ارتباط ایدز با سویه‌های مختلف ویروس کرونا

فرارو- نشریه "فارین پالیسی" در گزارشی به ارتباط ویروس "اچ‌ای وی" با ظهور جهش‌ها و سویه‌های مختلف ویروس کرونا پرداخته و به طور خاص بی توجهی به مبتلایان به ویروس اچ آی وی/ایدز در بحبوحه پاندمی ویروس کرونا را نه تنها عامل مرگ و میر گسترده این افراد که از نقص سیستم ایمنی بدن رنج می‌برند عنوان کرده، بلکه به طور خاص ساختار خاص بدنی آن‌ها (به دلیل ابتلا به ویروس اچ آی وی) را نیز عاملی دانسته که بر اساس مطالعات علمی، منجر به توسعه جهش‌های جدیدِ مرتبط با ویروس کرونا می‌شود.

فارین پالیسی در این رابطه می‌نویسد: «ظهور سویه جدید ویروس کرونا با نام "اومیکرون" (ویروس کرونا، ویروسی مملو از جهش‌های مختلف است)، تا حد زیادی رهبران جهانی، بازار‌های سهام، و دانشمندان مختلف در اقصی نقاط جهان را با نگرانی فراوانی رو به رو کرده و بسیاری این دغدغه را دارند که مبادا سویه جدید ویروس کرونا، از سویه مرگبار کرونای "دلتا" هم قوی‌تر باشد. البته که هنوز در مورد مختصات ویروس اومیکرون اطمینان حاصل نشده و اطلاعات دقیقی در مورد شدتِ بیماری زایی و همچنین قدرت و سرعت انتقال آن و مقاومت این سویه در برابر واکسن‌های موجود، وجود ندارد. آفریقای جنوبی نخستین کشوری بود که برای اولین بار سویه اومیکرون در آن ظاهر شد (بر اساس مواردی که پیشتر در کشور بوتسوانا کشف شده بودند). البته که برخی ویروس شناسان و متخصصان بیماری‌های عفونی بر این باورند که قبل از ظهور اومیکرون در آفریقای جنوبی، برخی کشور‌های اروپایی نیز میزبان یک سویه از ویروس کرونا که مشخصاتی شبیه به اومیکرون داشته، بوده اند.

به گزارش فرارو، در این میان، بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که ظهور سویه جدید اومیکرون، تا حد زیادی نتیجه تصمیمِ غیرسازنده رهبران کشور‌های ثروتمند جهان در عدم حمایت از مردم آسیب پذیر، ورای مرز‌های خودشان (در کشور‌های فقیر‌تر و کمتر توسعه یافته) است. به بیان ساده تر، کشور‌های پیشرفته و ثروتمند، راهبرد‌هایی را که جهت مهار موارد ابتلا و مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا در داخل کشور‌های خود به کار گرفته‌اند، به ورای مرزهایشان منتقل نکرده اند. برای مثال، در کشور‌های اروپایی، کانادا، ژاپن، و آمریکا، تلاش‌های زیادی جهت واکسینه کردن اقشار و طبقات ضعیف و آسیب پذیر، در وهله نخست، انجام گرفته است (این گروه‌ها در اولویتِ ایمن سازی در برابر شیوع ویروس کرونا بوده اند).

با این حال در سطح جهانی و به طور خاص در قاره آفریقا و کشوری نظیر آفریقای جنوبی، بخش قابل توجهی از افرادی که به علت ابتلا به اچ آی وی/HIV از مشکل نقص ایمنی بدن رنج می‌برند، مورد بی اعتنایی قرار گرفته اند و هیچ حفاظتی از آن‌ها در برابر شیوع ویروس کرونا انجام نشده است.

در این راستا، جدای از سویه اومیکرون، دو سویه مهم دیگر به نام‌های سویه "بِتا" (که در سال ۲۰۲۰ ظاهر شد) و یک سویه جدیدتر با نامِ C.۱.۲ هم (که این سویه نیز در سال ۲۰۲۰ ظاهر شده) در این کشور (آفریقای جنوبی) ظاهر شده اند. در همین دوران، وقتی تولید کنندگان واکسن ویروس کرونا در حال ساخت واکسن بودند، سویه بِتا تا حد زیادی در برابر واکسن‌های تولیدی مقاومت نشان می‌داد. این سویه تا حدی در برابر ایمنی که واکسن‌هایی نظیر مدرنا، فایزر، و جانسون اَند جانسون ایجاد می‌کردند، مقاومت می‌کرد. البته که این دو سویه در بحبوحه شیوع سویه جدید دلتا که برای نخستین بار در هند خود را نشان داد، تا حد زیادی مورد بی توجهی قرار گرفتند.

آفریقای جنوبی به طور خاص سویه C.۱.۲ را سویه‌ای مرگبار قلمداد می‌کرد که از قابلیت عفونی قابل توجهی برخوردار است و در عین حال، به شدت مُسری است. مقام‌های بهداشت و درمان آفریقای جنوبی حتی اعلام کردند که به احتمال زیادی این سویه یکی از جهش یافته‌ترین سویه‌های ویروس کرونا تا به امروز است. سویه‌ای که پیشتر نیز در نُه کشور یافت شده است.

در این راستا، همزمان با شیوع سویه C.۱.۲ در آفریقای جنوبی و گسترش قابل توجه سویه دلتا در اقصی نقاط جهان، سازمان بهداشت جهانی در ماه جولای بیانیه‌ای صادر کرد و هشدار داد: "ویروس کرونا مداوم در حال تکامل است و عملا به ایجاد سویه‌های جدیدتر که از قابلیتِ انتقال بیشتری نیز برخوردارند، ختم می‌شود".

در جهانِ کشور‌های ثروتمند، ظهور هر سویه جدید ویروس کرونا با تشدید روند واکسیناسیون عمومی و افزایش دُزهای ایجاد ایمنی در افراد پاسخ داده شده است. در این رابطه به طور خاص توجه زیادی جهت تزریق دُز سوم به افرادی که مبتلا به سرطان هستند و در حال انجام شیمی درمانی و پرتو درمانی هستند شده و سعی شده تا جایِ ممکن ایمنی آن‌ها در برابر سویه‌های جدیدِ کرونا تقویت شود. در واقع، در این چهارچوب سعی شده تا گروه‌های ضعیف‌تر (از نظر سلامتی)، در سطحی همتراز با همتایانِ سالم ترشان قرار گیرند (در برابر ویروس کرونا).

با این حال، این مساله به هیچ عنوان در مورد کشور‌های فقیرترِ مثلا آفریقایی صادق نبوده است. بسیاری از بیمارانی در این قاره که به بیماری‌هایی نظیر سرطان ابتلا دارند، عملا خود به اهدافی برای جهش بیشترِ ویروس کرونا تبدیل می‌شوند. در این چهارچوب، به عنوان مثال وقتی فردی در زیمبابوده در مرحله پیشرفته سرطان ریه قرار دارد، وقتی ویروس کرونا وارد بدن وی شود، عملا جهش‌هایی را کسب می‌کند که باعث می‌شود این ویروس برای انتشار میان انسان ها، وضعیت به مراتب بهتری را پیدا کند (به دلیل ساخت خاص بدنی این افراد که تحت تاثیر سرطان است).

در این راستا، باید گفت که مهمترین شانسی که بشریت برای جهش‌های بیشتر ویروس کرونا می‌تواند به آن بدهد، فراهم ساختن زمینه‌ای جهت سازگار شدنِ بیش از پیش آن با شرایط و به طور خاص، تکامل آن در بدن انسان‌های مختلف است. از این منظر، بی اعتنایی به حدودا ۳۸.۷ میلیون مبتلا به ویروس ایدز که قریب به ۱۰ میلیون نفر از آن‌ها تحت درمان خاصی قرار ندارند و در "آفریقایِ زیر صحرا" زندگی می‌کنند، خطرناک‌ترین مساله‌ای است که می‌تواند شیوع و جهش‌های گسترده‌تر ویروس کرونا در جهان را تضمین کند. تخمین زده می‌شود که در سال ۲۰۲۰، ۱.۵ میلیون نفر دیگر نیز به تعداد مبتلایان ویروس ایدز افزوده شده که از این میان، ۷۰۰ هزار نفر در شرق و جنوب آفریقا زندگی می‌کنند. حدودا ۶۰۰ هزار نفر بر اثر ابتلا به ایدز در سال ۲۰۲۰ فوت کرده اند. این در حالی است که در این سال عمده توجهات به پاندمی ویروس کرونا بوده است. هیچکس در ماه‌ها و سال‌های اخیر در مورد پاندمی ایدز سخن نگفته و به نوعی به این مساله کاملا بی اعتنایی شده است.

این در حالی است که شواهد و مطالعات مختلف نشان می‌دهند که آن دسته از مبتلایان به ایدز که به نحو درست تحت درمان باشند و درمان‌های لازم را دریافت کنند، از مقاومت خوبی در برابر ویروس کرونا نیز برخوردار خواهند بود. نباید فراموش کرد برخی دارو‌های مهمی که مبتلایان به ویروس ایدز مصرف می‌کنند (نظیر تنوفوویر)، اثرات مثبتی را نیز بر روند کاهش آسیب پذیری افراد در برابر ویروس کرونا دارند.

با یاین حال، بر اساس تحقیقاتی که در آمریکا انجام گرفته، در ماه‌های نخست پاندمی ویروس کرونا، میزان آزمایش گیری در رابطه با ویروس ایدز در یکی از آزمایشگاه‌های بزرگ آمریکا، به شدت کاهش یافته (بیش از ۶۰۰ هزار مورد کاهش) و درمان بیماران مثبت (مبتلایان به ایدز) نیز با توقف فزاینده‌ای رو به رو شده است (حداقل در ۶۰ هزار مورد). در این راستا، در فضایی که تمامی توجهات به شیوع ویروس کرونا معطوف بوده، شمار قابل توجهی از مبتلایان به ایدز بی دفاع مانده و حتی قربانیِ ویروس کرونا شده اند (به علت عدم ایجاد زمینه‌های ایمنی لازم در آن‌ها جهت مواجهه با شیوع ویروس کرونا).

از این رو، تبعات وخیم شیوع ویروس کرونا بر سیاه‌پوستان و همچنین آفریقایی تبار‌های ساکن آمریکا و همچنین دیگر افرادی که به ویروس ایدز مبتلا بوده اند، در عمل کشتار‌های گسترده‌ای را در میان این گروه‌های جمعیتی، بر اثر نقص سیستم ایمنی بدن آن‌ها در برابر ویروس کرونا سبب شده است. در این راستا، یک پژوهش که توسط محققان اسپانیایی انجام شده نشان می‌دهد که تلفات ویروس کرونا در میان مبتلایان به ایدز در سال ۲۰۲۰ در بالاترین حد خود بوده است. این مساله به طور خاص در مورد کشور‌هایی که در آن‌ها مبتلایان به ایدز با امکانات محدودی در امر درمان و یا حتی شناسایی خود رو به رو بوده اند، حالتی وخیم‌تر به خود گرفته است.

در این چهارچوب، مختل شدن زنجیره تامین دارو‌های لازم برای مبتلایان به ویروس ایدز (مخصوصا در کشور‌های آفریقایی) و در عین حال ابتلای آن‌ها به ویروس کرونا، عملا مبتلایان به ایدز را در یک بحران جدی قرار داده است. نباید فراموش کرد که تفاوت در ارائه خدمات درمانی مناسب میان کشور‌های ثروتمند و فقیر به این دسته از بیماران، خود ابعاد بحران را گسترده‌تر می‌کند (بویژه با توجه به اینکه کشور‌های ثروتمند نیز کاملا به این مساله بی اعتنا هستند). این در حالی است که اساسا ویروس کرونا برای مبتلایان به ایدز، یک قاتلِ فرصت طلب به حساب می‌آید. در این راستا، پژوهشگران آفریقای جنوبی در جریان تحقیقات خود هشدار دادند که افراد مبتلا به ویروس ایدز، اگر از ایمنی کافی برخوردار نشوند، نه تنها امکان مرگشان بسیار بالاست بلکه عملا ویروس کرونا با ورود به بدن آن‌ها و تغذیه از بدنشان، می‌تواند جهش‌های پیشرفته تری را از خود نشان دهد که این مساله می‌تواند برای کل کشور‌های جهان خطرناک باشد.

در این رابطه، به طور خاص در یک نمونه پژوهشی، دانشمندان و پژوهشگران "دانشکده پزشکی نلسون ماندلا" در شهر دوربان آفریقای جنوبی اقدام به درمان یک زن که از سال ۲۰۰۶ مبتلا به ویروس ایدز بوده و همزمان با پاندمی کرونا، به این ویروس نیز مبتلا شده بود، کردند. در این راستا، اگرچه علائمِ ابتلا به ویروس کرونا ظرف هشت روز از بدن بیمار رفع شدند، با این حال، انجام آزمایش‌های مکررِ "پی سی آر" نشان داده که ویروس کرونا همچنان در بدن فرد بیمار است و به نحو قابل ملاحظه‌ای نیز جهش می‌کند. امری که عملا موجب شده تا بسیاری از متخصصان علم پزشکی از ضرورتِ در اولویت قرار دادن مبتلایان به ایدز جهت واکسیناسیون علیه ویروس کرونا خبر دهند. مساله‌ای که البته تاکنون مورد توجه قرار نگرفته و عملا شاهد جهش‌های جدیدتر از ویروس کرونا در میان آن‌ها هستیم».