زراد‌خانه‌هایی به نام آزمایشگاه

این نظریه که ویروس کرونا احتمالا حاصل آزمایش‌های علمی است سبب شده بر فعالیت‌های ایمن‌ترین آزمایشگاه‌های زیست‌شناسی جهان تمرکز شود. با آنکه شواهد و مدارک مرتبط‌کننده ویروس کرونا به موسسه ویروس‌شناسی ووهان چین قطعی و غیرقابل انکار نیستند، تعدادی از متخصصان خواهان اعمال کنترل‌های سختگیرانه‌تر بر این‌گونه مراکز هستند، زیرا این نگرانی وجود دارد که نشت‌های اتفاقی زمینه را برای همه‌گیری‌های بعدی در جهان فراهم کند. آزمایشگاه ویروس‌شناسی ووهان در طبقه ایمن‌ترین مراکز تحقیقاتی قرار دارد یعنی سطح ۴ ایمنی زیستی.

به گزارش دنیای اقتصاد به نقل از ای‌اف‌پی، این مراکز طوری ساخته می‌شوند که بتوانند با خطرناک‌ترین باکتری‌ها و ویروس‌ها به آزمایش بپردازند، باکتری‌ها و ویروس‌هایی که سبب بیماری‌های بدون درمان یا واکسن هستند. در واقع تمامی تدابیر محافظتی در این مراکز اتخاذ شده تا امکان نشت ویروس به هیچ شکلی وجود نداشته باشد. همچنین محققانی که در این مرکز فعالیت می‌کنند کاملا آموزش‌دیده هستند. طبق گزارش دانشگاه جورج ماسون، در سراسر جهان ۵۹ عدد از این آزمایشگاه‌ها وجود دارد.

هیچ استاندارد الزام‌آور بین‌المللی برای ایمنی، امنیت و مسوولیت‌پذیری در حوزه کار روی پاتوژن‌ها وجود ندارد و واقعیت این است که اتفاق‌ها ممکن است رخ دهند، چه در آزمایشگاه‌های پیشرفته و چه در دیگر آزمایشگاه‌ها که هزار عدد از آن‌ها در جهان وجود دارد. سال ۲۰۰۱ یک کارمند آزمایشگاهی در آمریکا که دچار مشکلات روانی بود عامل سیاه زخم را به نقاط مختلف کشور پست کرد و موجب مرگ پنج نفر شد. سال ۲۰۱۴ دو محقق چینی که در معرض سارس قرار گرفته بودند آن را به دیگران منتقل کردند و یک نفر جان خود را از دست داد.

از این گونه رویداد‌های اتفاقی بار‌ها رخ داده و بسیاری از کارشناسان در سال‌های اخیر نسبت به خطراتی که فعالیت این گونه مراکز انجام می‌دهند هشدار داده‌اند. یکی از محققان ارشد مرکز کنترل تسلیحات می‌گوید: «خطای انسانی ۷۰ درصد خطا‌ها را در آزمایشگاه‌ها تشکیل می‌دهد.» بین دولت آمریکا که تحقیقات روی خفاش‌ها در ووهان را تامین مالی کرد و برخی دانشمندان مستقل درباره اینکه آیا آنچه رخ داده دستکاری در ویروس بوده یا نه اختلاف نظر وجود دارد.

منظور از دستکاری، تغییر پاتوژن‌هاست طوری که بر اثرگذاری و خطر آن‌ها افزوده می‌شود و آن‌ها بهتر می‌توانند در برابر روش‌های درمانی و واکسن‌ها مقاومت کنند. تمامی این کار‌ها برای یادگیری شیوه بهتر مبارزه با پاتوژن‌ها انجام می‌شود.

این حوزه از تحقیقات همواره جنجال‌آفرین بوده است. متخصص ایمنی‌شناسی از دانشگاه هاروارد می‌گوید: «این نگرانی وجود دارد که طی این‌گونه تحقیقات یکی از کارمندان آزمایشگاه به ویروسی مرگبار مبتلا شود و زمینه برای شروع یک همه‌گیری بسیار خطرناک در جهان فراهم شود.» از دید یک متخصص دیگر از دانشگاه راتگرز که به‌شدت مخالف تحقیقات یاد شده است، اساسا به این‌گونه تحقیقات نیازی نیست و تحقیقات یاد شده کمکی به ساخته شدن واکسن یا دارو برای درمان انسان‌ها نمی‌کند.

سال ۲۰۱۴ دولت آمریکا تامین مالی این‌گونه تحقیقات را متوقف کرد، اما روند یاد‌شده به اندازه کافی شفاف نیست. پایان سال گذشته یک موسسه غیرانتفاعی منابع مالی از دولت دریافت کرد تا در ووهان درباره پتانسیل انتقال ویروس از خفاش به انسان تحقیق کند. هفته گذشته کنگره سوالی را در این زمینه مطرح کرد و دو تن از مقامات موسسه ملی سلامت اعلام کردند این تحقیقات شامل دستکاری ویروس‌ها نمی‌شود. متخصص دانشگاه راتگرز می‌گوید ادعای آن‌ها دروغ است.

سال گذشته آلینا چان، یک زیست‌شناس مولکولی از موسسه برآود تحقیقی را منتشر کرد که نشان داد ویروس کرونا برخلاف سارس هنگامی که برای نخستین بار در انسان شناسایی شد به سرعت تغییر نکرد و این نشان می‌دهد این ویروس منشأ آزمایشگاهی دارد. او از ممنوع کردن تحقیقات پرریسک حمایت نمی‌کند، زیرا معتقد است با این کار تحقیقات یادشده به شکل مخفی ادامه پیدا خواهد کرد.