نشست دو روزه آتش‌بس غزه؛ آخرین روزنه صلح!

نشست دو روزه آتش‌بس غزه روز جمعه در دوحه با مذاکراتی فشرده، در حساس‌ترین نقطه خود به پایان رسید و به‌رغم نشانه‌ها و اظهارات میانجی‌ها مبنی بر پیشرفت در این دور از مذاکرات، هنوز شکاف‌های قابل توجهی بین اسراییل و حماس باقی مانده است.

به گزارش اعتماد به نقل از وال استریت ژورنال، در حالی که ایالات متحده مذاکرات را رهبری می‌کند و مصمم به دستیابی به توافق پس از بیش از ۱۰ ماه جنگ در غزه است، در عین حال به دنبال جلوگیری از پاسخ احتمالی ایران و حزب‌الله به خونخواهی اسماعیل هنیه و فواد شکر به اسراییل نیز است. این‌بار نیز بایدن از پیشرفت در مذاکرات آتش‌بس سخن گفت. او روز جمعه در کاخ سفید در گفت‌وگو با خبرنگاران مدعی شد: «از همیشه به توافق نزدیک‌تر هستیم.» اما تاکید کرد: «هنوز توافقی در کار نیست.»

بایدن امیدوار است در ماه‌های باقیمانده از دوره ریاست‌جمهوری‌اش، پایش به جنگی منطقه‌ای باز نشود. تلاش‌ها در روزهای اخیر برای رسیدن به توافق آتش‌بس در غزه بیشتر شده است. ناظران و مقامات غربی معتقدند تنها راه جلوگیری از گسترش جنگ، رسیدن به توافق آتش‌بس و تبادل اسرا در غزه است.

در همین ارتباط، ایالات متحده، قطر و مصر در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که امریکا روز جمعه پیشنهادی برای ایجاد پل ارتباطی جدیدی در اختیار اسراییل و حماس قرار داد تا شکاف‌های باقیمانده در توافق آتش‌بس و تبادل اسرا در غزه برطرف شود. در این بیانیه آمده است: مطابق با اصول مطرح شده از سوی جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده در ۳۱ مه ۲۰۲۴ و قطعنامه شماره ۲۷۳۵ شورای امنیت، این پیشنهادات جدید راهی برای نزدیک‌تر کردن دیدگاه‌ها ارزیابی می‌شود.

این پیشنهاد مبتنی بر بخش‌های مورد توافق میان اسراییل و حماس در هفته گذشته است و شکاف‌های باقیمانده را برای اجرای سریع این توافق پر می‌کند. یک منبع آگاه به مذاکرات آتش‌بس در دوحه به اکسیوس گفت: ما در دو روز گذشته پیشرفت بیشتری نسبت به مجموع شش هفته گذشته داشتیم.

حماس و اسراییل هر کدام گفته‌اند که با نسخه‌های متفاوتی از توافق پیشنهادی موافق هستند و از سخنان بایدن در ماه مه که جزییات این پیشنهاد را بیان می‌کند، تفسیر متفاوتی دارند. همچنین منبع حماس به الجزیره گفت که میانجی‌ها به این جنبش در مورد مذاکرات روز پنجشنبه اطلاع دادند و گفتند آنچه اکنون ارایه می‌شود با آنچه حماس در ۲ جولای پذیرفت، مطابقت ندارد.

آخرین دور مذاکراتی که در دوحه در حال انجام است و مقامات اسراییلی آن را «آخرین فرصت» برای دستیابی به توافق می‌دانند، در بحبوحه تنش‌های شدید منطقه‌ای و وعده ایران و حزب‌الله برای خونخواهی شخصیت‌های مقاومت از رژیم اسراییل اجرایی شده است. دولت بایدن مدعی است که توافق آتش‌بس و تبادل اسرا کلید کاهش تنش‌ها در خاورمیانه و جلوگیری از جنگ منطقه‌ای است.

بایدن روز جمعه در دفتر کارش در کاخ سفید به خبرنگاران گفت که بیش از هر زمان دیگری به یک توافق نزدیک شده‌اند. بایدن ابراز امیدواری کرد تلاش خود را به کار خواهد بست تا این دور از مذاکرات به سرانجام برسد. او در عین حال گفت که هر چیزی ممکن است. به گفته یک منبع آگاه در گفت‌وگو با وال استریت ژورنال، بایدن روز جمعه با امیر قطر و رییس‌جمهور مصر درباره این توافق تلفنی گفت‌وگو کرد.

اکسیوس نیز مدعی شد محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر در تماس تلفنی با علی باقری‌کنی، سرپرست وزارت امور خارجه ایران، او را در جریان مذاکرات غزه قرار داد. این دومین تماس تلفنی بین نخست وزیر قطر و سرپرست وزارت خارجه ایران در دو روز اخیر بود. وزارت خارجه قطر نیز اعلام کرد که آل ثانی در گفت‌وگو با همتای ایرانی خود بر ضرورت تنش‌زدایی در منطقه تاکید کرده است.

علی باقری‌کنی در صفحه رسمی خود در شبکه ایکس نوشت: محمد بن عبدالرحمن آل ثانی با اشاره به روند و نتایج مذاکرات امروز در دوحه گفت که آخرین مسائل و موانع موجود در مسیر دستیابی به توافقی که نقطه اطمینان‌بخشی برای توقف جنایت رژیم اشغالگر در غزه است، تبیین شد. او افزود: درباره فریبکاری و بدعهدی باند جنایتکار حاکم بر تل‌آویو و مهم‌ترین حامیان آن‌ها، یعنی امریکا در میز مذاکرات هشدار دادم.

از سوی دیگر، وال استریت ژورنال گزارش داد مذاکره‌کنندگان و دیپلمات‌ها مدعی‌اند بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم اسراییل و یحیی سنوار، رهبر حماس در برابر پیشنهادات و احتمالا رسیدن به توافق مقاومت می‌کنند. موضوع مهم در دورهای اخیر مذاکرات، اصرار نتانیاهو بر حفظ نیروهای نظامی اسراییل در دو کریدورهای استراتژیک فیلادلفی در مرز رفح با مصر و کریدور نتزاریم در غزه است که این منطقه را به دو نیم تقسیم می‌کند.

در آخرین دور مذاکرات در ماه جولای، زمانی که تیم مذاکره‌کننده اسراییل خواسته‌های نتانیاهو برای تامین امنیت کریدورهای راهبردی در غزه را مطرح کرد، عباس کامل، رییس اطلاعات مصر کنترل اعصاب خود را از دست داد و گفت: «نتانیاهو تنها دارد وقت خود را تلف می‌کند.» بر اساس بیانیه مشترک بازیگران میانجی، تیم‌های فنی قرار است در چند روز آینده برای بحث درباره جزییات و ترتیبات باقیمانده ملاقات کنند و مقامات ارشد قصد دارند هفته آینده برای نشست‌هایی در قاهره تشکیل جلسه دهند.

اکسیوس نیز به نقل از منابع آگاه گزارش داد: آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا روز شنبه برای ادامه تلاش‌ها برای دستیابی به توافق به سرزمین‌های اشغالی سفر کرد. وزارت خارجه گفت: بلینکن بر نیاز حیاتی همه طرف‌ها در منطقه برای اجتناب از تشدید تنش یا هر اقدام دیگری که می‌تواند توانایی نهایی کردن توافق را تضعیف کند، تاکید دارد.

دفتر نخست وزیری رژیم اسراییل نیز مدعی شد اصول اساسی اسراییل برای میانجی‌ها و امریکا به خوبی مشخص شده و اسراییل نیز خواهان آن است که فشار میانجی‌ها باعث شود حماس اصول ۲۷ مه را بپذیرد تا جزییات این توافق اجرایی شود. مقامات امریکایی تاکید کردند که نسخه مورد پذیرش اسراییل در ۲۷ مه و نسخه پذیرفته شده از سوی حماس در ۲ جولای نشان‌دهنده موضع فعلی آن‌ها نیست و پیشنهاد پل زدن میان شکاف‌ها که به ابتکار بایدن صورت گرفته است، تلاش می‌کند اختلافات را کاهش دهد و بخشی از خواسته‌های طرفین را محقق کند.

در این بیانیه آمده است که تیم‌های کاری از ایالات متحده، قطر، مصر و اسراییل در روزهای آینده به کار فنی درباره جزییات اجرای توافق ادامه خواهند داد. بر اساس این بیانیه، موضوعاتی که هنوز باید به نتیجه برسد، ترتیب تمهیدات گسترده بشردوستانه به غزه و جزییات مربوط به اسرای اسراییلی و زندانیان فلسطینی است که در چارچوب این توافق احتمالی آزاد می‌شوند.

در این بیانیه آمده است: نشست دیگری بین میانجیگران و مذاکره‌کنندگان ارشد شامل رییس سیا، نخست وزیر قطر، رییس موساد و رییس اطلاعات مصر قبل از پایان هفته آینده در قاهره برگزار می‌شود تا توافق را بر اساس شرایطی که امروز مطرح شد به نتیجه برسانند.

به گفته منابع مطلع از سفر بلینکن به منطقه، انتظار می‌رود وزیر خارجه امریکا به تلاش‌ها برای دستیابی به توافق ادامه دهد. دفتر نخست وزیر اسراییل اعلام کرد انتظار می‌رود بلینکن روز یکشنبه وارد سرزمین‌های اشغالی شود و روز دوشنبه با نخست وزیر نتانیاهو دیدار کند. ژنرال پت رایدر، سخنگوی پنتاگون در بیانیه‌ای گفت: روز جمعه، لوید آستین، وزیر دفاع ایالات متحده با یوآو گالانت، وزیر جنگ اسراییل درباره بی‌ثباتی منطقه گفت‌وگو کرد.

آستین به گالانت گفت که ایالات متحده بر فعل و انفعال‌های ایران و نیروهای متحدش در منطقه نظارت خواهد کرد و در سراسر منطقه برای دفاع از اسراییل و حفاظت از پرسنل و تاسیسات ایالات متحده در حالت آماده‌باش قرار دارد. یک مقام اسراییلی در گفت‌وگو با وال استریت ژورنال ادعا کرد: نهادهای اطلاعاتی اسراییل از کاهش مانور یگان‌های موشکی و پهپادی ایران پس از چند روز آماده‌باش بالا به منظور آماده‌سازی برای حمله احتمالی به اسراییل خبر داده‌اند.

این مقام مدعی شد که نهاد اطلاعاتی اسراییل مدعی است که ایران احتمالا پاسخ خود را به تعویق انداخته است تا منتظر نتیجه مذاکرات آتش‌بس و تبادل اسرا بماند. واشنگتن‌پست به نقل از مقامات اسراییلی ادعا کرد در صورت شکست این دور از مذاکرات آتش‌بس، همه چیز از کنترل خارج خواهد شد و جنگ منطقه‌ای اجتناب‌ناپذیر است.

بسیاری در منطقه به این امید نشسته‌اند که آتش‌بس در غزه باعث کاهش التهاب‌ها در خاورمیانه و منصرف شدن ایران و حزب‌الله از خونخواهی علیه اسراییل شود. جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید روز پنجشنبه در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان گفت که مذاکرات امیدوارکننده آغاز شده است، اما با توجه به شکاف‌های قابل توجه بین دو طرف، توافق فوری بعید به نظر می‌رسد.

او افزود: امریکا ارزیابی کرده که تهران همچنان مصمم است که به ترور اسماعیلی هنیه با حمله به اسراییل پاسخ دهد. طی دو هفته گذشته، ایالات متحده ناوهای جنگی، زیردریایی و هواپیماهای جنگی را برای دفاع از اسراییل در برابر حملات احتمالی ایران و شبکه متحد آن در عراق، سوریه، لبنان و یمن در منطقه مستقر کرده است.

در همین حال، بسیاری از ناظران نسبت به رسیدن به توافق در دوحه خوشبین نیستند، چراکه مجموعه رفتارها و رویکردهای بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم اسراییل را در این زمینه منفی ارزیابی می‌کنند. این در حالی است که رسانه‌های اسراییلی مدعی هستند نخست وزیر اسراییل به هیات مذاکراه‌کننده اسراییلی اختیارات ویژه‌ای داده تا در مذاکرات شرکت کنند.

دیوید لامی، وزیر خارجه بریتانیا که بنا به گزارش‌ها در حال برنامه‌ریزی برای سفر قریب‌الوقوع به سرزمین‌های اشغالی است، گفت: ما در لحظه‌ای حیاتی برای ثبات جهانی هستیم. ساعات و روزهای آینده می‌تواند آینده خاورمیانه را مشخص کند. وزیر خارجه بریتانیا گفت: آتش‌بس از غیرنظامیان غزه محافظت می‌کند، راه را برای کاهش تنش گسترده‌تر هموار می‌سازد و ثبات را به ارمغان می‌آورد. این آتش‌بس به نفع اسراییلی‌ها و فلسطینی‌هاست که به توافق برسند و هم به نفع کل منطقه و جهان خواهد بود. من از همه طرف‌ها می‌خواهم که با حسن نیت در مذاکرات شرکت کنند و انعطاف لازم برای دستیابی به توافق را نشان دهند.

در حالی که گفت‌وگوها در دوحه در جریان بود، ارتش اسراییل به آخرین عملیات زمینی خود در شهر خان یونس در جنوب غزه ادامه داد و مردم محلی از حملات توپخانه‌ای و هوایی و همچنین بمباران رفح خبر دادند. وزارت بهداشت غزه حماس اعلام کرد که حملات هوایی اسراییل در ۲۴ ساعت گذشته ۴۰ نفر را در این باریکه کشته است و تعداد کشته‌شدگان را در ۱۰ ماه جنگ به بیش از ۴۰ هزار نفر رساند. این در حالی است که رادیو و تلویزیون رژیم اسراییل مدعی است عملیات زمینی و دریایی ارتش اسراییل در غزه به پایان رسیده، اما در صورت لزوم ممکن است دوباره از سر گرفته شود.