه است. وسیله نقلیه‌ای که شاسی و ساختار اصلی آن دچار پوسیدگی است، با این تغییرات سطحی ایمن نمی‌شود. ما در پلیس راهور بزودی فرآیند تعویض اتاق را بازنگری خواهیم کرد و اجازه نخواهیم داد خودروهای فاقد استانداردهای ایمنی به‌سادگی شماره‌گذاری شوند. بیش از ۹۲ درصد جابه‌جایی‌های کشور از طریق جاده‌ها انجام می‌شود و سهم سایر روش‌ها مانند ریلی، هوایی و دریایی کمتر از ۷ درصد است. این آمار نشان می‌دهد که جاده‌های ما محور اصلی حمل‌ونقل هستند و نیازمند توجه فوری به نوسازی ناوگان مسافری و باری هستند.
کوتاهی در این زمینه به معنای به خطر انداختن جان صدها هزار مسافر است. تمام بخش‌های مرتبط باید وظایف قانونی خود را به‌طور کامل انجام دهند. ما نیز در پلیس راهور با جدیت تمامی تخلفات را رصد می‌کنیم و با هرگونه کوتاهی که به خطر افتادن جان مردم منجر شود، برخورد خواهیم کرد. ایمنی جاده‌ها اولویت غیرقابل‌چشم‌پوشی ماست و انتظار داریم سایر نهادها نیز به‌طور جدی در این مسیر همراه باشند.»
از صحبت‌های رییس پلیس راهور اینطور برمی‌آید که بی‌توجهی در انتخاب وسیله نقلیه برای این اردوی دانش‌آموزی دلیل اصلی وقوع این فاجعه بوده است. با این حال دیروز محمدحسین پورثانی؛ معاون فرهنگی و پرورشی وزیر آموزش و پرورش که برای شرکت در مراسم تشییع دانش‌آموزان جانباخته و عیادت از دانش‌آموزان مصدوم، به کرمان سفر کرده بود در گفت‌وگویی که با خبرگزاری ایلنا داشت، به گونه‌ای صحبت کرد که سهم وزارت آموزش و پرورش در وقوع این فاجعه را نادیده گرفت آن هم در حالی که تمام فعالیت‌های فوق برنامه و پرورشی و پژوهشی خارج از محیط مدرسه، باید توسط وزارت آموزش و پرورش تایید شود و نحوه تردد و ایاب و ذهاب دانش‌آموزان هم بخشی از همین تاییدیه‌هاست ولی با این حال پورثانی در جواب ایلنا درباره کنترل نشدن ایمنی وسیله نقلیه گفت: «در دستورالعمل اردویی به صراحت گفته شده که باید با تعاونی‌های مورد تأیید حمل و نقل و پایانه‌ها قرارداد بسته شود.
الحمدلله این مدیر عزیزمان هم با یکی از تعاونی‌های معتبر شهر کرمان قرارداد بسته و هم اتوبوس برگه معاینه فنی داشته و هم خود راننده دارای برگه سلامت روان بوده است. تمام اسناد را که بررسی کردیم، هم از لحاظ راننده و هم از لحاظ اتوبوس مدارک لازم را داشته‌اند.
آنچه به آموزش و پرورش و مدیر برمی‌گردد این است که تا مدیر مدرسه این قرارداد را به عزیزانمان در منطقه نشان ندهد، مجوز اردو صادر نخواهد شد؛ یعنی یکی از الزامات اصلی ما برای صدور مجوز اردویی، قراردادی است که با شرکت تعاونی معتبر بسته شود که این قرارداد بسته شده و خودرو دارای معاینه فنی بوده و راننده دارای برگه سلامت بوده و تمام آنچه لازم بوده را داشته است. بر اساس قراردادی که بسته شده، شرکت تعاونی یا شرکت مسافربری مربوطه باید جوابگو باشد که چرا این حادثه اتفاق افتاده است؟ اینکه اتوبوس در هنگام حادثه دچار نقص فنی شده، قطعی است.»
پورثانی افزود: «ما تأکید کرده‌ایم و باز هم تأکید می‌کنیم جان دانش‌آموز خط قرمز ما هست و حفظ جان دانش‌آموز از برگزاری اردو برای ما مهم‌تر است. هم خود بنده و هم آقای وزیر و مدیرکل اردویی‌مان تأکید کردند که مطابق دستورالعمل اردویی مصوب شورای عالی آموزش و پرورش، اردوها باید برگزار شود و تمام مسائل فنی و ایمنی و مسائل دیگر باید توسط عزیزانمان چک شود.
این تأکید مجدد و چندباره ما بوده و غیر از این قاعدتا غیرقانونی خواهد بود. از همه بچه‌ها رضایتنامه گرفته شده بود و مجوز اردو نیز صادر شده بود. در واقع همه آن چیزهایی که اطلاعات و داده‌های اولیه ما هست را بررسی کردیم اما اینکه الان به ضرس قاطع بگوییم مقصر چه کسی است، چون هنوز گزارش قطعی آماده نشده، امکانش نیست و ما الان هم داده‌ای مبنی بر تخلف مدیر و رییس اداره‌مان نداریم. به هر حال باید بررسی‌ها بیشتر بشود و یک گزارش دقیق‌تری بتوانیم بدهیم.»
معاون وزیر آموزش و پرورش همچنین در پاسخ به این سوال که وقتی داده‌ای مبنی بر تخلف و تخطی از استانداردها وجود ندارد، شاید استانداردها به اندازه کافی نتوانسته‌اند امنیت را تأمین کنند، گفت: «هر نهادی وظیفه‌اش در سیستم مشخص است و ما طبق قانون به آن مرجعی که قانون‌گذار برای این امر مشخص کرده، اعتماد می‌کنیم و وظیفه ما این است و آموزش و پرورش مسوول ایمنی اتوبوس، ایمنی جاده یا ساخت خودروی استاندارد نیست. یا خودمان باید استاندارد تعریف کنیم که تخصصش را نداریم، یا به آن کسی که استاندارد صادر می‌کند و تخصصش را دارد اعتماد کنیم.
ما الان به آن کسی که تخصصش را دارد و استاندارد صادر می‌کند اعتماد می‌کنیم، مگر اینکه بگوییم دیگر به آن هم اعتماد نکنیم. به نظرم باید پیگیری کنیم تا یک ظرفیت ریلی را برای آموزش و پرورش ارتقا بدهیم. عزیزان همت کنند و ناوگان حمل و نقل کشور را ارتقا بدهند که ما بتوانیم از اتوبوس‌های تازه‌نفس‌تری برای بچه‌ها استفاده کنیم. ما با توجه به اعتمادی که به شرکت تعاونی می‌کنیم، با آن‌ها قرارداد می‌بندیم.»
