سرمایه‌ها از تهران فرار می‌کنند؟

تهران به‌عنوان پایتخت کشور و یکی از قطب‌های مهم فضای کسب‌وکار از نظر مشارکت‌کنندگان در پژوهش یادشده، محل امنی برای سرمایه‌گذاری شناخته نشده است.

به اعتقاد محمدحسین برخوردار، عضو اتاق تهران، پول ترسوست و اگر احساس امنیت نکند، فرار خواهد کرد. به‌این‌ترتیب در صورت تداوم این شرایط، آیا باید شاهد فرار سرمایه از تهران باشیم؟ مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارشی به پایش امنیت سرمایه‌گذاری در ایران در سال ۹۷ بر اساس شاخص‌های مختلف پرداخته است. این گزارش نشان می‌دهد در رتبه‌بندی استان‌ها بر اساس داده‌های آماری، شاهد نوعی پراکندگی استان‌های برخوردار و کمتربرخوردار در موضوع امنیت سرمایه‌گذاری هستیم و نام تهران در کنار چند استان کمتربرخوردار همانند چهارمحال‌وبختیاری و کهگیلویه‌وبویراحمد قرار گرفته است و این استان‌ها از نظر شاخص امنیت سرمایه‌گذاری وضعیت نامطلوب‌تری دارند.

به اعتقاد کارشناسان این مرکز، این امر می‌تواند به دلیل پراکندگی و تنوع مؤلفه‌های آماری شاخص امنیت سرمایه‌گذاری باشد یا اینکه بنگاه‌های اقتصادی اگرچه در یک استان خاص فعالیت می‌کنند، اما مؤلفه‌های شکل‌دهنده امنیت سرمایه‌گذاری در دیگر استان‌ها می‌تواند تاثیرگذار باشد؛ مثلا فعالان اقتصادی، مواد اولیه را از استانی دیگر خریده و چک برگشتی دارند یا برای انعقاد قراردادی به استان دیگر رفته و منجر به خلف وعده و اتفاقاتی از این دست شده است. در این گزارش با اشاره به درهم‌تنیدگی بین‌استانی، بر این نکته تأکید شده است که آثار جانبی رفتار‌ها به طور مستقیم و غیرمستقیم بر افراد اثر می‌گذارد. در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، مؤلفه «عمل مسئولان ملی به وعده‌‎های داده‌شده» و مؤلفه «عمل مسئولان استانی و محلی به وعده‌های اقتصادی داده‌شده» جزء نامناسب‌‎ترین و بدترین ارزیابی‌ها در میان همه مؤلفه‌ها بوده است.

همچنین به اعتقاد کارشناسان این مرکز، از آنجا که نماگر‌های تشکیل‌دهنده امنیت سرمایه‌گذاری هرکدام یک متغیر و هدف باارزش هستند که باید برنامه‌ریزان کشوری و نیز استانی به آ‌نها توجه لازم را داشته باشند، در نتیجه در استراتژی‌ها و برنامه‌های آینده مسئولان باید به‌جای توجه صرف به شاخص‌های سخت‌افزاری و توسعه زیرساخت‌های فیزیکی به بهبود سایر مؤلفه‌های غیرسخت‌افزاری نیز توجه کنند.

‌کاهش بار روانی تحریم‌ها
بر اساس این گزارش، اثر مخرب تحریم‌ها (بار روانی و تا حدودی اقتصادی تحریم‌های خارجی) در تخریب امنیت سرمایه‌گذاری که در پاییز در رتبه پانزدهم قرار داشت، در زمستان به رتبه سوم می‌رسد و این به آن مفهوم است که اثر این مؤلفه از نگاه فعالان کسب‌وکار کاهش محسوسی یافته و سایر مؤلفه‌ها نسبت به آن در ارزیابی مشارکت‌کنندگان، آثار تخریبی بیشتری داشته‌اند.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌بینی شده است که با توجه به تغییر شرایط ثبات، این امکان وجود دارد که فعالان کسب‌وکار مکان‌های وقوع حوادث فوق را به دلیل ازبین‌رفتن محیط مناسب فعالیت، ببندند یا موقت کار کنند که این امر می‌تواند بر شاخص امنیت سرمایه‌گذاری اثر مخربی داشته باشد.

‌مهاجرت سرمایه به نقاط امن
با توجه به شرایط موجود تهران چه سرنوشتی در انتظار سرمایه‌های پایتخت کشور خواهد بود؟

محمدحسین برخوردار، عضو اتاق تهران، در گفتگو با «شرق» عنوان می‌کند: پول ترسوست. در تمام دنیا پول جایی می‌رود که احساس ترس در آن وجود نداشته باشد. اگر ترس به وجود آید، پول از آنجا فرار می‌کند و جایی می‌رود که احساس امنیت کند و احساس افزایش پول به سرمایه‌گذار دست بدهد. این ذات تاجر است که در مناطق ناامن به‌هیچ‌عنوان سرمایه‌گذاری نخواهد کرد.

او تأکید می‌کند: در برنامه‌ریزی‌ها باید دید قطب‌های سرمایه‌گذاری کجا هستند و بر این اساس باید به آن نقاط اهمیت بیشتری بدهیم. داشتن برنامه و استراتژی خیلی مهم است. در تمام دنیا اول یک استراتژی را درنظر می‌گیرند و بعد استراتژی را تبدیل به برنامه می‌کنند و بعد سازماندهی و در نهایت کنترل صورت می‌گیرد. این کار در کشور ما انجام نمی‌شود.

به گفته برخوردار، متأسفانه با تغییر دولت‌ها استراتژی در ایران تغییر می‌کند. هر دولتی تمام مهره‌ها را عوض می‌کند و این یک اشکال عمده است.

او می‌گوید: در دیگر کشور‌ها هم با تغییر احزاب رویه‌ها تغییر می‌کنند، اما فقط پنج درصد انحراف در برنامه‌ها ایجاد می‌شود نه اینکه کل برنامه را زیر سؤال ببرند. درحالی‌که در ایران برنامه توسعه صنعت تاکنون چندبار نوشته شده است. چرا وابستگی صنعت به مواد خارجی زیاد است و چرا وقتی تحریم می‌شویم، وابسته می‌شویم؟

این عضو اتاق بازرگانی تهران تأکید می‌کند: دلار‌هایی که صرف واردات می‌شوند، متعلق به همه ملت است، زیرا یا از فروش نفت یا عرضه اموال دولت به دست آمده‌اند. باید نسبت به آن حساس بود. در ایران بخش خصوصی را به بازی نمی‌گیرند و فقط شعار می‌دهند. متأسفانه حتی واگذاری شرکت‌ها به بخش خصوصی هم به صورت رانتی انجام می‌شود.