چرا افسرده‌ایم؟!

فرارو- زهرا فدایی؛ هوای سرد، برگ‌های زرد و نارنجی، باران و آسمان ابری؛ روزها که بیشتر رنگ پاییز می‌گیرند، روانشناسان در مورد «افسردگی پاییزی» هشدار می‌دهند و از اختلالات عاطفی در این فصل می‌گویند که بسیار رایج است. راه‌حل‌هایی توصیه می‌کنند مثل خواب خوب، سحرخیزی، ورزش و معاشرت با دوستان. البته همیشه هم موضوع به این سادگی نیست. برخی پزشکان به این باور رسیده‌اند که جمعیت چشمیگری از مردم ایران مبتلا به افسردگی پنهان هستند. نوعی افسردگی که پشت علائمی کاملاً متفاوت پنهان می‌شود.

به گزارش فرارو، بارزترین شاخصه ابتلا به افسردگی پنهان، احساس نارضایتی عمومی است. مهرداد کاظم‌زاده، دبیر انجمن علمی روانشناسی در این‌باره گفته است: «ما چیزی تحت عنوان افسردگی پوشیده شده داریم که هر وقت فرد را از بیرون نگاه می‌کنیم، می‌بینیم او سرحال و اجتماعی است و در ارتباطاتش فعال است ولی وقتی لایه‌های رویی‌اش از بین می‌رود علایم افسردگی دارد. این فرد از ته دل شاد نیست و احساس شادی را در خرید و ارتباطات اجتماعی‌اش تجربه نمی‌کند.»

نظریه‌ای وجود دارد که ریشه‌های افسردگی صرفاً ژنتیکی است؛ اما امروزه این نظریه چندان مورد قبول نیست. در حقیقت از ژنتیک و محیط به عنوان عاملان ایجاد افسردگی نام برده می‌شود. برخی کارشناسان عقیده دارند مشکلات مالی و اقتصادی اولین جرقه‌های بروز افسردگی هستند.

دکتر مجتهدی، روانشناس و مدرس دانشگاه، ریشه افزایش افسردگی را در عوامل اجتماعی می‌داند و می‌گوید: «جامعه ما، جامعه ای در حال گذار است. نه سنت و نه مدرنیته در آن هیچ کدام ریشه و معنا ندارد و برای همین ما با بحران ناشی از شکاف‌های متعددی چون شکاف سنی، جنسیتی و ارزش مواجهیم و این سردرگمی موجب شده که افراد نتوانند تعارض‌های خود را در یک محیط امن داشته باشند. عده‌ای از فقدان یک رشته ارزش‌ها و آرمان‌ها در رنجند و عده‌ای از فقدان امنیت در سطوح اقتصادی، اجتماعی، رفاهی و چارچوب های خانوادگی.»

این روانشناس به بحران‌های حقوقی، شغلی، بهداشتی، اقتصادی و نظایر آن اشاره کرده و اینکه برخی افراد بدون داشتن پشتوانه‌ای به نام «پارتی» امکان دستیابی به جایگاه شغلی و اقتصادی مناسبی ندارند، احساس درماندگی می‌کنند و پس از مواجه با تعارض‌هایی دیگر که امکان حل آن‌ها را ندارند به افسردگی می‌رسند.

جامعه‌شناسان از افسردگی به عنوان دومین رتبه بیماری‌ها نام می‌برند که هزینه‌های بهداشتی، روانی، اجتماعی و اقتصادی به کشور تحمیل می‌کند. بر اساس گزارش دکتر  نجاتی صفا، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بزرگ‌ترین مطالعه همه‌گیرشناسی سلامت روان در کشور روی یک نمونه 35014 نفری از سراسر کشور انجام شده است. یافته‌های نشان داد شیوع تخمینی مشکلات سلامت روان در مناطق روستایی کشور 3/ 21 درصد و در مناطق شهری 9/ 20 درصد است.

با این حال بسیاری از متخصصان و پزشکان میزان واقعی شیوع افسردگی را بیشتر از این ارقام می‌دانند. به ویژه اینکه هیچ آمار دقیقی از افسردگی پنهان یا پوشیده در جامعه وجود ندارد. چرا که افراد مبتلا به این نوع افسردگی علی‌رغم اینکه علائم افسردگی دارند خود را دارای مشکل نمی‌دانند.

کارشناسان به این نتیجه رسیده‌اند که در سطح جامعه نوعی نارضایتی عمومی دیده می‌شود. مطالعات اجتماعی نشان می‌دهند که میزان سرزندگی و شادابی کمتر شده و مردم به ویژه جوانان پژمرده‌تر و حتی غمگین‌تر به نظر می‌رسند. طوری که در صحبت‌های روزانه از دلزدگی، بی‌انگیزگی، یأس و روزمرگی شکایت فراوان می‌کنند.

جامعه‌شناسان علت این پدیده را اغلب ناشی از ناروایی‌ها و نابسامانی‌های اجتماعی می‌دانند و می‌گویند بهبود شرایط اقتصادی، امنیت شغلی، شرایط مناسب کار و حمایت‌های اجتماعی در کاهش افسردگی نقش مهمی دارند. برقراری عدالت و رفع تبعیض هم چه در محیط کوچک خانواده و چه در جامعه می‌تواند مانع بروز افسردگی شود.