برج طغرل با هزار سال قدمت، به دلیل کاربرد‌هایی مثل ساعت خورشیدی، برج و آرامگاه یک بنای زیبا و خاص است که دیدنش و شنیدن نحوه کارکردش از زبان «راهنما» که برج را مثل جان خودش دوست دارد، خالی از لطف نیست.
به گزارش فارس، در تعطیلات نوروز اگر تهران را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده‌اید، باید بگویم این ایام بهترین فرصت تهران‌گردی است، چون پایتخت پرجمعیت و پرترافیک در ایام نوروز چهره جدیدی پیدا می‌کند، چهره‌ای که تنها در همین چند روز از تهران می‌بینیم و برای دوباره ظاهر شدنش باید تا سال بعد صبر کنیم. پس بهتر است در این چند روز باقیمانده از نوروز، برای بازدید جا‌های دیدنی پایتخت از فرصت استفاده کنید.
اگر از ابتدای تعطیلات نوروز تا حالا از طبیعت زیبای اطراف تهران دیدن کردید و به جا‌های دیدنی ازجمله پل طبیعت، دریاچه خلیج فارس، دربند و درکه، کاخ موزه‌ها و پارک‌های جذاب تهران سر زدید، توصیه می‌کنم در روز‌های باقیمانده با حضور در ملک ری از این شهر باستانی نیز دیدن کنید و سری هم به یکی از شاهکار‌های تاریخ ایران یعنی برج طغرل بزنید.
برای ساکنان پایتخت هم که مسافرت نرفته‌اند و یا رفته‌اند و برگشته‌اند، بازدید برج طغرل نه تنها خالی از لطف نیست بلکه می‌تواند بسیار هم جذاب و شگفت انگیز باشد. اکثر افراد فقط از برج‌های میلاد و آزادی بازدید کرده‌اند در حالی که قدمت و هنر برج طغرل قابل مقایسه با برج‌های امروزی نیست و باید از نزدیک این معماری خارق‌العاده را ببینید. پس زودتر برنامه‌ریزی کنید که یک روز از تعطیلات نوروز را در شهرری که فاصله زیادی از تهران ندارد، سپری کنید.
شهر هشت هزار ساله ری در جنوب تهران بیش از ۲۰۰ اثر تاریخی و باستانی در دل خود جای داده که این آثار زیبا به هر طریقی که بوده در طول زمان از گزند‌های طبیعی و انسانی جان سالم به در برده‌اند و هر یک از آن‌ها فلسفه و داستانی شنیدنی دارند. برج طغرل یکی از این ۲۰۰ اثر باستانی است که در سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۴۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
برج طغرل با چشم‌اندازی زیبا، شما را به تماشای یک نمای آجری خاص دعوت می‌کند. وقتی به داخل این برج بروید انگار که سوار یک ماشین زمان شده و به تاریخ ایران سفر کرده‌اید. معماری بی‌نظیر و کاربرد‌های خیره‌کننده این برج باستانی که اکنون سالم و باشکوه درون باغی بزرگ در محله ظهیرآباد شهرری خودنمایی می‌کند، شما را به زمان سلجوقی‌ها خواهد برد.
این برج تنومند که در میان ساختمان‌هایی دو طبقه احاطه شده، در دل خود گوشه‌ای از تاریخ ایران زمین را جای داده و توانسته است تاریخ عهد سلجوقی را نسل به نسل به آیندگان نشان دهد. قدمت برج و پا برجا بودن آن در طی هزار سال با توجه به وقوع زلزله‌های سهمگین، نشان از پی مستحکم و عمیق این بنا دارد، زیرا در ساخت این برج علاوه بر مصالحی، چون خشت خام و آجر از ماده‌ای به نام ساروج استفاده شده است.
اگر موفق نشدید از طریق تور‌های ری‌گردی از برج طغرل دیدن کنید، می‌توانید با خودروی شخصی خود از بزرگراه امام علی (ع) به سمت جنوب حرکت کنید و در انتهای بزرگراه، به سمت بلوار شهید کریمی و سپس خیابان ابن بابویه وارد شوید. البته مترو گزینه بهتری است، چون درگیر پیدا کردن جای پارک خودرو نخواهید بود و می‌توانید با سفر در خط یک مترو در ایستگاه شهرری پیاده شده و با تاکسی یا اتوبوس‌های دولت آباد بیایید و در ایستگاه ابن بابویه پیاده شوید.
برج طغرل در ضلع شرقی آرامگاه ابن بابویه (شیخ صدوق) واقع شده و دو درب شمالی و جنوبی دارد. در خیابان شهید نبی‌پور حدود ۲۰۰ متر که قدم بردارید می‌توانید از درب شمالی که درب دو طاقه‌ای دارد وارد شوید. در قدیم، طاقه سمت راست مخصوص ورود خانم‌ها و طاقه سمت چپ مخصوص ورود آقایان بوده است (صدای دق الباب سمت راست ظریف‌تر از سمت چپ بود)، اما اکنون همه از یک درب وارد این باغ سلجوقیان می‌شوند.
در بدو ورود، قبل از آنکه هر اثر معماری نظرتان را جلب کند، پیرمردی مهربان و شاداب به پیشوازتان خواهد آمد. پیرمردی که عاشق آثار باستانی است و سال‌ها از برج طغرل مراقبت کرده و با وارد شدن هر بازدیدکننده، انگار که مهمانی به منزلش آمده باشد، با خشرویی تمام استقبال کرده و از همان لحظات ابتدایی با ذوق بسیار، شروع به توضیح دادن در خصوص این برج دیدنی و تاریخچه و کاربردهایش می‌کند.
قاسم قنبری راهنمای متعهد و دوستدار آثار باستانی که از جانبازان دوران دفاع مقدس است، از جان و دل برای این مجموعه زحمت می‌کشد و برای هر بازدیدکننده چنان با ذوق و تواضع ویژگی‌های بنا را شرح می‌دهد که مخاطب ناخواسته غرق در شگفتی برج کهنسال سلجوقیان می‌شود و توضیحات شیوا و دلنشین پیرمرد رضایت خاطر بازدیدکنندگان را فراهم می‌کند.
سلجوقیان قوم ترک تباری بودند که در زمان پادشاهی سلطان مسعود غزنوی در نیشابور، به رهبری طغرل به ایران حمله کردند و در سال ۴۲۹ هجری قمری، نیشابور به دست سپاه سلجوقیان فتح شد. طغرل در سال ۴۳۳ هجری قمری ری را به عنوان پایتخت حکومت خود برگزید و یکی از بنا‌هایی که در این زمان ساخته شد، برج طغرل است که توسط فردی به نام محمدامین معمارباشی ساخته شد تا بیانگر هنر و تمدن پادشاهان زمان خودش باشد.
برج زیبای طغرل در حوالی آرامگاه شیخ صدوق شهرری قامت خود را برافراشته و تاریخ گذشتگان را به آیندگان می‌دوزد. این برج چندضلعی که از بلندترین سازه‌های زمان خود بوده است، بلندای آن به ۲۰ متر می‌رسد و سرگذشتی به بلندای تاریخ و شکوه تمدن ایران دارد و هزار سال است که گذر زمان را تماشا می‌کند و هر روز با همسایه‌های قدیمی خود چشمه‌علی و دژ رشکان، راز‌های دلش را می‌گوید.
راهنمای خوش‌برخورد برج طغرل با حوصله تمام سرگذشت این اثر باستانی را نقل گردشگران می‌کند و با بیان اینکه این برج، سیر تاریخی پیچیده‌ای را طی کرده است، می‌گوید: «در گذشته خبری از بساز و بفروش نبوده و به معماری بیشتر به‌عنوان یک هنر نگاه می‌کردند و گویا طراحان تلاش می‌کردند تا رازی برای آیندگان به جای بگذارند.»
آقای قنبری در ادامه کاربرد اصلی برج را که ساعت آفتابی است توضیح می‌دهد و می‌گوید: «شاید تصورش سخت باشد که یک ساعت آفتابی به عنوان اولین ابزار بشر برای اندازه‌گیری زمان آنقدر دقیق باشد که بتواند ربع ساعت را هم نشان دهد، اما معماری برج ۲۰ متری طغرل به گونه‌ای طراحی و اجرا شده بود که ۱۰ قرن پیش زمان دقیق را محاسبه می‌کرد.»
پیرمرد وظیفه شناس و متعهد که سعی دارد با نشان دادن کنگره‌ها و نور خورشید، کارکرد ساعت آفتابی را نشان دهد، توضیح می‌دهد: «در نمای بیرونی این برج خشتی، ۲۴ کنگره به منزله ۲۴ ساعت وجود دارد که دور تا دور برج را دربرگرفته‌اند و در هر کنگره ۴ نیم دایره وجود دارد که هر نیم‌دایره نشانه یک ربع ساعت است. خورشید که از شرق برج طلوع می‌کند باعث می‌شود تا نور آفتاب درون برج خودنمایی کند. یکی یکی دایره‌ها روشن می‌شوند و بعد از نیم ساعت از طلوع خورشید، نصف کنگره کاملا روشن شده و بعد از یک ساعت، تمام کنگره روشن خواهد شد. این روند ادامه دارد تا کنگره‌ها یکی یکی روشن شوند.»
آفتاب و کنگره دست به یکی کرده و در برجی که بزرگترین ساعت آفتابی جهان محسوب می‌شود، برای تاباندن نور به تاریخ و فرهنگ و معماری دوران سلجوقیان، هماهنگ می‌شوند. هزار سال است که این کار را هر روز تکرار می‌کنند؛ آفتاب می‌چرخد و کنگره روشن می‌شود. ساعت آفتابی پس از ۱۰ قرن هنوز هم دقیق کار می‌کند و زمان را هر ربع ساعت به تماشاگران نمایش می‌دهد. وقتی که خورشید به بالای سردر جنوبی برج می‌رسد، روی نصف النهار منطقه قرار گرفته، زیرا برج کاملا به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شده است.
وقتی خورشید به سمت غروب نارنجی رنگش می‌رود، کنگره‌ها و دایره‌ها هم به نوبت به سمت غرب روشن می‌شوند. در شب هم این ساعت با نور مهتاب کار می‌کند و با علم ستاره‌شناسی ساعات شب را هم مشخص می‌کنند. اما اگر هوا ابری یا بارانی باشد این ساعت کار نمی‌کند پس پیشنهاد می‌کنیم در یک روز صاف و آفتابی به دیدار این برج پر رمز و راز بروید.
آقای قنبری که با کلام نافذ خود گردشگران را مجذوب این برج کرده است، به سمت مرکز برج می‌رود تا یکی دیگر از کاربرد‌های برج را بیان کند: «در برج طغرل مراقب باشید چه حرفی از دهانتان خارج می‌شود. اینجا نباید حرفی را بدون اینکه در دهانتان مزه مزه کنید به زبان بیاورید. خیلی جالب است، چون اینجا پژواک صدا دستتان را برای همه رو می‌کند. اگر در مرکز این برج هزار ساله ایستاده باشید صدای شما هرچقدر هم که آرام باشد در تمام برج می‌پیچد و به گوش همه می‌رسد.»
پژواک صدا در برج طغرل از آن ویژگی‌های جذابی است که حتما باید به چشم ببینید و با گوشتان بشنوید. فضای داخلی و دیوار‌های برج به گونه‌ای طراحی شده که موجب طنین صدا در درون شده و اگر واعظی یا خواننده‌ای در وسط برج خطبه‌ای ایراد کند و یا تصنیفی بسراید صدای آن در همه برج طنین انداز می‌شود و به‌صورت اکو به سمع همه می‌رسد.
راهنمای مهربان برج طغرل همچنان که در مرکز برج مشغول سخن گفتن است و چشم‌های گردشگران همه به او دوخته شده، می‌گوید: «در گذشته برای سخنرانی بزرگان از این مکان استفاده می‌کردند. وجود گنبد مخروطی که بر فراز دیوار‌های برج قرار داشته و هم اکنون اثری از آن بر جای نیست، شاید به این فناوری آکوستیکی جلوه‌ای دیگر می‌داده است. این نوع معماری، یک سیستم اکو و بلندگوی باستانی است که در مسجد امام (ره) اصفهان نیز استفاده شده است.»
پیرمرد خوش برخورد از برج فاصله گرفته در کنار حوض محوطه می‌ایستد و با دستش به بالای برج اشاره می‌کند: «در زمان رونق جاده ابریشم، هنگام شب بر فراز این برج خشتی، آتش زیادی برمی‌افروختند تا بازرگانان جاده ابریشم و مسافران ری که از خراسان می‌آمدند مسیر خود را گم نکنند و به کمک نور این آتش در تاریکی شب راهشان را به راحتی پیدا کنند. در این مواقع این بنای باشکوه مانند چلچراغی می‌درخشید و راه را برای رهگذران و گمشدگان روشن می‌کرد.»
همینطور که آقای قنبری مشغول توضیح دادن است، خود را به دل تاریخ می‌سپارم و تصور می‌کنم شب‌هایی که قرار باشد در جاده‌ای تاریک به امید نوری در بالای برج طغرل مسیرتان را ادامه دهید و اگر آن نور نباشد معلوم نیست در روشنی روز از کجای جاده سر درآورده باشید، چقدر سخت و وحشتناک است. اما این واقعیت دارد که بشر از گذشته با امکانات بسیار محدود مسیر پر پیچ و خم زندگی را طی کرده تا امروز ما در عصر تکنولوژی تاریخ گذشتگان را بخوانیم و تعجب کنیم و البته زمان نشان خواهد داد که آیندگان در مورد ما چه خواهند گفت.
پس از آنکه همه قسمت‌های برج هزار ساله طغرل را بازدید کردید و به توضیحات پیرمرد مهربان و دلسوز گوش دادید، شیر برج را نیز حتما تماشا کنید. زمانی که رو‌به‌روی درب ورودی داخلی برج بایستید و به آن نظاره کنید، با کمی قدرت تجسم و تخیل، شمایل یک شیر را خواهید دید که با دهانی باز به شما نگاه می‌کند.
درب هلالی؛ دهان شیر است، دندانه‌های بالای درب، دندان‌های شیر و بخش مثلثی که کمی فرورفته، بینی شیر محسوب می‌شود. همین طور که نگاه خود را به‌سمت بالا هدایت کنید، با دو کنگره به‌شکل چشم رو‌به‌رو خواهید شد که چشمان شیر هستند. همچنین روی سنگ‌فرش بخش شمالی برج، درست جلوی درب هلالی آن، جای پای شیر نیز مشخص است.
پیرمرد در ادامه می‌پرسد که آیا می‌دانید در گذشته چگونه به بالای برج می‌رفتند؟ هر کدام از حاضران جوابی می‌دهند. آقای قنبری به سمت در چوبی کوچکی می‌رود که بر روی دیواره‌های بیرونی برج خودنمایی می‌کند سپس با لحن زیبای خود و اشاره دستش از راه پله پشت آن سخن به میان می‌آورد و توضیح می‌دهد: «در پشت این در، راه پله‌ای وجود دارد که برای عبور و مرور جهت رفتن به بالای برج استفاده می‌شود، اما متاسفانه راه‌پله‌ای که از زمین تا مقابل این در وجود داشت در دوران قاجار تخریب شده است.»
هر چقدر که این برج تاریخی را نگاه می‌کنم بازهم چیز‌های جدیدی دارد که توجهم را جلب کند. پس از آنکه چرخی در محوطه می‌زنم و گل‌های زیبای باغ را تماشا می‌کنم، بار دیگر وارد برج می‌شوم و از سقف فروریخته‌اش آسمان آبی را تماشا می‌کنم که گویا از داخل این شکاف زیباتر و آبی‌تر به نظر می‌رسد و چه زیباتر خواهد بود در روز‌های بارانی.
دقایقی به آسمان خیره می‌شوم و سپس به دیواره مدور داخل برج نگاه می‌کنم که از بیرون به شکل چندضلعی است و فکر می‌کنم چطور است که بنا‌های امروزی بیشتر از صد سال عمر نمی‌کنند، اما این برج خشتی هزار سال در برابر باد و باران و سیل و زلزله استوار و پابرجا مانده است. در همین حین پرواز چند پرنده در داخل برج رشته افکارم را پاره می‌کند، پرنده‌هایی که در شکاف‌های داخل برج لانه کرده و با صدای روح نوازشان زیبایی‌های برج را دوچندان می‌کنند.
این برج در طول زمان، شاهد بسیاری از جراحت‌ها بوده و به همین علت بازسازی‌های زیادی روی آن انجام گرفته است. لوح مرمرین مزین به نام ناصرالدین شاه قاجار در کنار سردر این برج نشان می‌دهد که در سال ۱۳۰۱، این پادشاه قجری دلواپس ابنیه تاریخی پایتخت شده و به وزیرش امین السلطان دستور داده تا با کمک ابوالحسن معمارباشی، این بنا را بازسازی کنند. پس از انقلاب نیز این برج دوباره بازسازی شد که این دوره مرمت از سال ۷۷ تا ۷۹ به طول انجامید.
سید محمد محیط طباطبائی پژوهشگر ادبی، مورخ و ادیب معاصر ایران که تحقیقات مفصلی پیرامون برج طغرل داشته است، بنابه وصیتش در گوشه شمال غربی محوطه در میان گل‌ها و درختان زیبا میهمان خاک است و امروز برج طغرل آرامگاه انسان فرهیخته‌ای است که تحقیقات و پژوهش‌های ارزنده زیادی از وی برای فرهنگ و ادب ایران به یادگار مانده است.
اکنون که به شهرری سفر کرده‌اید، بعد از دیدن برج طغرل از سایر جاذبه‌های گردشگری این شهر کهن و باستانی نیز دیدن کنید. دژ رشکان، باروی ری، چشمه علی و موزه سیمان ری از جمله مکان‌های دیدنی شهرری در نزدیکی برج طغرل هستند. همچنین آرامستان ابن بابویه در اطراف برج طغرل نیز محل دفن بزرگانی، چون دهخدا، شیخ صدوق، جهان پهلوان تختی، میرزاده عشقی و ... است.
هرچند سرحال‌ترین آثار ری همین برج طغرل و چشمه علی است که این‌ها نیز طی سالهای گذشته دستخوش اتفاقاتی ازجمله کج شدن برج طغرل و خشک شدن چشمه علی بودند و معلوم نیست با گذر تونل مترو از این حوالی و عدم دغدغه مسؤولان برای نگهداشت آثار تاریخی و گردشگری، تا سالهای آینده چند درصد از آثار باقی بماند. قبل از آنکه این آثار باستانی کاملا نابود شوند، از آن‌ها دیدن کنید.
دارک اما خندهدار؛ جدیدترین سریالهای کرهای تاریک با ته مزه کمدی 
علل رایج خرابی غذاساز + راهکارهای رفع آن 
۷چیز که دیگر نباید برای بچهها بخرید! 
هشدار واستو؛ ۷ گیاه مرموز که ممکن است انرژی منفی داشته باشند 
استایل با پافر؛ ۷ استایل کژوال برای گرم ماندن و جذاب به نظر رسیدن 
۶ حقه خاص که فورا آشپزخانه شما را به مکانی لاکچری تبدیل می‌کند! 
