«دود بال»

استفاده فوتبالیست‌ها از دخانیات مدت‌هاست که یکی از حاشیه‌های جدی در فوتبال ایران به شمار می‌رود و این بار مرکز پزشکی فیفا به این موضوع دامن‌زده است. انتشار گزارشی از سوی مرکز پزشکی فیفا در ایران(ایفمارک) از میزان استفاده بازیکنان لیگ برتری از سیگار و قلیان باعث شده تا دید جامعه نسبت به این قشر منفی‌تر از گذشته شود. البته مشخص نیست که چقدر می‌توان به آماری که از سوی ایفمارک منتشر شده، استناد کرد اما به هر صورت این می‌تواند یک زنگ خطر جدی برای فوتبال ایران باشد.

اعتقاد بازیکنان به وجود دخانیات
پیش از آغاز لیگ شانزدهم در مرکز ایفمارک و در هنگام انجام تست‌های پزشکی از بازیکنان پرسیده شد که به نظر آنها آیا بازیکنان حاضر در لیگ برتر از سیگار استفاده می‌کنند یا خیر که پاسخ ٧٥‌درصد آنها مثبت بوده است. درواقع فقط ٢٥‌درصد از بازیکنان شاغل در لیگ بر این اعتقاد هستند که همبازیانشان سیگاری نیستند. از سوی دیگر سوال مشابهی هم درباره مصرف قلیان پرسیده شده که ٨٩‌درصد از بازیکنان اعلام کرده‌اند فوتبالیست‌های لیگ برتری از قلیان استفاده می‌کنند و فقط ١١‌درصد بر این اعتقاد نبودند. این نشان می‌دهد که اکثر بازیکنان لیگ برتری با توجه به فضای اطراف خود بر این اعتقاد هستند که مصرف سیگار و قلیان در میان آنها وجود دارد.

آمار تکان‌دهنده ایفمارک
مرکز پزشکی فیفا بعد از بررسی نتایج نظرسنجی از بازیکنان لیگ برتری، آماری را منتشر کرده که تعجب همگان را به همراه داشته است. در بخشی از این گزارش آمده است: «با ارزیابی‌های آماری صورت گرفته، به نظر می‌رسد میزان شیوع مصرف سیگار باتوجه به اظهارنظر خود بازیکنان به‌طور واقعی چیزی حدود ٢٠‌درصد باشد. با آنالیز آماری میزان شیوع مصرف قلیان در میان بازیکنان چیزی حدود ٥٠‌درصد به دست آمد.» این آمار که البته تقریبی اعلام شده، نشان می‌دهد که بازیکنان ایرانی گرایش زیادی در زندگی شخصی خود به دخانیات دارند.

پاسخ عجیب بازیکنان
در شرایطی که اکثر بازیکنان لیگ برتری به مصرف سیگار و قلیان در میان فوتبالیست‌ها اذعان دارند و نتایج نظرسنجی صورت گرفته این را نشان می‌دهد اما فقط تعداد محدودی از آنها به مصرف دخانیات توسط خودشان اعتراف کرده‌اند. در بخشی از این نظرسنجی از خود بازیکنان پرسیده شد که «آیا خودت سیگار می‌کشی؟» که ٩٩,٥‌درصد بازیکنان پاسخ خیر را داده‌اند. به‌طور مشابهی ٨٨‌درصد بازیکنان اعلام کردند که خودشان قلیان نمی‌کشند و فقط ١٢‌درصد از آنها اعتراف خود به مصرف قلیان را رسما اعلام کرده‌اند. این نشان می‌دهد که اکثر بازیکنانی که از سیگار و قلیان در خارج از محیط ورزشی استفاده می‌کنند،‌ به هر دلیلی نمی‌خواهند این موضوع را رسمی اعلام کنند چون ممکن است در ادامه برایشان دردسرهایی به وجود بیاید.

هراتیان:  برخی پیشکسوتان را به خاطر سیگار از دست دادیم
زهره هراتیان، رئیس ایفمارک در رابطه با آمارهای منتشر شده مربوط به سیگاری بودن ٢٠‌درصد از فوتبالیست‌ها در لیگ برتر می‌گوید: «متاسفانه استعمال دخانیات هر‌سال جان هزاران نفر را می‌گیرد و در فوتبال هم پیشکسوتان و اسطوره‌هایی را به دلیل بیماری‌های مرتبط با سیگار از دست دادیم. از طرفی در کل دنیا فوتبالیست‌ها الگوی رفتاری نوجوانان محسوب می‌شوند و توسط رسانه‌ها رصد می‌شوند. مرکز پزشکی ایفمارک تصمیم گرفته برای نخستین‌بار آسیب‌شناسی مسائل پزشکی در فوتبال براساس آمار و ارقام و مستندات دقیق انجام شود.»

وی همچنین می‌افزاید: «به جز مصرف دخانیات همکارانم در ایفمارک تلاش کرده‌اند که در مورد مسائل دیگر پزشکی در فوتبال آنالیز و رصد دقیقی داشته باشند. به‌طور مثال شیوع غیرمتعارف پارگی‌های همسترینگ، رباط صلیبی، مصرف مکمل‌ها، کمبودهای تغذیه ای، توان هوازی از طریق آنالیز گازهای تنفسی و... از این جمله است. ما حتی کمپین ٩٠ دقیقه بدون سیگار را ایجاد و سعی کردیم با راه‌اندازی این کمپین تماشاگران را تشویق به توقف استعمال دخانیات در ورزشگاه‌ها کنیم. امیدوارم تلاش‌های من و همکارانم با حمایت رئیس فدراسیون فوتبال و سرپرست سازمان لیگ و سایر مراجع مربوطه همراه و منتهی به تصویب قانون ممنوعیت استعمال دخانیات در ورزشگاه‌های کشور در فصل بعدی مسابقات فوتبال شود.»

مرادی: دخانیات عمر ورزشی را کوتاه می‌کند
اکبر مرادی یکی از پزشکان شاغل در فوتبال ایران درباره گزارش منتشر شده از سوی ایفمارک به «شهروند» می‌گوید: «از طریق باشگاه‌ها می‌توانیم با روش‌های مختلف فرهنگ سازی درباره عدم استفاده بازیکنان از دخانیات را انجام دهیم. باید با برگزاری کلاس‌های آموزشی برای بازیکنان آنها را با خطراتی که استفاده از دخانیات تهدیدشان می‌کند، آشنا کنیم. از سوی دیگر الگو قرار دادن بازیکنانی که در سن بالا همچنان در فوتبال ایران می‌درخشند و زندگی سالمی دارند، می‌تواند ایجاد انگیزه مناسبی برای بازیکنان جوان باشد. در فوتبال ایران از این دست بازیکنان کم نداریم و نفراتی مثل رضا عنایتی و مهدی رجب‌زاده حتی می‌توانند به‌عنوان سخنران در کلاس‌های آموزشی حاضر شده و توصیه‌هایی را به همبازیان خود انجام دهند.»

وی همچنین می‌افزاید: «عمر ورزشی فوتبالیست‌ها خیلی کوتاه است و مثل سیستم اداری و مدیریتی نیست که افراد تا سال‌ها افراد بتوانند به حرفه خود ادامه دهند. مثلا به یک فوتبالیست
٣٤ ساله می‌گویند که سنش بالاست اما واقعیتش این است که ٣٤ سالگی برای یک فرد عادی سن بالایی نیست.»

پزشک تیم فولاد خوزستان در پاسخ به این سوال که چقدر آمار ارایه شده را نزدیک به واقعیت می‌داند، خاطرنشان می‌کند: «من می‌توانم بگویم که هم اکنون در فولاد چنین بازیکنی نداریم اما قبلا در تیم خودمان نیز نفراتی بوده‌اند که سیگار استعمال می‌کردند. کمتر این بازیکنان را در محیط ورزشی می‌توان شناسایی کرد. به‌هرحال زندگی شخصی افراد را نمی‌توان تحت کنترل قرار داد ولی درنهایت این خود بازیکن است که در زندگی شخصی‌اش آسیب می‌بیند. استعمال سیگار برای یک فوتبالیست عوارض بدی دارد و حتی باعث آسیب‌های قلبی می‌شود و عمر دوران حرفه‌ای را کاهش می‌دهد. در هیچ کجای دنیا میزان استفاده از دخانیات چک نمی‌شود و سیستمی برای جریمه یا پاداش وجود ندارد اما بالاخره در تمام جهان آمارهایی از مصرف دخانیات و حتی الکل توسط بازیکنان ارایه می‌شود.»

زنگ خطر برای فوتبال ایران
شاید اهالی فوتبال از آمار ارایه شده توسط مرکز پزشکی فیفا تعجب کرده باشند و این موضوع در دید مردم نسبت به فوتبالیست‌ها نیز اثر منفی داشته باشد اما چیزی که از همه مهم‌تر به نظر می‌آید، خطرهایی است که فوتبالیست‌های ایرانی را تهدید می‌کند. شاید خیلی از فوتبالیست‌هایی که هم اکنون در اوج قرار دارند و ستاره تیمشان هم هستند، جزو آن دسته از افرادی باشند که دخانیات مصرف می‌کنند اما قطعا آنها از خطرهایی که تهدیدشان می‌کند، بی‌خبر هستند. قطعا فدراسیون فوتبال و بخش پزشکی آن فقط مسئولیت اعلام نتایج نظرسنجی را ندارند و باید برای کاهش این آمار از هیچ تلاشی دریغ نکنند.

برگزاری کلاس‌های آموزشی برای بازیکنان و آشنا کردن آنها با تمام خطرهایی که با استعمال دخانیات به سراغشان می‌رود، می‌تواند ساده‌ترین راه باشد. از سوی دیگر باشگاه‌ها نیز مسئولیت بزرگی در قبال بازیکنان تحت قرارداد خود دارند. در فوتبال نه چندان حرفه‌ای ایران یک بازیکن نهایتا ٢، ٣ ساعت از روز را برای حضور در تمرین درگیر تیم باشگاهی‌اش است اما باشگاه‌ها می‌توانند با بالا بردن امکانات خود بازیکنان را در بخش اعظمی از روز تحت نظر بگیرند.