یک استاد دانشگاه در امریکا معتقد است: «دولت ترامپ درصدد است با انجام هر آنچه که در توان دارد خصومت گسترده‌ای را علیه ایران ایجاد کرده و به این ترتیب از انزوای خود در مورد مساله ایران بکاهد. کنفرانس لهستان نیز بخشی از همین تلاش دولت آمریکاست.»
آلمان و انگلیس بالاخره پس از ماه‌ها انتظار، ثبت مکانسیمی مالی با نام اینستکس را اعلام کردند که قرار است مانع از تاثیر تحریم‌های امریکا بر ایران شود. با این حال اروپا عملیاتی شدن اینستکس را به اجرای تعهدات FATF از سوی ایران مشروط کرده است. این در حالی است که پیشتر سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرده بود در مسیر دست یابی به کانال مالی اروپا، هیچ شرطی پذیرفته نیست. در مقابل اقدامات امریکا در قالب سفر منطقه‌ای پمپئو به خاورمیانه، برگزاری کنفرانسی در لهستان یا اعلام عدم تمدید معافیت خریداران نفت ایران از ماه می‌حاکی از ادامه فشار بر ایران است.
پرشیا دایجست در این باره با پل پیلار استاد دانشگاه جرج تاون امریکا و رئیس سابق بخش تحلیل عملیات سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) گفتگو کرده که متن آن در ذیل می‌آید.
در صورت راه اندازی اینستکس، با توجه به شروطی که تعیین شده و اینکه بیشتر برای کالا‌های ضروری است، تا چه اندازه برای ایران (در برابر تحریم‌های امریکا) کارآمد خواهد بود؟
محدودیت اصلی اثرگذاری اینستکس در این نیست که برای ایران شروطی وضع می‌کند، بلکه آن است که نگرانی تاجرانی را که نمی‌خواهند از بازار آمریکا اخراج شوند رفع نمی‌کند. اینستکس این امکان را فراهم می‌کند تا بدون اتکا به سیستم مالی آمریکایی با ایران مبادلات تجاری انجام شود؛ اما مانع از این نمی‌شود که خزانه داری آمریکا موانع یا جریمه‌های دیگری را علیه تاجرانی که از اینستکس استفاده می‌کنند و در عین حال می‌خواهند محصولاتشان را در آمریکا هم بفروشند، اعمال نکند. عمده استفاده کنندگان اینستکس کارخانجات و شرکت‌های کوچکی هستند که حضور کمی در بازار آمریکا داشته و یا اصلا در آن حضور ندارند.
مجله فارن افرز ارگان مطبوعاتی شورای روابط خارجی امریکا اخیرا در مقاله‌ای ابراز کرده که ایران در سال ۲۰۱۹ نیز همچنان در برجام باقی خواهد ماند؛ حتی اگر فشار اقتصادی بر این کشور افزایش یابد. آیا ایران جز ماندن در توافقی که منافع اقتصادی آن را تامین نمی‌کند و خروج از آن که ایران را با مشکلات امنیتی و اقتصادی بیشتری مواجه می‌کند و مذاکره با ترامپ که هویت و حیثیت ایران را زیر سوال می‌برد، راه دیگری دارد؟
راهی که رهبران ایران به آن فکر نکردند – و یقینا از نظر سیاسی در تهران خریداری هم ندارد – مذاکره با ترامپ است؛ اما این راه الزاما به این معنا نیست که ایران باید امتیاز دیگری به آمریکا بدهد. ترامپ پیشتر نشان داده است که بیشتر به دنبال یک دستاورد ظاهری است تا یک دستاورد واقعی. مثلا او از توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی موسوم به نفتا خارج شد، اما پس از اعمال تغییرات مختصری در آن و نیز تغییر نام آن ادعا کرد که توافق بهتری را ایجاد کرده است. به همین ترتیب این هم ممکن است که ترامپ پس از اعمال تغییرات مختصری در برجام – مانند تمدید زمان برخی از محدودیت‌های ایران – و تغییر نام آن ادعا کند که به "توافق بهتری" دست یافته هر چند که ایران تنها چند امتیاز ناچیز جدید داده باشد.
شورای روابط خارجی آمریکا در یازدهمین نظرسنجی "اولویت‌های پیشگیرانه" احتمال رویارویی نظامی ایران با آمریکا یا متحدان منطقه‌ای این کشور را به عنوان یکی از ۹ تهدید صلح جهان در سال ۲۰۱۹ معرفی کرده است. ریچارد هاس نیز احتمال جنگ عربستان و اسراییل با ایران در سال ۲۰۱۹ را محتمل می‌داند و بر روی آن شرط بندی می‌کند. آیا شما هم دود آتش جنگ در خاورمیانه و علیه ایران را مشاهده می‌کنید؟
در حال حاضر خطر بروز جنگ از سال‌های پیش بسیار بیشتر است. برخی از اعضای دولت ترامپ – مشخصا مشاور امنیت ملی او جان بولتون – آشکارا از جنگ با ایران استقبال می‌کنند. بولتون و سایر تندرو‌ها مانند مایک پمپئو مشتاقانه از هر فرصت و اتفاقی مانند رویارویی در دریا و یا شلیک راکت شبه نظامیان شیعه علیه مواضع و تاسیسات آمریکا در یک نقطه از جهان به عنوان بهانه‌ای برای جنگ استفاده می‌کنند. پس از اصابت چند راکت شبه نظامیان عراق به نزدیکی کنسولگری آمریکا که خسارتی هم در بر نداشت، بولتون بار‌ها از پنتاگون خواست که گزینه‌های نظامی علیه ایران را بکار بگیرند.
شاید دونالد ترامپ مانند بولتون در پی جنگ نباشد، اما مشکلات فزاینده سیاسی و حقوقی داخل آمریکا ممکن است او را به این سمت بکشاند که درگیری نظامی با ایران می‌تواند به شکل موثری موجب انحراف افکار عمومی و متحد کردن آن در حمایت از دولت باشد. همین وضعیت در مورد نخست وزیر اسراییل بنیامین نتانیاهو نیز صادق است چرا که او با دو مشکل برگزاری انتخابات و نیز محکومیت بخاطر فساد روبرو است. او پیشتر نشان داده است که چطور می‌تواند با ایجاد هیاهو و تبلیغات بر سر حملات هوایی اسراییل علیه اهداف سوریه حمایت داخلی از خود را افزایش دهد
هدف امریکا از برگزاری کنفرانس ضدایرانی در لهستان چیست؟ این موضوع تا چه اندازه می‌تواند در نگاه و رابطه اتحادیه اروپا با ایران تاثیر منفی بگذارد؟ آیا راه اندازی کانال مالی ویژه با ایران از این کنفرانس متاثر خواهد شد؟
دولت ترامپ درصدد است با انجام هر آنچه که در توان دارد خصومت گسترده‌ای را علیه ایران ایجاد کرده و به این ترتیب از انزوای خود در مورد مساله ایران بکاهد. کنفرانس لهستان نیز بخشی از همین تلاش دولت آمریکاست. به ویژه این که هدف از آن این است که نشان دهد اختلاف آمریکا و اروپا در مورد ایران به اندازه‌ای که واقعا عمیق هست هم نبوده. دولت‌های اروپایی آشکارا نشان دادند که نمی‌خواهند این رویداد یک نمایش صرفا ضد ایرانی باشد. مشارکت آن‌ها بیشتر به این دلیل است که می‌خواهند موضوعات کلی‌تر مرتبط با امنیت خاورمیانه را مورد بررسی قرار دهند. به نظر نمی‌رسد که این کنفرانس تاثیری بر آغاز بکار مکانیسم مالی اروپا برای تجارت با ایران داشته باشد.
قطعا هر کشوری به منافع خود می‌اندیشد. اما آیا ایران می‌تواند با تقویت روابط خود با کشور‌هایی همچون هند، چین، روسیه یا همسایگانی همچون عراق و ترکیه در شرایط تحریمی کنونی به حل مشکلات خود بپردازد؟
واضح است که ایران باید تلاش کند همه این روابط را تقویت کند و البته از قبل این کار را شروع کرده است. به ویژه چین و هند می‌توانند به اندازه سایر کشور‌های آسیایی که با ایران تجارت و در آن سرمایه گذاری می‌کنند به شکل چشمگیری تاثیر تحریم‌های آمریکا را خنثی کنند. ولی هیچیک از این‌ها تا زمانی که واشنگتن قصد دارد ایران را از حقوق سیاسی و اجتماعی خود محروم کرده و آن را مجازات کند، برای حل مسایل بزرگتری که ایران با آن مواجه است کافی نیست. علاوه بر تلاشی که رهبران ایران برای تحکیم روابط با سایر کشور‌ها دارند، امیدوارند که دولت آمریکا در ژانویه ۲۰۲۱ تغییر کند.
