افزایش ۲۰ درصدی یارانه دهک کم‌درآمد در قالب کوپن

روز گذشته داود منظور، رییس سازمان برنامه و بودجه در توییتی در صفحه شخصی خود از آغاز اجرای فراگیر کالابرگ الکترونیک در روز‌های آینده برای سه دهک اول درآمدی خبر داد و اعلام کرد: افزایش ۲۰ درصدی مبلغ یارانه در صورت استفاده از کالابرگ برای خرید ۹ قلم کالای اساسی مشمول طرح کالابرگ الکترونیکی انجام خواهد شد و امکان استفاده از یارانه ماه بعد برای خرید کالا‌های مشمول طرح کالابرگ در هر ماه امکان‌پذیر خواهد بود.

به گزارش اعتماد، هادی کاشف، مجری طرح اجرای کالابرگ الکترونیکی نیز در این خصوص گفته است: هنوز افزایش ۲۰ درصدی اعتبار کالابرگ برای سه دهک کم درآمد به ما ابلاغ نشده و فعلا رییس سازمان برنامه و بودجه این موضوع را از طریق فضای مجازی اعلام کرده است، اما تاکنون ۳۹ هزار فروشگاه معمولی و ۶ فروشگاه زنجیره‌ای به طرح کالابرگ الکترونیکی پیوسته‌اند.

وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه در مورد افزایش ۲۰ درصدی مبلغ یارانه کالابرگ بر این باور است که در ۵ سال اخیر شرایط بی‌سابقه‌ای در اقتصاد کشور رخ داده که حداقل در ۱۰۰ سال گذشته مشابه چنین شرایط تورمی اخیر را ندیده‌ایم. این در حالی است که معمولا دوره‌های تورمی در ایران بیش از ۳ سال به طول انجامیده، اما در چند سال اخیر با تورم‌های بالا آن هم به صورت پی در پی مواجه بودیم و میانگین تورم ۵ سال اخیر حدود ۴۰ درصد بوده که دوبرابر میانگین تورم بلندمدت اقتصاد ایران است.

این کارشناس اقتصادی گفت: در چنین شرایط تورمی قدرت خرید مردم به شدت افت می‌کند و حتی طبقه متوسط جامعه ایرانی هم توان تامین کالا‌های ضروری خود را از دست داده است و دیگر نه تنها توان خرید یک مسکن شایسته و حداقل نیاز‌های سلامتی و آموزشی خود را ندارد حتی دیگر قادر به تامین کالری حداقلی خود و خانواده‌اش هم نیست.

مدام به طبقات پایین جامعه افزوده می‌شود

شقاقی‌شهری خاطرنشان کرد: نکته مهم این است که مدام به طبقات پایین جامعه هم افزوده می‌شود و از این منظر طبیعتا وجود یک نظام کارآمد رفاهی به صورت پرداخت یارانه برای این قشر از جامعه از ضروریات است تا حداقل بتوان ۳ تا ۵ دهک جامعه را حفظ کرد و اجازه نداد این فقر معیشتی موجب شرایط وخیم‌تر برای این افراد شود.

این اقتصاددان تصریح کرد: در سال‌های اخیر نیز چندین بار بحث حمایت‌های رفاهی به صورت کالابرگ و نقدی مطرح شده است و تجربه اقتصاد ایران هم نشان داده که یارانه‌های نقدی رضایتمندی بیشتری نسبت به حمایت‌های کالایی ایجاد کرده البته الان مشخص نیست که دولت چه مسیری را برای نظام یارانه‌ای و رفاهی این ۳ دهک در پیش گرفته و آیا قرار است از روش ترکیبی استفاده کند یا از روش کالابرگ یا به صورت حمایت‌های نقدی؟ زیرا هر کدام فرآیند‌ها و اثربخشی و روش‌مندی متفاوتی دارند.

شقاقی‌شهری افزود: امروز دهک‌های ۳ تا ۵ هم برای تامین معیشت‌شان در فشار هستند لذا حتما به چتر حمایتی دولت نیاز دارند، اما مساله مهم این است که اگر دولت نتواند شرایط تورمی را کنترل کند مدام به این دهک‌های فقیر جامعه افزوده خواهد شد و امکان پرداخت یارانه سخت و سخت‌تر می‌شود.

او خاطرنشان کرد: معمولا اولین مساله برای برقراری این‌گونه حمایت‌های رفاهی و یارانه‌ای این است که دولت‌ها تلاش دارند تا یک ثبات اقتصادی ایجاد کنند و تورم را مهار کنند، زیرا تا زمانی که تورم مهار نشود همین اعداد به تدریج و به سرعت بی‌معنی می‌شوند مانند رقم ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی که به دلیل شرایط تورمی ۱۰ سال اخیر کاملا بی‌معنی شد و طبیعتا هرگونه پرداخت نقدی به دلیل شرایط تورمی بی‌معنی می‌شود و تنها راه‌حل این است که دولت برای کنترل این موضوع سبد رفاهی کالایی را مدنظر قرار بدهد تا بحث تورم و موضوع کاهش ارزش واقعی یارانه‌ها هم از بین برود.

هزینه سبد کالایی مدام برای دولت افزایش می‌یابد

شقاقی‌شهری با اشاره به هزینه‌های تامین این سبد کالایی برای دولت افزود: این هزینه‌ها برای دولت مدام افزایش می‌یابد و دولت مجبور است برای سال‌های آینده منابع بیشتری را برای این موضوع تخصیص دهد و اگر نتواند شرایط تورمی را مهار کند هم باید به تعداد دهک‌ها اضافه کند و هم به مبلغ ریالی تامین این سبد کالایی، پس از این منظر مهم‌ترین سیاست کنترل تورم است.

این کارشناس اقتصادی در ادامه در مورد تامین منابع مالی سبد کالایی گفت: با توجه به اینکه دولت این روز‌ها با کسری بودجه بالایی روبه‌رو شده طبیعتا تامین این میزان منابع درآمدی هم کار سختی برای دولت است و اگر ۳ دهک جامعه را حدود ۱۰ میلیون نفر در نظر بگیریم طبیعتا این تعداد نیازمند منابع درآمدی بالایی هستند و اینکه دولت کسری بودجه بالایی هم دارد و این مساله جدی است که دولت چگونه می‌خواهد این موضوع را پوشش بدهد.

الزام بر کنترل تورم

شقاقی‌شهری تصریح کرد: با وجود آنکه رضایتمندی پرداخت یارانه نقدی بیشتر است، اما با توجه به شرایط تورمی به سرعت ارزش یارانه نقدی از بین می‌رود، لذا برای مردم در شرایط تورمی پرداخت یارانه کالایی بسیار مناسب‌تر است و بهتر آن است که دولت یک سبد کالایی را در نظر بگیرد و برای ۳ دهک پایین جامعه این سبد کالایی را بپردازد البته باید پیامد‌های آن را هم در نظر بگیرد و به دلیل اینکه فقر در حال گسترش است، این موضوع می‌تواند موجب نارضایتی دهک‌های بالاتر هم بشود و به عنوان مثال دهک ۴ و ۵ هم در این شرایط تورمی که در تامین نیاز‌های اولیه‌شان با مشکل مواجه هستند احساس تبعیض می‌کنند و با این احساس نارضایتی‌ها هم بیشتر می‌شود.

او گفت: در شرایط کنونی کالابرگ الکترونیکی به مراتب از یارانه نقدی مناسب‌تر است، زیرا ارزش سبد کالایی در این شرایط تورمی برای مردم حفظ می‌شود، اما با توجه به کسری درآمدی دولت تامین منابع درآمدی برای دولت سخت می‌شود و اگر دولت نتواند تورم را مهار کند همه این بحث‌ها بی‌فایده است.