چگونه پاندمی طاعون ۷۰۰ سال پیش هنوز بر ما تاثیر می‌گذارد؟

فرارو- در اواسط دهه ۱۳۰۰، هنگامی که مرگ سیاه اروپا را فرا گرفت، بیش از نیمی از انسان‌ها جان خود را از دست دادند. نتیجه مطالعه‌ای پیشرو که DNA اسکلت‌های چند صد ساله را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده، جهش‌هایی را کشف کرده که به افراد کمک می‌کردند تا از طاعون جان سالم به در ببرند. با این وجود، همین جهش‌ها با بیماری‌های خود ایمنی مرتبط هستند، همین بیماری که امروز افراد به آن مبتلا می‌شوند.

به گزارش فرارو به نقل از سرویس جهانی بی بی سی، مرگ سیاه یکی از مهم ترین، مرگبارترین و تلخ‌ترین لحظات تاریخ بشر است. تخمین‌ها می‌گویند که تا ۲۰۰ میلیون نفر جان خود را بر اثر ابتلا به آن از دست دادند.

پژوهشگران بر این باور بودند که رویدادی با چنین عظمتی باید تکامل انسان را شکل داده باشد. آنان DNA گرفته شده از دندان‌های ۲۰۶ اسکلت باستانی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند و توانستند به طور دقیق بقایای وضعیت انسان را پیش از مرگ سیاه، در حین یا پس از آن تعیین کنند.

تجزیه و تحلیل شامل استخوان‌هایی از چاله‌های طاعون اسمیتفیلد شرقی بود. جایی که برای دفن دسته جمعی در لندن مورد استفاده قرار می‌گرفت. نمونه‌های بیش‌تری نیز از دانمارک گردآوری شدند. نتایج این یافته برجسته که در نشریه "نیچر" منتشر شده به جهش‌های ژنی به نام ERAP۲ پرداخته است. نتایج نشان می‌دهند کسانی که جهش‌های مناسبی داشتند، ۴۰ درصد بیش‌تر احتمال داشت که از طاعون جان سالم به در ببرند. پروفسور "لوئیس باریرو" از دانشگاه شیکاگو می‌گوید: "این شکافی بسیار بزرگ است. این یک اثر بزرگ است. یافتن چنین چیزی در ژنوم انسان شگفت‌انگیز است".

وظیفه ژن ERAP۲ آن است که پروتئین‌هایی را بسازد که میکروب‌های مهاجم را خرد کرده و سیستم ایمنی را به طور موثرتری برای شناسایی و خنثی کردن دشمن آماده سازد. این ژن در نسخه‌های مختلفی وجود دارد نسخه‌هایی که خوب کار می‌کنند و نسخه‌هایی که هیچ کاری انجام نمی‌دهند و انسان یک نسخه را از هر یک از والدین‌ دریافت می‌کند؛ بنابراین افراد خوش شانس که به احتمال زیاد زنده می‌ماندند یک نسخه با عملکرد بالا را از مادر و پدرشان به ارث برده بودند. بازماندگان صاحب فرزند شدند و از اینرو جهش‌های مفید را پشت سر گذاشتند.

پروفسور "هندریک پوینار" متخصص ژنتیک تکاملی از دانشگاه مک مستر می‌گوید: «اینکه شاهد تغییر ۱۰ درصدی طی دو تا سه نسل هستیم؛ رویدادی عظیم است. این قوی‌ترین رویداد انتخاب در انسان تا به امروز است».

نتایج در آزمایش‌های امروزی با استفاده از باکتری طاعون Yersinia pestis مورد تایید قرار گرفتند. نمونه‌های خون افرادی که دارای جهش‌های مفید بودند نشان داد که آنان قادر به مقاومت بیش‌تری در برابر عفونت هستند در مقایسه با افرادی هستند که فاقد این جهش می‌باشند.

پروفسور پوینار می‌گوید: «تماشای مرگ سیاه است که در یک ظرف پتری* آشکار می‌شود. این چشم‌ها را باز می‌کند».

امروزه آن جهش‌های مقاوم در برابر طاعون رایج‌تر از دوره پیش از مرگ سیاه هستند. مشکل این است که جهش‌ها با بیماری‌های خود ایمنی مانند بیماری التهابی روده کرون مرتبط هستند. عاملی که ۷۰۰ سال پیش به زنده ماندن اجداد شما کمک می‌کرد، اما امروزه می‌تواند به سلامتی‌تان آسیب برساند.

حدود ۱ تا ۴ درصد از DNA انسان مدرن از جفت گیری اجداد ما با نئاندرتال‌ها می‌آید و این وراثت بر توانایی ما برای پاسخ به بیماری‌ها از جمله کووید تأثیر می‌گذارد. پروفسور باریرو می‌گوید: «آن زخم‌های گذشته هنوز هم بر حساسیت ما نسبت به بیماری‌ها تاثیر می‌گذارد».

ظاهرا مزایای جهش‌های مقاوم به ویروس اچ آی وی یا جهش‌هایی که به هضم شیر کمک می‌کنند نیز تاثیر مشابهی را دارند؛ اگرچه پاندمی کووید میراث مشابهی برجای نخواهد گذاشت. تکامل از طریق توانایی برای تولید مثل و انتقال ژن‌های‌تان عمل می‌کند. کووید تا حد زیادی جان سالمندانی را می‌گیرد که پیش‌تر از مرز بچه‌دار شدن عبور کرده‌اند. این توانایی طاعون  در گرفتن جان انسان‌ها را در طیف‌های سنی مختلف و تعداد بسیار زیاد بود که باعث شد چنین تاثیر ماندگاری داشته باشد.

*پتری‌دیش یا پلیت؛ بشقاب‌های کوچک دایره‌ای شکل و کم عمقی هستند که برای کشت سلولی، ذخیره و نگهداری مواد و حمل مواد بسیار کم در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی، شیمی و زیست شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ظرف یکی از تجهیزات آزمایشگاهی بسیار پرکاربرد است.