(تصاویر) زاینده رود پرآب در عهد قاجار

تاریخ انتشار: ۰۹:۴۴ - ۱۶ آبان ۱۳۹۴

روز گذشته پس از ماه‌ها خشکی در زاینده رود آب به بستر خشک آن راه یافت و مردم و کشاورزان منطقه را شادمان کرد.

به گزارش مجله تاریخ فرادید، رودخانه زاینده رود که رگ حیاتبخش اصفهان به شمار می رود و در سالهای اخیر به دنبال کاهش بارندگی بارها طعم خشکی را چشیده است روز گذشته پرآب شد و حال و هوای شهر و مناطق اطراف آن را عوض کرد.

گرچه مردم این شهر مدیریت ضعیف در سالهای اخیر را یکی از عوامل خشکی زاینده رود می دانند اما منابع تاریخی از خشکسالی های مداوم این رود در ادوار مختلف حکایت دارد.

به گزارش منابع تاریخی خشکی های پیاپی زاینده رود باعث می شود ایده انتقال آب به زنده رود که با کارون سرچشمه مشترکی دارد از قرن ها قبل مطرح شود. گرچه اولین بار چنین طرحی در کتاب تاریخ یعقوبی مطرح شده اما طرح عملیاتی ان از زمان صفوی و با پایتخت شدن اصفهان در دستور کار قرار می گیرد؛ نتیجه کار ایجاد یک بریدگی به طول 300 متر، عرض 60 متر و عمق 50 متر بود.

"سانسون" سفیر پادشاه فرانسه که در عهد شاه سلیمان صفوی به اصفهان می‌آید ضمن اشاره به خشک شدن زاینده‌رود در فصل تابستان، می‌گوید شاه نقشه ای را در نظر گرفته که آب کارون که رودخانه بزرگی در 12 فرسنگی بالای اصفهان است و فقط کوهی آن را از زاینده‌رود جدا می‌سازد به آن ملحق کند. به نوشته او مسیو ژنه، مهندس فرانسوی نیز الحاق آنها را بر عهده گرفته است. با این حال هم او خبر می دهد که پروژه با کارشکنی صدراعظم وقت، شیخ علی خان زنگنه، متوقف می شود چراکه شیخ علی خان گمان می‌کند در صورت پر شدن زاینده‌رود، دیگر محصولات او در در کرمانشاه و همدان در بازار اصفهان فروش نخواهند رفت.

کار انتقال آب در عهد صفوی و قاجار چندان پیشرفتی نمی کند گرچه دراوایل مشروطیت مردم "سده" پیشنهاد می‌کنند که کار انتقال آب از سرگرفته شود و مخارج آنرا دویست هزارتومان برآورد می کنند اما این طرح نیز به اجرا در نمی آید.

اما سرانجام در سال 1327 هجری شمسی کلنگ تونل کوهرنگ بزمین زده می شود در 24 مهر 1332 ش اولین تونل انتقال آب به زاینده رود افتتاح می شود. تا این زمان همچنان خشکسالی ادواری در کنار پرآبی سال‌های پر بارش گاه و بی گاه چهره زاینده رود را تغییر می‌دهد. در این میان عکاسان قاجاری که به اصفهان سفر می کرده اند یا عکاسان اصفهانی چون "میناس" عکس های زیادی از سالهای خشکی و پرآبی زنده رود در عهد قاجار عکاسی کرده‌اند. از تاریخ عکس ها اطلاع دقیقی در دست نیست تنها با توجه به نام عکاسان این عکس ها یعنی ارنست هولتزر، آنتوان سوریوگین و میناس می توان حدس زد که از اواخر عصر ناصرالدین شاه تا اوایل پهلوی اول را شامل می‌شود.