تفال به حافظ یکشنبه ۱۴ فروردین ۱۴۰۱

فرارو- فال گرفتن از آثار ادبی، از باور‌های کهن این مرز و بوم است. در گذر زمان ساکنان این خاک به ادیبانی که گمان می‌بردند بهره‌ای از کلام حق دارند رجوع می‌شد. با این حال، اما در گذر زمان تنها تفال به حافظ در فرهنگ عامیانه ما باقی مانده است.

سال‌ها دفتر ما در گرو صهبا بود

رونق میکده از درس و دعای ما بود

نیکی پیر مغان بین که چو ما بدمستان

هر چه کردیم به چشم کرمش زیبا بود

دفتر دانش ما جمله بشویید به می‌

که فلک دیدم و در قصد دل دانا بود

از بتان آن طلب ار حسن شناسی‌ای دل

کاین کسی گفت که در علم نظر بینا بود

دل چو پرگار به هر سو دورانی می‌کرد

و اندر آن دایره سرگشته پابرجا بود

مطرب از درد محبت عملی می‌پرداخت

که حکیمان جهان را مژه خون پالا بود

می‌شکفتم ز طرب زان که چو گل بر لب جوی

بر سرم سایه آن سرو سهی بالا بود

پیر گلرنگ من اندر حق ازرق پوشان

رخصت خبث نداد ار نه حکایت‌ها بود

قلب اندوده حافظ بر او خرج نشد

کاین معامل به همه عیب نهان بینا بود

شرح لغت: صهبا: به فتح اول و سکون دوم می / آن: نمک و چاشنی و حالتی و کیفیتی را نیز گویند که در حسن می‌باشد و به تقریر در نمی‌آید و آن را جز به ذوق نتوان یافت/ سرو سهی بالا: سرو راست قامت / پیر گلرنگ: پیر گلگون رخسار یا به استعاره مراد باده‌ی گلفام معرفت.

تفسیر عرفانی:

برای مدت زیادی دفتر دانایی در گرو شراب الهی بود و رونق و صفای میکده‌ی معرفت از دعای ما بود. مقصود او از این شعر این است که سالکان راه عشق، پیوسته به واسطه‌ی چرخ گردون در بوته‌ی آزمایش و سختی قرار می‌گیرند و از درد می‌نالند تا به واسطه‌ی سایه‌یی از دوست به شادمانی برسند.

تعبیر غزل:

امید است خداوند کریم گوشه‌ی چشمی بر تو نظر کند. درد و غم خود را از افرادی که ادعای رفاقت می‌کنند، مخفی دار! خداوند خود آنرا درمان خواهد کرد. آگاه باش که در پس پرده علیه تو فتنه می‌کنند. روزی پرده‌ها کنار رود، این افراد رسوا می‌شوند. از ریا و تزویر دوری کن!