اعتقادات و خرافات درباره غذا‌های شب سال نو

یکی از رسوم جدایی ناپذیر نوروز، خوردن غذا‌هایی مخصوصِ شب عید است. رسمی که اغلب افراد آن را با خوردن سبزی‌پلو ماهی شب عید به خاطر دارند، اما با این حال مردمِ برخی شهر‌های کشور غذا‌های متفاوتی در این شب می‌خورند.

به گزارش ایسنا، آغاز سال جدید مصادف با ایام ماه مبارک رمضان است و همین موضوع هم تا حدی باعث تغییر سبک زندگی مردم شده است. تغییراتی که گستره آن احتمالا به غذای شب عید هم برسد! هرچند افراد بر اساس عادت‌های غذایی خود، برای شامِ شب عید برنامه‌ریزی می‌کنند، اما با توجه به اینکه زمان افطار تا شام در این فصل فاصله بیشتری دارد، به نظر می‌رسد احتمال اینکه امسال شامِ ویژه شب عید از سفره‌ها حذف شود، کمتر است.

با توجه به تنوع قومیتی و جغرافیایی کشور، احتمالا بتوان برای هر شهر یا دستِ کم هر استان یک غذای ویژه شبِ عید نام برد، اما در این گزارش قصد داریم به غذا‌هایی بپردازیم که بدون درنظر گرفتن یک منطقه خاص، معمولا اکثر مردم آن را به عنوان شامِ شب عید می‌شناسند و یا دستِ کم آن غذای خاص، در بیشتر نقاط کشور در این شب سرو می‌شود.

مهم‌ترین غذای شب تحویلِ سال که حتی پایش به نوستالژیک‌ترین آهنگ نوروزی یعنی «بوی عیدی» فرهاد مهراد باز شده، ماهی است! غذایی که ممکن است به علت قیمت بالای آن همان سالی یکبار رنگِ برخی سفره‌ها را ببیند، اما با این حال هنوز هم افرادی خود را مقید می‌دانند آخرین شامی که در سال کهنه می‌خورند، سبزی‌پلو با ماهی و سیرترشی باشد.

البته باتوجه به اینکه در گذشته‌های دور به دلیل سردتر بودن هوا در این زمان از سال، فصل کاشت و برداشت سبزیِ پلویی نبوده و امکانِ فریز کردن آن هم وجود نداشته است، به نظر می‌رسد خوردن ماهی با سبزی‌پلو رسم جدیدتری باشد.

اگر بپذیریم ماهی غذایی نیست که همه آن را دوست داشته باشند، کوکوسبزی گزینه دیگری است که در برخی خانه‌ها یا به عنوان شامِ شب عید پخته می‌شود و یا کنار ماهی سرو می‌شود.

«بخور تا سال جدید، رِشته امور دستت بیاد» این جمله‌ای است که احتمالا از قدیمی‌تر‌ها زمانی که داشتند هر غذای رشته‌داری را تعارف می‌کردند شنیده‌اید. درواقع این موضوع یکی از باور‌هایی است که پیرامون نوروز شکل گرفته که اگر شبِ عید غذایی بخورید که در آن رشته وجود داشته باشد، در سال جدید می‌توانید سررشته امور خود را به دست بگیرید. از طرفی برخی دیگر معتقدند خوردن غذا‌های رشته‌دار، طول عمرشان را زیاد می‌کند.

البته باتوجه به اینکه در گذشته معمولا در هر منطقه، غذایی به عنوان شامِ شب عید شناخته می‌شده که فراوانی بیشتری داشته باشد تا افراد راحت‌تر بتوانند آن را تهیه کنند، بعید نیست این اعتقادات توجیهی بر غذایی باشد که قرار است پخته و خورده شود. در نهایت همین اعتقادات و بعضا خرافات، سبب شده است در برخی نقاط کشور، آش رشته و یا رشته پلو به عنوان غذای چهارشنبه‌سوری یا شامِ شب عید شناخته شود.

نکته قابل توجه درباره رشته پلو این است که این غذا در نقاط مختلفی از کشور به عنوان شام شب عید تهیه می‌شود،، اما در برخی نقاط در کنار آن خورشت قرمه‌سبزی، قیمه، مرغ، تخم‌مرغ و یا خرما و کشمشِ تفت داده شده نیز سرو می‌شود.

«سوتدی پلو» شامِ شب عید در اردبیل است. غذایی که با ماهی دودی پخته می‌شود و برای طبخ آن به‌جای آب از شیر استفاده می‌کنند. برنج، شیر، کره، خرما، کشمش، قیسی پلو، ماهی دودی، نمک، زردچوبه و زعفران از جمله مواد مورد نیاز برای تهیه سوتدی پلو است.

غذای دیگری که در برخی نقاط کشور به‌ویژه شهر‌های آذری زبان طبخ می‌شود دلمه برگ مو است؛ چراکه اعتقاد دارند پخت دلمه در هنگام تحویل سال نو خوش‌یمن است. آن‌ها دلمه را نماد دور هم بودن و دور هم جمع شدن می‌دانند، زیرا تمام اجزای آن داخل یک برگ کنار هم جمع می‌شود.

غذای مخصوص همدانی‌ها برای شامِ شب عید کوفته همدانی است؛ غذایی که برای امتحانِ شانسِ افراد در میان آن خرما، گردوی کامل، آلو و یا سکه می‌گذارند و اگر فرد کوفته‌ای را انتخاب کند که یکی از این اقلام داخل آن باشد، می‌گویند سالی پربرکت خواهد داشت.