اقیانوسی زیر سطح مریخ؛ حیات فرازمینی‌ها کشف خواهد شد؟

دانشمندان معتقدند که بیش از ۳ میلیارد سال پیش، مریخ نه تنها دریاچه‌ها و رودخانه‌ها، بلکه اقیانوس‌هایی روی سطح خود داشته است. اما با از دست رفتن جوّ سیاره، این منابع آبی نیز ناپدید شدند و تنها چیزی که امروز قابل مشاهده است، یخ دائمی در قطب‌های مریخ است.

به گزارش فرادید، در حالی که تصور می‌شود بخشی از این آب وارد فضا شده است، تحقیقات نشان می‌دهد که این کل داستان نیست. ممکن است بخشی از این آب به مواد معدنی تبدیل شده، به عنوان یخ مدفون شده یا حتی به صورت مایع در اعماق پوسته سیاره باقی مانده باشد.

اکنون دانشمندان می‌گویند که محاسباتشان نشان می‌دهد که مقادیر عظیمی از آب مایع در سنگ‌های حدود ۱۱.۵ تا ۲۰ کیلومتری زیر سطح مریخ به دام افتاده است.

دکتر واشان رایت، یکی از نویسندگان این مطالعه از مؤسسه اقیانوس‌شناسی اسکریپس در دانشگاه کالیفرنیا می‌گوید: «برآورد ما از آب مایع بیشتر از حجم آبی است که احتمالاً در اقیانوس‌های باستانی مریخ وجود داشته است».

رایت و همکارانش در مقاله‌ای که اخیرا منتشر شده توضیح می‌دهند که چگونه با استفاده از داده‌های گرانشی مریخ و اندازه‌گیری‌های ثبت شده توسط کاوشگر «InSight» ناسا، محاسبات خود را انجام داده‌اند. این اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که چگونه سرعت امواج لرزه‌ای که توسط زمین‌لرزه‌های مریخی و برخورد‌های شهاب‌سنگی ایجاد می‌شوند، در عمق‌های مختلف درون پوسته سیاره سرخ تغییر می‌کند.

رایت می‌گوید: «بهترین توضیح برای این تغییر سرعت این است که سنگ‌های پوستۀ میانی ترک خورده و شکاف‌های آن با آب مایع پر شده است».

رایت اضافه کرد که اگر اندازه‌گیری‌ها در محل کاوشگر InSight نمایانگر کل سیاره باشد، مقدار آب به دام افتاده در ترک‌های سنگی می‌تواند یک اقیانوس با عمق ۱ تا ۲ کیلومتری را روی کل سطح مریخ پر کند.

او افزود: «روی زمین، آب زیرزمینی از سطح به اعماق نفوذ کرده است و انتظار می‌رود این فرآیند در مریخ نیز رخ داده باشد. این نفوذ باید در زمانی رخ داده باشد که پوسته بالایی گرم‌تر از امروز بوده است».

بررسی امواج لرزه‌ای مریخ نشان می‌دهد که این امواج در عمق‌های متفاوت سرعت متفاوتی دارند؛ این می‌تواند نشاندهنده وجود آب در برخی از سطوح عمیق این سیاره باشد

اگرچه نتایج این تحقیق امکان از دست رفتن آب به فضا یا به دام افتادن آن در مواد معدنی را نفی نمی‌کند، رایت می‌گوید که این پژوهش به دانشمندان این امکان را می‌دهد که سهم نسبی این مکانیزم‌ها در از دست رفتن آب سطحی مریخ در گذشته را دوباره ارزیابی کنند.

این مطالعه همچنین یک احتمال جذاب را مطرح می‌کند.

رایت می‌گوید: «اگرچه وجود آب ضرورتا به معنای وجود حیات نیست، اما آب به عنوان یک عنصر حیاتی برای زندگی شناخته شده است. ما می‌دانیم که زندگی می‌تواند در اعماق زیر سطح زمین، یعنی جایی که آب وجود دارد، شکل بگیرد؛ بنابراین پوسته میانی مریخ حداقل یک عنصر کلیدی برای قابل سکونت بودن و وجود حیات را داراست».

بتانی ایلمان، استاد علوم سیاره‌ای در مؤسسه مطالعات فضایی کِک، که در این تحقیق مشارکت نداشته است، می‌گوید اکنون لازم است که اندازه‌گیری دقیقی انجام شود که نشان دهد آیا واقعاً آب مایع عمیقی در مریخ وجود دارد یا خیر و اگر وجود دارد، دقیقاً کجاست.

او افزود: «روی زمین، جایی که آب مایع وجود دارد، زندگی هم هست؛ بنابراین اگر اکنون آب‌های زیرزمینی مایع در مریخ وجود داشته باشد، این آب هدف اصلی در جستجوی حیات خواهند بود».

دکتر جان وید از دانشگاه آکسفورد می‌گوید اگر در مریخ حیات وجود داشته باشد، او شگفت‌زده نخواهد شد. او افزود: «در اوایل تاریخ خودش، مریخ به اندازه زمین یا حتی بیشتر برای شکل‌گیری حیات ساده مساعد بوده است».

دکتر استیون بانهم از کالج امپریال لندن افزود که شناسایی آب مایع در پوسته میانی مریخ همچنین به ژئوفیزیکدانان و زمین‌شناسان کمک می‌کند تا ساختار داخلی مریخ و نحوه رفتار آن را درک کنند.

با این حال، بانهم تردید‌هایی درباره این که چنین آبی می‌تواند به عنوان منبعی برای مأموریت‌های فضایی با حضور انسان در مریخ مفید باشد، مطرح کرد. او گفت: «بله، مقدار آب در پوسته احتمالاً زیاد است، اما دسترسی به آن یا استفاده از آن دشوار خواهد بود. حداقل در حال حاضر ممکن است کشف این آب تأثیر زیادی بر اکتشافات انسانی در مریخ نداشته باشد».