واکنش دو نشریه سپاه به سیاستمداران؛ متناقض سخن نگویید!

اعتماد نوشت: دو نشریه سپاه پاسداران در دو شماره این هفته خود، از همسو نبودن اظهارات برخی مقامات و مسوولان انتقاد کرده است. اولی، نشریه روزانه اخبار و تحلیل‌ها متعلق به وب‌سایت معاونت سیاسی سپاه بود که در شماره شنبه خود به اظهارات برخی مسوولان در باب حجاب اشاره کرده و آن‌ها را متناقض خوانده است و از آن‌ها خواسته که «لطفا هماهنگ باشید». دومی، نشریه صبح صادق هفته‌نامه معاونت سیاسی نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه بود که در شماره این هفته خود، بدون نام بردن از مصداق خاصی، از آنچه «اظهارنظر‌ها و راه‌حل‌های متفاوت و گاهی ضد و نقیض مسوولان کشور برای عبور از بحران‌های فعلی» انتقاد کرده است.

شاید یکی از برجسته‌ترین نکات مقاله صبح صادق این باشد که وجود «بحران» در کشور را تایید کرده است. امری که کمتر اتفاق می‌افتد در زمان مشکلات و بحران‌ها، برخی نهاد‌هایی مثل مراجع بالادستی صبح صادق وجود آن را قبول کند؛ لااقل در رسانه‌ها. صبح صادق در ادامه نوشته که «رسیدن به وحدت نظر میان نخبگان فکری و ابزاری» حاصل «گفتگو، تفاهم در مبانی، گفت‌وگوی اندیشمندانه و عبور از منافع شخصی، حزبی و گروهی به نفع منافع ملی است.» ادبیات این‌گونه یادداشت‌ها و مقالات معمولا ثقیل و نامفهوم برای مخاطب عادی است. در اینجا احتمالا منظور نویسنده از نخبگان فکری باید سیاستگذاران و قانون‌نویسان باشد و منظورش از نخبگان ابزاری، احتمالا مقامات اجرایی و مجری قوانین باشد.

منافع ملی را نمی‌دانند

به اعتقاد صبح صادق، ریشه آنچه او «مشکل» خوانده این است که «منافع ملی نزد مردان سیاست هنوز منزلت خویش را پیدا نکرده» است. نویسنده معتقد است که بابت همین موضوع، در زمان «بحران‌ها و مشکلات» به جای آنکه به دنبال «وحدت نظر، هم‌افزایی، همکاری و تعامل» باشند، «غالبا به حفظ جایگاه و شأنیت خویش می‌اندیشند.» این بخش را می‌توان کنایه‌ای دانست به گروهی که «خواص» خوانده می‌شوند و در اعتراضات اخیر سکوت یا مواضع غیرهمسوی آن‌ها باعث انتقاداتی شده بود.

این یادداشت از سیاستمداران خواسته تا زمان چالش‌ها، با در نظر گرفتن «ارزش‌ها، اندیشه‌ها، مقتضیات، جو داخلی و خارجی و آینده»، در بستر «منافع ملی» سخن بگویند و تصمیم بگیرند. نویسنده علت دیگر این ماجرا را فقدان «تعریف درست و واحدی از منافع ملی» دانسته است، گفته تا اتفاقی می‌افتد، «عده‌ای خیلی زود هیجان‌زده می‌شوند و ماحصل حرف‌ها و کنش‌های‌شان همچون تیری که بی‌اختیار از چله کمان در رفته، یا به خودی‌ها می‌خورد یا به خطا می‌رود و عده‌ای دیگر بی‌توجه به اینکه دشمن با ابزار‌ها و روش‌های قرن بیست و یکمی به مصاف ما آمده است.» صبح صادق این افراد را به «گرامافونی» تشبیه کرده که «سوزنش یک جا گیر کرده، هنوز در روش‌ها و ابزار‌های سده نوزده مانده‌اند.»

از نظر نویسنده این دسته افراد، «سعی دارند این دو قرن فاصله را با داد و فریاد و هیاهو پر کنند؛ در حالی که عصر کنونی، عصر هوشمندی در سیاست‌ورزی است.» این یادداشت خطاب به سیاستمداران گفته که «مردم انتظار دارند» آن‌ها «با تصحیح اندیشه‌ها و صیقل دادن تجربه‌ها و روش‌ها به انسجام فکری و عملی لازم دست یافته و در مواجهه با بحران‌ها بیش از پیش حواس‌شان را جمع کرده و هوشمندانه رفتار کنند.»

موضوع حجاب است؟

اما نشریه روزانه معاونت سیاسی سپاه، کمی واضح‌تر منظور را رسانده بود. مشخص نیست این نشریه در تحلیلی که ارایه کرده، موضوع ناهماهنگی در مواضع پیرامون حجاب را به عنوان نمونه بیان کرده یا منظورش کلی‌تر از موضوع حجاب است. این نشریه به گفته‌های «حسین جلالی»، نماینده رفسنجان، «محمدباقر قالیباف»، رییس مجلس و معاون دادستان کل کشور اشاره کرده است.

جلالی گفته: «منظور از تغییر روش این است که امکان دارد در قالب تذکری از طریق پیامک به افراد بی‌حجاب اعلام شود که شما حجاب رعایت نکردید و سعی کنید به قانون احترام بگذارید. بعد از تذکر، وارد مرحله اخطار می‌شویم بعد هشدار و در مرحله سوم ممکن است حساب بانکی فرد بی‌حجاب مسدود شود.»

قالیباف هم که گویا پاسخ افرادی امثال جلالی را داده، گفته: «به چه حقی می‌گوییم وقتی خانمی بدحجاب است اجازه ندهیم به مترو سوار شود؟» حالا نوبت به «غلام‌عباس ترکی»، معاون حقوق عامه دادستان کل کشور می‌رسد که گفته: «در شرایط حاضر، در مورد کشف حجاب و بدن‌نمایی یا اشاعه و تشویق به منکرات اخلاقی، حکم قانون مشخص و صریح است و ماموران پلیس باید به تکالیف قانونی خود در این موارد عمل کنند.»

نشریه روزانه معاونت سیاسی سپاه تاکید کرده که «این تکثر و چند صدایی علاوه بر اینکه پیام خوبی به مردم نمی‌دهد موجب مشوش شدن اذهان جامعه نیز می‌شود.» نویسنده نشریه سپاه از این افراد و افراد مشابه آن‌ها خواسته تا چنین مباحثی را «در پستوی جلسات متعدد سازمان‌ها مورد بحث قرار گیرد». این نشریه گفته که این تفاوت مواضع بابت هر چه می‌خواهد باشد، ولی نباید «به زندگی مردم که خود درگیر موارد متعدد فکری و معیشتی هستند» وارد شود؛ می‌خواهد بابت «ناهماهنگی شناختی و اختلاف قرائت» باشد یا حاصل «اختلاف رویکردی».

سخنان رهبری دال اصلی قانون باشد

نویسنده با اشاره به بخشی از سخنان رهبری در دیدار با «بانوان»، تاکید کرده که «این بیانات بی‌شک مورد پذیرش بخش اعظمی از جامعه است» و خواستار این موضوع شده این سخنان «دال اصلی برای موضع‌گیری‌ها و قانون‌نویسی‌ها باشد.» در سخنان مورد اشاره تاکید شده که «حجاب یک واجب شرعی است که باید رعایت بشود، منتها آن کسانی که حجاب را به‌طور کامل رعایت نمی‌کنند، این‌ها را نباید متهم کرد به بی‌دینی و ضدانقلابی.»

نشریه روزانه سپاه در بخش دیگری از این تحلیل باز هم خواستار تصمیم‌گیری و کارشناسی «دقیق، عمیق و بدون هیاهو در محافل فکری» شده است تا «تبدیل به قوانین و دستورات موضوعه» شوند. در ادامه این تحلیل تاکید شده که این قوانین و دستورات، پس از «اقناع‌سازی جامعه» اجرا شود تا «جامعه از سر درگمی موجود خلاصی» یابد.

نویسنده معتقد است که «جامعه ایرانی نشان داده که از کار کارشناسی دقیق که جلوی بی‌عفتی را بگیرد و از اظهارت و کنش‌های جزیره‌ای و سلیقه‌ای جلوگیری کند، استقبال خواهد کرد.» البته نویسنده مصادیق آنچه «بی‌عفتی» خوانده بیان نکرده است و همچنین مشخص نکرده «استقبال» جامعه را بر اساس چه محاسبه یا نظرسنجی‌ای به عنوان یک «فکت» یا همان «واقعیت» آورده است.

در کشور چه می‌گذرد؟

اما در کشور چه می‌گذرد که دو نشریه سپاه پاسداران، از عدم «هماهنگی» مقامات و مسوولان انتقاد کرده‌اند؟

این دو یادداشت در دو نشریه سپاه نشان می‌دهد در عیان و نهان تا حدودی تشتت آرا و نظرات وجود دارد. از این‌رو دو نشریه «صبح صادق» و «اخبار و تحلیل‌ها» اقدام به نقد علنی این موضوع کرده است. به نظر می‌رسد که نقد نشریه روزانه معاونت سیاسی سپاه بیشتر متمرکز بر موضوع حجاب باشد؛ موضوعی که از اواخر شهریورماه در جامعه داغ‌تر شد. با آغاز اعتراضات به جانباختن مهسا امینی دختر ۲۲ ساله‌ای که در جریان حضور در مقر پلیس امنیت اخلاقی دچار عارضه مغزی شد، بسیاری از سیاسیون از حق اعتراض گفتند.

یکی از ضرورت اصلاح گفت و حکمرانی نو؛ یکی هم از آمادگی برای گفتگو و حتی شنیدن نظرات انتقادی از سوی همه اقشار جامعه. اما با کمرنگ شدن اعتراضات در خیابان‌ها، گویا این اظهارات به فراموشی سپرده شد. اوایل آبان ماه و در کشاکش اعتراضات خیابانی بود که مهدی محمدی، مشاور محمدباقر قالیباف رییس مجلس در یادداشتی نوشته بود: «در این روز‌ها من از نزدیک دیده‌ام ذهن سیستم بیش از آنکه درگیر سرکوب باشد، درگیر اصلاحاتی است که باید بکند. بحث‌های بسیار پرحرارتی در جریان است که بخشی از جامعه دیده نشده و باید بشود.» مشاور رییس مجلس مشخص نکرد که منظورش کدام بخش دیده نشده از جامعه است؛ با توجه به زمان انتشار این یادداشت به نظر می‌رسد منظور زنان باشند، اما به هر شکل در سیاست‌های رسمی نه تنها تغییری ایجاد نشده است، بلکه حالا پس از فروکش کردن اعتراضات در خیابان‌ها، دوباره زمزمه بازگشت گشت ارشاد به میادین شنیده می‌شود.

از سوی دیگر صدا‌های بلندی هم مبنی بر برخورد‌های تند در موضوع حجاب شنیده شده است. از پلمب برخی واحد‌های تجاری گرفته تا سخنان برخی نمایندگان مجلس. تقریبا یک ماه پیش بود که حسین جلالی در سخنانی گفته بود: «هزینه بدحجابی و بی‌حجابی را در کشور بالا خواهیم برد. از طرح عفاف و حجاب عقب‌نشینی نخواهد شد.» او تاکید کرده بود: «عقب‌نشینی از این طرح، عقب‌نشینی از جمهوری اسلامی است. طرح عفاف و حجاب در یکی، دو هفته آینده اجرایی می‌شود.»

این دو تحلیل چه می‌گویند؟

در هر صورت انتقادات دو نشریه سپاه احتمالا حامل هشدار به آن‌هایی است که «خواص» و «نخبگان» خوانده می‌شوند، چراکه در برخی سخنان شنیده می‌شود که سکوت این قشر ممکن است برای این باشد که به جایگاه و همچنین هواداران‌شان بر بخورد؛ مانند آنچه ابراهیم رییسی گفته بود یا حمید اباذری مشاور فرمانده کل سپاه در ساری بیان کرده بود.

صبح صادق معتقد است این افراد بابت «حفظ جایگاه و شأنیت» خود تعاریف دیگری از منافع ملی دارند. نشریه روزانه معاونت سیاسی نیز معتقد است که اختلاف دیدگاه‌ها نباید عیان شود و باید در جلسات حل و فصل شود و یک صدا شنیده شود. این دو تحلیل مخاطب را به این نقطه می‌رساند که بالادستی‌های این دو نشریه که یک ارگان است، از وضعیت کنونی در فضای سیاسی رضایت ندارد و خواهان یکدستی فضای سیاسی است و یکپارچگی در مواضع.