در "مدارس" چه خبر است؟

فرارو-امیرحسین مرادی‌نیا نام پسربچه 9 ساله‌ کرمانی است که چندروز پیش خبر و عکس تنبیهِ عجیب و غریبش به رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی کشیده‌شد.

به گزارش فرارو، او میز آخر می‌نشسته. شلوغ می‌کرده و معلمش می‌خواسته او را آرام کند. بنابراین امیرحسین را به میزِ اول می‌آورد اما باز هم از پس شیطنت‌های او برنمی‌آید. تا اینکه از کوره در می‌رود و می‌خواهد او را تنبیه کند؛ اما دو دو تایش چهارتا نمی‌شود و تنبیه شکلِ دیگری به خودش می‌گیرد؛ مدادی که در دست امیرحسین بود، در پیِ ضربه قدرتمندِ معلم به پشت سرش فرو می‌رود و...!

پس از کش و قوس‌ها و پنهان‌کاری‌های معلم، در نهایت سرِ امیرحسین ده بخیه خورد.  دو سه روز او دردِ زیادی را تحمل کرد و یک شب هم نخوابید. مادرش می‌گوید امیرحسین پس از این اتفاق هربار که به خواب برود هذیان می‌گوید و تکرار می‌کند که "نزن"!

قانونِ سال 79
تنبیه دانش‌آموزان پس از این‌که آیین‌نامه جدید مدارس در سال 79 اجرا شد در همه مدارس کشور کاهش پیدا کرد.

به‌موجب ماده 77 آئین‌نامه اجرایی مدارس و به گفته معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش در سال گذشته، تنبیه بدنی از سوی کادر آموزشی تخلف اداری به حساب می‌آید.

پس چرا معلمِ امیرحسین او را زد؟ چرا مجازات این معلم رفتن به سربازی بود؟ و اصلا چه در مدارس کشور می‌گذرد؟

مهدی ملک‌محمد –روان‌شناس و مشاور در زمینه دانش‌آموزان- در گفتگو با فرارو تنبیه دانش‌آموزان در مدارس شهرهای بزرگ و شهرهای کوچک را بررسی کرد.

به گفته او از دیدگاه روان‌شناسی تربیتی، تنبیه به شکلِ آسیب‌رساندن به طرفِ مقابل برای آنکه رنج ببرد، سال‌هاست طرد شده و صرفا مختص آموزش و پرورش نمی‌شود.

وی همچنین درباره کسانی که تنبیه را توجیه می‌کنند گفت: برخی تنبیه را اینچنین توجیه می‌کنند که رفتار نابه‌هنجار باید مجازات شود. اما آیا نا به هنجار بودنِ رفتار را چه‌کسی تشخیص می‌دهد؟

به گفته ملک‌محمد این توجیه که رفتار دانش‌آموزی که مداد در سرش فرو رفت نابه‌هنجار بوده بی‌معناست.

پیامدهای تنبیه
این روان‌شناس گفت: تنبه بد است چون فرد نسبت به رفتاری که نابه‌هنجار بوده علاقه بیش‌تری پیدا می‌کند؛ انسان نسبت‌به رفتاری که منع شود حریص می‌شود.

دلیل دوم به گفته این کارشناس به احساسی برمی‌گردد که نسبت به تنبیه‌گر شکل می‌گیرد؛ فردی که تنبیه شده پس از تنبیه احساسِ خشن و کینه‌اش را به هرکس در جایگاه مشابهِ تنبیه‌گر تعمیم خواهد داد؛ مثلا همه مردها یا همه معلم‌ها تنبه‌گر هستند.

دلیل دیگر طردِ تنبیه به گفته روان‌شناسان تربیتی این است که تنبیه قرار است رفتار نابه‌هنجاری را مجازات کند حال آنکه خودش یک رفتار نابه‌هنجار است.

مهدی ملک‌محمد همچنین درباره دلیل دیگر طردِ تنبیه گقت: تنبیه خشونتی درونش داره که سبب می‌شود فردی که تنبیه شده به‌شکلِ خشنی تربیت شود و در یک چرخه تولید خشونت بیفتد.

این روان‌شناس در این‌باره توضیح داد: معلم‌ها در جامعه ما استرس زیادی را تجربه می‌کنند و این افراد بنابراین نخواهند توانست آن‌طور که باید خویشتن‌دار و خودکنترل‌گر باشند و حد سلامت روانشان از دست رفته که باید علت آن منشاءیابی شود.

همچنین به گفته او متاسفانه نظامی که معلم‌ها در آن قرار دارند نظامی سالم نیست. سلسله‌مراتب اداری بر نظام استخدام معلم‌ها و اساتید حاکم شده که فقط یک سلسله‌مراتب اداری است.

این مشاور در ادامه اظهار کرد: مثلا در این سلسله‌مراتب آزمون گذاشته می‌شود و وقتی فرد پذیرفته شد از او مصاحبه گرفته و درباره‌اش تحقیق می‌شود. سپس فرد وار سیستم کار می‌شود. اما نکته آنجاست که سلامت روان این افراد بررسی نمی‌شود.

مجازات معلمِ امیرحسین؟
ملک‌محمد درباره این مجازات‌ها توضیح داد: مجازارت معلمان در ایران متناسب با جرمی که انجام می‌دهند نیست. مجازات باید آن فرد را اصلاح کند. اما اینکه معلم مذکور به سربازی فرستاده شده به‌عنوان مجازات چندسئوال را در ذهن به‌وجود می‌آورد: آیا سربازی جزء مجازات محسوب می‌شود؟ آیا مردهایی که 4 سال از زندگی را به سربازی می‌روند درواقع قرار است مجازات شوند؟

اما از این گذشته این مشاور می‌گوید این مجازات اثر مثبتی نخواهد گذاشت. از سویِ دیگر من بعید می‌دانم این رفتار اولین رفتارِ خشن آن معلم بوده باشد.

تحقیر دانش‌آموزان؛ تنبیهِ جدید
مهدی ملک‌محمد درباره تحقیر دانش‌آموزان در مدارس گفت: اتفاقی که امروز در حال رخ دادن هست و من به عنوان کسی که در مدارس زیادی حضور داشتم آن را دیده‌ام، تحقیر دانش‌آموزان است؛ تحقیر چه به‌صورت شوخی و چه به‌صورت جدی یک عادت در مدارس بزرگ پایتخت است.

وی ادامه داد: معلم‌ها چون آثار عینی تنبیه بدنی قابل مشاهده است به سمت تنبیه غیر بدنی در قالب مسخره و استهزا کردن و از این قبیل تنبیه‌های روانی رفته‌اند که اتفاقا آثارش بسیار ماندگارتر است و نظارتی روی آن نیست.

این در حالی است که به اعتقاد این مشاور مدیران مدارس نیز این موضوع مطلع‌اند اما آن را خشونت نمی‌پندارند.

مهدی ملک‌محمد در انتها نیز گفت: بنابراین هرچند تنبیه بدنی در شهرهای کوچک بیش‌تر است اما در شهرهای بزرگ به‌دلیل ترس از مسئولیتی که پذیرفته شده و پاسخ‌گو بودن در قبالِ والدین به شکل روانی رفته که دلیل مشخصی بر بی‌انگیزگی دانش‌آموزان امروزی است.