فرارو- معترضان خشمگین عراقی روز جمعه به کنسولگری ایران در شهر بصره یورش بردند و ساختمان این مرکز دیپلماتیک را به آتش کشیدند.
ویدئوهای از حضور معترضان در اطراف کنسولگری منتشر شده است که شعارهایی در محکومیت نفوذ ایران در عراق سر میدهند.
مسئول اطلاع رسانی کنسولگری ایران در بصره به خبرگزاری فارس گفت که این کنسولگری به تمامی در آتش سوخته است. او این حمله را "وحشیانه و بدور از اخلاق" توصیف کرد.
این حمله آسیبی به کارکنان کنسولگری ایران وارد نکرد. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه، حمله به کنسولگری را محکوم کرده و خواهان مجازات عاملان آن شد.
همچنین در ساعاتی پایانی جمعه شب، وزارت خارجه اعلام کرد که سفیر عراق در ایران را به صورت شبانه به این وزارتخانه احضار کرده و مراتب اعتراض ایران را به وی و دولت عراق اعلام کرده است.
در جریان این احضار مدیر کل خلیج فارس وزرات امور خارجه ضمن ابراز تعجب از بیتحرکی پلیس بصره، گفت: "به رغم تحریکات روزهای گذشته توسط عوامل مشکوک علیه سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران، دولت عراق به وعدهها و اطمینانهای داده شده از کانالهای دیپلماتیک برای انجام وظیفه خود عمل نکردند."
در این جلسه همچنین از سفیر عراق خواسته شد هر چه سریعتر اعتراض شدید کشورمان را به دولت بغداد منتقل کند و نسبت به شناسایی، دستگیری و محاکمه مسببین سریعاً اقدام شود.
وزارت خارجه عراق نیز این حمله محکوم کرد. براساس گزارشها حیدر عبادی، نخست وزیر عراق هم با صدور دستوری خواستار تحقیق از یگانهای امنیتی مسئول محافظت از نهادهای عراقی و کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در بصره شد. عبادی این دستور را به دلیل کوتاهی این نهادها در عمل به وظایفشان برای محافظت از اماکن مربوطه صادر کرده است.
در همین حال سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا نیز ضمن محکوم کردن حمله به سرکنسولگری ایران در بصره عراق، همه طرفها را به محافظت از دیپلماتها و محل اقامت آنها فرا خواند.
حمله به کنسولگری ایران در بصره پس از پنج روز متوالی اعتراض و ناآرامی در این شهر صورت گرفت. تاکنون دست کم یازده نفر در اعتراضات بصره کشته شدند و بسیاری از مراکز دولتی آسیب دیده است.
اعتراضات باعث شده است که بندر استراتژیک ام القصر عراق از روز پنجشنبه بسته شود.
این اعتراضات بیشتر به دنبال ناکارآمدی دولت عراق در خدمات رسانی نامناسب از جمله قطع مکرر برق و شوری آب در جنوب عراق صورت گرفته است، اما رقابتهای سیاسی و دخالتهای خارجی در گسترش آن بی تاثیر نبوده است.
به دنبال انتخابات عراق در ماه مه، احزاب مختلف عراقی هنوز نتوانستهاند برای تشکیل دولت ائتلافی جدید به توافق برسند. نماینده آیتالله سیستانی، مرجع تقلید شیعه در عراق، دیروز در نماز جمعه به نقل از او سیاستمداران عراقی را مسئول وضعیت کنونی دانست.
او همچنین خواهان آن شد که اعتراضات به شکل مسالمت آمیز پیگیری شود.
واکاوی حمله به کنسولگری ایران
دکتر عبدالرضا فرجی راد استاد دانشگاه، سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان و تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک در این باره به فرارو گفت: «از مدتهای پیش مردم جنوب عراق به ویژه بصره که دومین شهر عراق است از خدمات رسانی بسیار ناراضی بودند. همین مشکلاتی که در خوزستان وجود دارد در آنجا هم هست از گردوغبار و آلودگی گرفته تا کمبود آب و برق.»
او افزود: «در کنار این بحرانها اوضاع سیاسی هم نابسامان، پیچیده و در حال گذار است. گروههای سیاسی در حال رقابت شدید با یکدیگرند. هرکدام تلاش میکنند از نارضایتی مردم سود ببرند تا بتوانند نماینده خود را به کرسی نخست وزیری برسانند. به این ترتیب اتفاقات رخ داده در چند روز گذشته فقط به خاطر کمبودهای خدمات رسانی نیست بلکه استفادههای سیاسی هم از این شرایط صورت میگیرد.»
این استاد روابط بین الملل در پاسخ به این سوال که چرا به سفارت ایران حمله شده است؟، گفت: «در عراق دو گروه عمده وجود دارد، یک دسته طرفدار ایران هستند و دسته دیگر مخالف ایرانند. دسته دوم از سوی کشورهای عربی منطقه همچون عربستان و از سوی کشورهای غربی همچون آمریکا تحریک میشوند. این گروه دوم بازوهای تبلیغاتی مناسبی دارند بسیاری از رسانههای عربی تحت نفوذ عربستان و امارات هستند و علیه نقش ایران در عراق فعالیت میکنند. مردم عامی هم با توجه به وضعیت بحرانی خدمات رسانی در جنوب عراق تحت تاثیر این تبلیغات قرار گرفته اند و به مسائلی که در دو روز گذشته در بصره شاهد آن بودیم ختم شده است.»
فرجی راد درباره نقش دولت عراق در شکل گیری فضای ضد ایرانی در این کشور گفت: «دولت عراق یکدست نیست. این دولت مجموعهای است از احزاب و گروه ها، برخیها موافق همکاری با ایرانند و برخی مخالف آن. در درون دولت عراق هم تحریکاتی علیه ایران وجود دارد. دولت عراق آن کاری که در رابطه با ایران باید انجام میداد، صورت نداده است. تحریکات و تبلیغاتی که در داخل دولت وجود دارد میتواند به وضعیت موجود دامن بزند.»
او تاکید کرد: «دولت عراق باید این را در نظر بگیرد که پس از سقوط صدام ایران با آنها کار کرده است. نقش ایران در ثبات سازی و مبارزه با تروریسم در عراق بسیار موثر بوده است. عراقی ها، چه دوستان و چه دشمنان ایران نباید فراموش کنند که ایران مسئله کردستان را در سال گذشته حل کرد. در بحث رفراندوم بارزانی، کار تمام شده بود. کشورهای عربی مثل سعودی و امارات با دولت اقلیم ارتباطاتی برقرار کرده بودند، کنسولگری در اقلیم به راه انداختند، پول به دولت اقلیم میدادند، رژیم اسرائیل موافق رفراندوم بود و حتی آمریکاییها که در ظاهر بی طرف نشان میدادند پشت پرده از رفراندوم حمایت میکردند. اما ایران با مذاکره و بدون درگیری کردها را قانع کرد که منافع بیشتری در دولت عراق خواهند داشت.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: «دولت عراق باید بداند که تحرکات علیه ایران به ضرر خود آنها خواهد بود. ایران غیر کمک و مساعدت با توجه به مشترکات فرهنگی ودینی بین دو کشور کار دیگری انجام نداده است. سیاستمدارانی که تحت تاثیر کشورهای متخاصم همچون عربستان سعودی در چند سال اخیر قرار گرفته اند باید در سیاست خود تجدید نظر کنند اینها باید بدانند به بی ثباتی در عراق دامن میزنند و این خلاف منافع ملی عراق است.»
فرجی راد در پاسخ به این سوال که آتش زدن کنسولگری ایران در بصره که شهری شیعه نشین است، چه معنایی برای ایران دارد؟، گفت: «این شرایط اصلا خوب نیست. کسانی که این آشوبها را در بصره ایجاد میکنند (که البته بخشی از آن ناشی از نارضایتی و ناکارآمدی است)، میدانند از کجا باید شروع کنند. آنها میدانند که در بغداد این اقدامات امکانپذیر نیست و به نتیجه لازم هم نمیرسد؛ لذا از بصره شروع کرده اند که شهری شعیه نشین است. از طرف دیگر سوء ظنی هم وجود دارد که با توجه به نزدیکی بصره به خرمشهر و آبادان، شاید به دنبال آنند در وضعیتی که ایران تحت فشار و تحریم آمریکا قرار دارد، سوء استفاده سیاسی در راستای تحریک مردم خوزستان به ویژه خرمشهر و آبادان صورت گیرد. باید به این نکته اشاره کرد که نارساییهایی در عرصه خدمات در استان خوزستان به ویژه شهرهای خرمشهر و آبادان وجود دارد. ممکن است تحریک کنندگان در بصره به دنبال اتصال مسائل جنوب عراق به بخشهایی از خوزستان باشند.»
او تاکید کرد: «در این شرایط باید مسئولان ایرانی و عراقی با مذاکره سعی در حل مشکلات داشته باشند. مسئولان عراقی باید از ایران در خواست کمک کنند، همانطور که در بحث مبارزه با تروریسم و حل مسئله اقلیم کردستان درخواست کمک کردند. تحریک کردن برخی افراد علیه ایران و صدمه زدن به مراکز متعلق به ایران چیزی را حل نمیکند.»
به گفته این تحلیلگر "به نفع هر دوکشور است که مردم ایران و عراق با هم ارتباط داشته باشند، روابط دولتمردان نزدیک باشد، سطح تجارت و گردشگری بالا برود. من تصور میکنم مذاکراتی باید انجام شود. ابتدا در سطح استانی این مذاکرات آغاز شود. ایران میتواند در بحث خدمات رسانی کمک کند، بحثهایی همچون رفع بحران آب و برق در بصره. این مذاکرات و کمکها میتواند به خاموش شدن بحران در جنوب عراق کمک کند. "