Gripen؛ قابلیت‌های جذاب جنگنده سوئدی که اوکراین در انتظار تحویل گرفتن آن‌هاست

نیروی هوایی قدیمی و آنتیک اوکراین ممکن است به زودی جت‌های جنگنده‌ای را از یک منبع غیرمحتمل دریافت کند: سوئد.

به گزارش روزیاتو، سوئد، جدیدترین عضو ناتو، به عنوان بخشی از تلاش برای گسترش توانمندی‌های ارتش اوکراین، به دنبال انتقال برخی از جنگنده‌های ساخت خود به این کشور است. این جت کم‌تر شناخته شده یکی از معدود جت‌های ساخته شده در اروپا و خارج از ناتو است و برای دفاع از سوئد در برابر حمله دشمن طراحی شده است.

براساس گزارش رویترز، دولت سوئد به زودی به ارتش خود دستور خواهد داد تا بررسی کند که چگونه تحویل جنگنده‌های گریپن (Gripen) به اوکراین، بر توانایی کشور در دفاع از خود تاثیر می‌گذارد و چقدر سریع می‌تواند جایگزین دریافت کند. این خبر می‌تواند دال بر تغییر نظر دولت در مورد اهدای جنگنده‌ها باشد؛ همین ماه گذشته استکهلم اعلام کرد که جنگنده هایش را تحویل اوکراین نخواهد داد، زیرا برای دفاع از خود به آن‌ها نیاز دارد.

سوئد، یک کشور اسکاندیناویایی، مرز زمینی با روسیه ندارد، اما هر دو کشور با دریای بالتیک روبرو هستند. جنگنده ها، بمب افکن‌ها و هواپیما‌های جنگ الکترونیک روسیه بار‌ها بر فراز دریای بالتیک در نزدیکی سوئد پرواز کرده اند و در مه ۲۰۲۲، دو جنگنده روسی Su – ۲۷ Flanker و دو جنگنده تهاجمی Su – ۲۴ Flancer حریم هوایی سوئد را نقض کردند.

پس از آنکه سوئد علناً قصد خود را برای پیوستن به ناتو اعلام کرد، برخی این اقدام روسیه را هشداری به سوئد برای عدم پیوستن به این اتحاد تعبیر کردند. در سال ۲۰۲۲ بود که سوئد به همراه فنلاند برای پیوستن به ناتو درخواست دادند. در حال حاضر فنلاند عضو این اتحاد است، اما عضویت سوئد که به دلایل سیاسی از سوی ترکیه و مجارستان متوقف شده بود، هنوز رسمی و تکمیل نشده است.

سوئد در ماه ژوئن اعلام کرد که آموزش خلبانان جنگنده اوکراینی برای پرواز با جنگنده‌های گریپن را آغاز خواهد کرد، و بر اساس گزارش ها، اوکراین بین ۱۴ تا ۱۶ فروند از این جنگنده‌ها را می‌خواهد. ناهمخوانی صحبت‌های سوئد در مورد عدم تحویل جنگنده‌های خود به اوکراین و همزمان صحبت از آموزش خلبانان اوکراینی، هرگز توضیح داده نشد. مساله احتمالی این است که سوئد به عنوان یکی از اعضای ناتو می‌تواند روی متحدان ناتو حساب کند تا در صورت لزوم نیروی هوایی پشتیبان برای این کشور تامین کنند. تا زمانی که به طور رسمی عضو نباشد، سوئد فاقد حمایتی است که عضویت در این اتحادیه تضمین می‌کند.

سوئد در حال جایگزینی بسیاری از مدل‌های قدیمی‌تر Gripen C (تک نفره) و D (دو نفره) خود با هواپیما‌های جدید گریپن E و F است. در حالی که سوئد همه گریپن‌های قدیمی را جایگزین نخواهد کرد، می‌تواند برخی از آن‌هایی که می‌خواهد بازنشسته کند را به اوکراین منتقل کند. همچنین، ظاهراً سوئد ۱۴ فروند اسکلت هواپیما خریداری کرده است تا خط تولید را در حین انتقال از ساخت جت‌های قدیمی‌تر به جت‌های جدیدتر همچنان حفظ کند. این هواپیما‌ها که کاملاً جدید هستند، بسته به شرایط خود ممکن است نامزد انتقال به اوکراین نیز باشند.

گریپن که به نام شیردال افسانه‌ای (موجودی نیم شیر و نیم عقاب) نامگذاری شده، آخرین نمونه از جنگنده‌های طراحی و ساخت سوئد است. سوئد به عنوان یک کشور بی طرف، به طور سنتی از خرید بسیاری از سیستم‌های تسلیحاتی مهم از ایالات متحده، ناتو و بلوک شوروی سابق اجتناب کرده است. این امر ساخت جنگنده‌های بومی را ضروری کرده است که به معنای فرصت‌هایی برای صادرات این جنگنده‌ها به خارج از کشور نیز می‌باشد.

گریپن یک جت جنگنده تک سرنشین و تک موتوره است که به صورت اختصاصی برای سوئد بهینه سازی شده است. این هواپیما دارای یک قالب باریک، بال‌های دلتا شکل و بالچه‌های تثبیت کنننده بزرگ درست در زیر کابین خلبان است. مدل قدیمی‌تر گریپن سی که به احتمال زیاد به اوکراین خواهد رفت، از موتور توربوفن ولوو RM ۱۲ استفاده می‌کند و وابستگی به تامین کنندگان خارجی را کاهش می‌دهد.

به طور کلی گریپن بسیار شبیه به جنگنده ف F – ۱۶ C فالکون آمریکایی است. هر دو ۴۹ فوت (حدود ۱۵ متر) طول دارند، شعاع عملیاتی ۵۰۰ مایل (۸۰۰ کیلومتر)، سرعت حداکثری ۲ ماخ و سقف سرویس ۵۰ هزار پایی دارند. از نظر عملکرد، گریپن مانند یک F – ۱۶ با کمی محموله تسلیحاتی سبک‌تر است.

این دو هواپیما مجموعه سلاح‌های مشابهی دارند، در شرایطی که هر کدام قادر به حمل موشک هوا به هوای میان برد AIM – ۱۲۰ AMRAAM، موشک هوا به هوای کوتاه برد Sidewinder، بمب هدایت شونده جی پی اس JDAM، بمب هدایت شونده لیزری Paveway و موشک‌های هوا به زمین AGM – ۶۵ Maverick هستند.

نقطه برتری جنگنده گریپن این است که می‌تواند موشک هوا به هوای دارای موتور رمجت Meteor را حمل کند که سریع تر، پیشرفته‌تر و برد بیشتری نسبت به AMRAAM آمریکایی دارد. گریپن یکی از معدود هواپیما‌های جنگنده‌ای است که به جنگ با مادر طبیعت رفته است. در سال ۲۰۱۸، یک جفت گریپن سوئدی در تلاش برای خاموش کردن یک آتش سوزی از طریق از بین بردن منبع اکسیژن، بمب‌های هدایت لیزری را روی یک آتش سوزی جنگل انداختند.

یکی از مزیت‌های اصلی گریپن این است که پرواز کردن با آن ارزان است. هزینه پرواز جت گریپن سی به طور متوسط ۹،۹۲۲ دلار در ساعت است که بسیار ارزان‌تر از سایر جت‌های غربی است. در مقایسه، پرواز با F – ۱۶ C در هر ساعت ۲۶،۹۲۷ دلار و F – ۳۵ در هر ساعت ۴۱،۹۸۶ دلار هزینه دارد.

در حالی که این رقم ممکن است در مقایسه با هزینه یک فروند هواپیما عددی بی اهمیت به نظر برسد، اما در دراز مدت بسیار قابل توجه است و در طول دهه‌ها هزینه هر ساعت پرواز می‌تواند بسیار بیشتر از هزینه خود هواپیما باشد. بیش از ۸،۰۰۰ ساعت پرواز – طول عمر تخمینی هر دو هواپیما – یک گریپن ۷۹.۲ میلیون دلار هزینه اضافی خواهد داشت، در حالی که این هزینه برای F – ۳۵ عدد سرسام آور ۳۳۵ میلیون دلار است. این موضوع برای کشور‌هایی با بودجه‌های کمتر مانند اوکراین اهمیت زیادی دارد.

گریپن یک جنگنده عالی است که به بازسازی نیروی هوایی اوکراین در کنار خطوط ناتو کمک خواهد کرد. یک جنگنده با عملکرد بالا که به اکثر سلاح‌های ناتو دسترسی دارد، گزینه بسیار مناسبی بوده و ترفند‌هایی در آستین خود دارد، مانند موشک Meteor که حتی F – ۱۶ هم نمی‌تواند آن‌ها را داشته باشد. تنها مساله‌ای که در مورد آن‌ها وجود دارد این است که اوکراین در بهترین حالت می‌تواند انتظار دریافت تنها ۱۴ تا ۱۶ فروند هواپیما را داشته باشد