رونمایی از کافه پرسش؛ چرا ما غالبا از پرسش می ‎گریزیم؟

چرا ما غالبا از پرسش می‎گریزیم؟ آیا همیشه اینچنین بوده‎ایم یا در شرایطی چنین گریزی بر ما عارض شده است؟ چنین گریزی ریشه در کجای زندگی ما آدمیان دارد؟ چرا هرگاه سخن از پرسش می‎رود یاد دوران کودکی و سال‎های تحصیل خود می‎افتیم؟ پرسش‎های دوران کودکی غالبا چه نوع پرسش‎هایی بوده‎اند؟ پرسش چیست و نقش و اهمیت آن در کجاست؟ منشأ پرسش چیست؟ اصلی‎ترین پرسش‎های بشر کدام است؟ کدامیک از این دو مقوله از اهمیت برخوردار است؛ پرسش یا پاسخ؟ پرسش از جهل برمی‎خیزد یا از علم؟ پرسش‎های بنیادین کدام هستند؟ آیا می‎توان بدون پرسش‎های بنیادین زیست انسانی داشت؟ پرسش‎های اساسی و مهم انسان را چه پرسش‎هایی تشکیل می‎دهند؟ اساسا آنجا که پرسشی نیست چگونه جایی است؟ آیا بدون پرسش می‎توان اندیشه‎ای را شکل داد یا بدون اندیشیدن می‎توان به پرسشی دست یافت؟ کتاب با عطف به چنین پرسش‎هایی، سر در مقوله پرسش گشوده است.

به گزارش اعتماد، چندان به دنبال پاسخ دادن به بسیاری از پرسش‎های طرح شده نیست؛ جز در مواردی. این اوراق پیش از هر تاملی است بر مقوله پرسش؛ و نه ادعایی در پاسخگویی بیشتر، اهمیت مقوله پرسش و انواع پرسش را محور بحث خود قرار می‎دهد. این کتاب ۱۴۴ صفحه‎ای می‎کوشد از مقوله‎ای سخن بگوید که بیش از همه دوران عمر با کودکی‎های ما پیوند خورده است. اما دریغا در مواجهه با انواع موانع، بخش قابل توجهی از آن غریبانه به محاق رفته است تا آنجا که در پاره‎ای، اذهان را غریبه هم می‎آید!

این کتاب در یازده جُستار گرد آمده است. در سه جستار نخستین با عناوینِ «فیلسوف کوچک»، «سرکوب پرسش» و «هراس از پرسش» که مهم‎ترین و اصلی‌ترین جستار‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. کوشش می‌شود پرسش‌های دوران کودکی مورد بازکاوی قرار گرفته و از موانعی سخن به میان آورده می‌شود که در دوره‌های مختلف بر سر راه پرسشگری قرار می‌گرفت. «آنجا که پرسشی نیست»، عنوان چهارمین جستار از این کتاب را به خود اختصاص داده است. در جستار پنجم که با عنوان «قلاب پرسش» می‌آید، بر این امر تصریح دارد که ما آدمیان بدون قلاب پرسش در صیدِ لطیفه حقیقت ناتوانیم. به ندرت قادر خواهیم بود لطیفه حقیقت را به چنگ آوریم.

در جستار ششم این پرسش طرح می‌شود که پرسشگر واقعی کیست؟ «پرسش‌های کشنده» عنوان جستار هفتم از این مجموعه را تشکیل می‌دهد. پرسش‌هایی که به‌رغم پرسش‌های علمی، پیشین و مقدم بر تجربه‌اند. تجربه را در ورود به دنیای آن‌ها راهی نیست. چنین پرسش‌هایی در آزمایشگاه یا به کمک آزمون‌های تجربی پاسخ نمی‌گیرند. هیچگاه کهنه و فرسوده نمی‌شوند. همیشه تاریخ با بشر بوده و همچنان با بشر می‌ماند. در جستار هشتم با عنوان «فیلسوف پرسش»، شخصیت سقراط در نقش چهره‌ای پرسشگر و نیز اهمیت نقش و جایگاه پرسش در گفتگو‌های سقراطی مورد درنگ و تامل قرار می‌گیرد.

جستار نهم با عنوان: «سه پرسش کلیدی»، از موضوع اندیشیدن، عمق آن، و نیز کیفیت اندیشیدن، یا درستی و نادرستی در نحوه اندیشیدن سخن به میان می‌آورد. سه پرسش کلیدی که در مقوله اندیشیدن در این جستار مورد بحث قرار می‌گیرد عبارت می‌شود از اینکه: ما به چه چیز می‌اندیشیم؟ و به آن چیز تا چه سطح و پایه‌ای می‌اندیشیم؟ اساسا درست می‌اندیشیم یا غلط؟ دهمین جستار به «پرسش از زندگی» اختصاص دارد. در یازدهمین و آخرین جستار از این مجموعه تحت عنوان «چند پرسش ساده» چنین می‌خوانیم: آیا باید در برابر هر نوشته و گفته و ادعایی سر تسلیم فرود آورد و بدون هیچگونه بررسی و پژوهشی بر آن مهر تأیید نهاد؟ آیا خبر‌ها و داده‌های اطلاعاتی همیشه مصون از خطا و اشتباهند؟ آیا به صِرف اینکه «گفته‌اند» یا اینکه «نوشته‌اند» می‌توان دنیای عقیده و جهان باور خود را بر مدار «گفته‌ها» و «نوشته‌ها» شکل داد؟

احمد راسخی لنگرودی در مورد کتابش معتقد است: «این کتاب هرگز نوشته نمی‌شد اگر موسسه فرهنگی «خانه دوست» امکان برگزاری درس‌گفتار‌های پرسش را در تابستان ۱۳۹۸ برای نگارنده فراهم نمی‌کرد. بخش عمده‌ای از فصل‌های این کتاب حاصل مباحثی است که طی یک دوره آموزشی در این موسسه ارایه شده است.»

از این نویسنده تاکنون متجاوز از ۵۰۰ مقاله و یادداشت و نیز بیش از ۲۰ عنوان کتاب در حوزه‌های فلسفی، سیاسی، اجتماعی، تاریخی و فرهنگی به چاپ رسیده است.