چرا طرح شغل یک میلیون تومانیِ وزیر کار می‌لنگد؟

فرارو- طرح اشتغال زایی با یک میلیون تومان سه سال قبل از سوی حجت الله عبدالملکی مطرح شد. او که حالا در قامت وزیر کار در دولت سیزدهم حضور دارد، همچنان عقیده دارد که این طرح قابلیت اجرایی دارد.

به گزارش فرارو، عبدالملکی هفته قبل در توییترش بار دیگر این ایده را تکرار کرد و گفت که با یک میلیون تومان هم می‌شود کار تولیدی کرد، حتما می‌پرسید چگونه؟ حق دارید! آموزش ندیده ایم.

او پس از این توییت در نمایشگاه مشاغل مهارت محور کم سرمایه استان البرز حضور پیدا کرد و درمواجهه با خبرنگاران از طرح خود دفاع کرد.

وزیر کار این بار هم گفت: سه سال پیش مطرح کردیم که با یک میلیون تومان هم می‌شود شغلی ایجاد کرد و اکنون با وجود گذشت چند سال و گرانی مواد اولیه هنوز هم می‌توان با یک میلیون تومان شغلی را ایجاد کرد.

ایده عبدالملکی در حالی بار دیگر مطرح شده که اقتصاددانان خلاف نظر او را دارند. آن‌ها می‌گویند که ایجاد شغل در حوزه خدمات، صنعت و کشاورزی با وجود تورم‌های بالای ۴۰ درصد سال‌های اخیر به سرمایه بالایی نیاز دارد.

با یک میلیون تومان می‌شود دستفروشی کرد، اما این‌ها که شغل نیست!

زهرا کریمی، اقتصاددان و استاد دانشگاه درباره امکان ایجاد شغل با یک میلیون تومان، در گفتگو با فرارو گفت: اگر می‌شد با یک میلیون تومان شغل ایجاد کرد که خیلی‌ها تاکنون مشغول به کار شده بودند. در حال حاضر با ۱۰۰ میلیون تومان هم نمی‌شود شغل ایجاد کرد. البته با یک میلیون تومان می‌شود دستفروشی کرد، اما این‌ها که شغل نیست. از طرفی یک موضوع بسیار مهم که خیلی از مواقع نادیده گرفته می‌شود این است که همه مردم کارآفرین نیستند. همه مردم که اهل بخر و بفروش نیستند. بخش بزرگی از مردم آدم‌هایی هستند که اهل ریسک نیستند، نمی‌دانند، نمی‌توانند و خیلی زود به یک آدمی بدل می‌شوند که یک میلیون تومان هم بدهکار است.

وی افزود: اگر افرادی وجود داشته باشند که با یک میلیون تومان بتوانند معجزه کنند، یک میلیون تومان و حتی بیشتر را به دست می‌آورند. برای اینکه کسی که فکر دارد، توانمند است، در این شرایط بد هم موفق هستند. اما یکی «ولی» بزرگ وجود دارد، آن هم این است که برآیند این شرایط، یعنی یک عده‌ای موفق هستند و یک عده‌ای موفق نیستند، این است که اقتصاد ما در حال کوچک‌تر شدن است. پس شرایط برای کل مردم مطلوب نیست. یک عده ممکن است که معجزه کنند. کما اینکه ما می‌بینم که افرادی در حال حاضر می‌توانند و از آن سو نابرابری‌ها هم در حال افزایش است؛ بنابراین از همه مردم نمی‌شود انتظار داشت که معجزه گر باشند، هر چند خیلی از این‌ها که معجزه می‌کنند، از رانت و ارتباط‌های ویژه برخوردار هستند.

این اقتصاددان با اشاره به وجود برخی استثناءها که می توانند با مبالغ کم ایجاد شغل کنند، اظهار داشت: نمی‌خواهم بگویم که همه این چنین هستند. درست است که بعضی‌ها فوق العاده اند، ولی این‌ها بعضی‌ها هستند؛ بنابراین با دادن پول به مردم نمی‌شود از همه کارآفرین ساخت.

کریمی در مورد میزان سرمایه مورد نیاز برای ایجاد یک شغل هم گفت: در این رابطه نمی‌شود، عدد ثابتی اعلام کرد. چرا که تورم‌های سرسام آور باعث می‌شود که هر سال برای ایجاد یک شغل به سرمایه گذاری بیشتر و بیشتری نیاز وجود داشته باشد. البته به صورت اسمی این رقم بسیار زیاد افزایش می‌یابد. اگر تورم آن را کم کنید، احتمالا به صورت واقعی آنقدر رشد نمی‌کند که به صورت اسمی رشد می‌کند. در سال‌های قبل ایجاد یک شغل با ۳۰ میلیون تومان امکان پذیر بود، ولی اگر شما زمان احمدی نژاد را در نظر بگیرید که وام‌های  زودبازده دادند. در نهایت هم خیلی‌ها با بد بینی معتقد بودند که اشتغال زایی چندانی صورت نگرفته است. من هم از همان ابتدا موافق چنین طرحی نبودم و معتقد بودم که اگر شرایط خوب نباشد، طرح‌هایی که نوشته می‌شود به کار گرفته نمی‌شود وضرورتاً اشتغال زا نیست. اما در بهترین حالت گفتند که ۱۵ تا ۲۰ درصد این وام‌ها به انحراف رفته که خیلی خوشبینانه بوده است.

وی اضافه کرد: در شرایط دهه هشتاد که هنوز این همه نگرانی نسبت به آینده عمیق نشده بود، هنوز نرخ ارز ارزان بود، واردات بسیار پر رونق بود. کار ساده‌ای در داخل کشور نمی‌شد انجام داد و خیلی‌ها به جای تولید به سمت واردات رفتند. آن دوره هم طرح اشتغال زایی موفق نشد. هر چند آن زمان یک میلیون تومان نبود و پول بیشتری بود.

این استاد دانشگاه یادآور شد: در کل برای ایجاد اشتغال پایدار و مولد یک مجموعه‌ای ضروری است و صرفا مسئله پول و سرمایه نیست. در حال حاضر می‌بینیم که افرادی در ترکیه خانه می‌خرند، ترکیه‌ای که ثبات چندانی ندارد. اما در ایران ما یک دهه را از دست داده ایم و دهه دیگری در حال آغاز است و چشم انداز همچنان مبهم و نامعلوم است. در چنین شرایطی شما با پول چه کاری می‌توانید انجام دهید. در حاضر پول وجود دارد، اما می‌رود؛ بنابراین اگر شرایط مناسبی در ایران وجود داشته باشد این پول همین جا شروع به فعالیت می‌کند و چه دلیلی دارد که از کشور خارج شود.