کریستین ساینس مانیتور: ایران به دنبال کسب دست بالا در مذاکرات

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از کریستین ساینس مانیتور، بر اساس گزارش جدید بازرسان سازمان ملل ایران در حال پیشبرد برنامه هسته ای خود بوده تا در آستانه دور جدید مذاکرات با شش قدرت جهانی در قزاقستان یک اهرم فشار کسب کند.

پس از وقفه ای هشت ماهه ایران ایران 26 فوریه بر سر میز مذاکره با پنج عضو دایم شورای امنیت و آلمان می نشیند تا روند برنامه هسته ای ایران ارزیابی شود.

دیپلمات های گروه 1+5 پس از سه دوره مذاکرات بهار گذشته، حالا می گویند پیشنهادی جدی و قابل توجه برای ایران دارند تا تهران را متقاعد به متوقف کردن برنامه هسته ای کنند. با این حال چندان انتظار نمی رود که مذاکرات آلماتی باعث پیشرفت قابل توجهی شود.

با این حال گزارش های خبری حاکی از آن است که پیشنهادات گروه 1+5 تغییر چندانی نسبت به پیشنهاد قبلی این گروه مبنی بر اینکه پیش از هرگونه اقدامی جهت لغو بخش قابل توجهی از تحریم ها، ایران گام های بی بازگشتی را بردارد، نخواهد داشت. ایران در آخرین دور مذاکرات پیشنهادات شش کشور را رد کرد و این در حالی است که انتخابات ریاست جمهوری ماه ژوئن ایران نیز باعث شده احتمال انجام توافق در حال حاضر کاهش بیابد.

گزارش جدید آژانس بین المللی انرژی اتمی نشان می دهد ایران تعمداً و با دقت بالا برنامه خود را پیش می برد؛ ایران برنامه هسته ای خود را در طول دوره ای که مذاکرات متوقف شده بود پیش برده است.

گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی حاوی جزئیات مربوط به گسترش توانایی ایران در غنی سازی اورانیوم و نصب نسل جدید سانتریفیوژ برای غنی سازی کارآمدتر است. با این حال گزارش آژانس تاکید دارد که ذخایر اورانیوم 20 درصد غنی شده ایران با سرعتی کمتر از آنچه انتظار می رفت، افزایش یافته است.

روند رشد حجم ذخایر اورانیوم ایران کند بوده چراکه جمهوری اسلامی دو سوم از اورانیومی که به تازگی غنی سازی کرده بود را برای مصرف سوخت تبدیل کرده که این امر اورانیوم موجود را برای تولید تسلیحات نامناسب می کند. در حال حاضر تمام تاسیسات هسته ای ایران تحت نظارت آژانس و بازرسی مکرر است. اما آژانس معتقد است ایران برای شفاف سازی در مورد موضوعات حل نشده و دسترسی به سایت نظامی پارچین که برخی مدعی هستند مشکوک به هسته ای بودن است، با آنها همکاری نکرده است.

نرم شدن مواضع؟

گروه 1+5 در قزاقستان بار دیگر تقاضای توقف کامل غنی سازی 20 درصدی اورانیوم، بسته شدن تاسیسات فردو و خارج کردن تمام ذخایر اورانیوم با غنای 20 درصد از کشور را در کنار درخواست پذیرش اقداماتی که حرکت به سوی ساخت بمب را برای همیشه غیرممکن می کند، مطرح خواهد کرد.

یکی از مقامات رسمی گروه 1+5 به رویترز گفت: «با وجود آنکه پیشنهادات گروه 1+5 در این دور از مذاکرات، با عنوان بسته ای جدی، جدید و به روز شده ارائه خواهد شد، این پیشنهادات به شکل قابل توجهی به پیشنهادات قبلی شبیه بوده و راهی است برای اینکه میزان جدیت آنها آزمایش شود.»

بر اساس فتوای مقام معظم رهبری ایران، ساخت تسلیحات هسته ای حرام اعلام شده اما ایران به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای خواستار به رسمیت شناختن حق خود برای بهره برداری از فناوری صلح آمیز هسته ای است و خواهان کنار گذاشتن تحریم ها است.

شاشانک جوشی، مقام ارشد و کارشناس مسائل خاورمیانه در موسسه خدمات سلطنتی انگلیس می گوید: «این شرایط در حال تغییر است، ما اخباری در مورد یک پیشنهاد معتبر و به روز شده، شنیده ایم.»

وی در ادامه اضافه می کند: «زمانیکه با دیپلمات ها و مقامات گروه 1+5 صحبت می کنیم به خوبی شاهد حرکت آنها در مسیر «ما باید کاهش بخشی از تحریم ها را روی میز مذاکرات داشته باشیم تا معامله سه بعدی توقف تحریم ها، بسته شدن سایت فردو و انتقال ذخایر اورانیوم به خارج از کشور، معنا دار شود» هستیم. آنها به زبان نمی آورند اما می دانند که اشتباه کرده اند؛ با وجود آنکه هیچ یک حاضر به اعتراف نیستند.»

به عقیده جوشی، امتیازات اخیر این گروه به ایران، از جمله برداشتن ممنوعیت فروش قطعات هواپیما «تاثرآور» بود، با این حال آنها این امتیازات را از نظر فنی به نوعی «کاهش تحریم» تلقی می کنند.

سیاست کاخ سفید در مقابل ایران در دو بعد عنوان می شود: اعمال فشار ضمن پیگیری دیپلماسی.

به گفته روگر کوهن، ولی نصر، کارشناس مسائل ایران و پاکستان که دو سال در دولت اوباما فعالیت کرده در کتاب جدید خود که طی ماه آوریل منتشر خواهد شد، می نویسد: استراتژی کاخ سفید در مورد ایران در حقیقت دو بعد نداشت. این سیاست تک بعدی بود و این بعد همان اعمال فشار است. نصر می نویسد: مشارکت آمریکا پوششی برای پیشبرد خرابکاری، اعمال فشار اقتصادی و به راه انداختن جنگ سایبری بود.»

ناصر ادامه می دهد: «به نظر می رسد فرصت حرکت گام به گام از بین رفته و عدم علاقه واشنگتن به این مذاکرات برای ایران آشکار شده چراکه مجموع نتیجه ای که از سه دور مذاکرات پیشین کسب شد این بود که آمریکا برخی قطعات هواپیماهای فرسوده را در ازای برنامه هسته ای ایران ارائه کند.»

این در حالی است که تولید تعداد بسیاری سانتریفیوژ جدید و روند رو به جلو و پایدار غنی سازی اورانیوم طی سال های اخیر نشان می دهد که تحریم ها، خرابکاری ها و ویروس های کامپیوتری تاثیر استراتژیک اندکی بر روند برنامه هسته ای ایران داشته است. اما سانتریفیوژهایی که همچنان در سایت نطنز فعال هستند، طی سال 2012 و امروز تولید کمتری داشته اند.

موسسه علوم و امنیت بین المللی در واشنگتن طی تحلیلی بر گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی آورده است: «روند مداوم غنی سازی حجم کمتر اورانیوم احتمالاً نشان می دهد که ایران همچنان با سانتریفیوژهای IR-1 خود مشکل دارد.»

ویکتوریا نولاند، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نصب سانتریفیوژهای IR-2 از سوی ایران را اقدامی تحریک آمیز خوانده است و یوسف بات، فیزیک دان و تحلیل گر مسائل هسته ای که مشاور آکادمی علوم ملی آمریکا درباره برنامه هسته ای ایران است، هدف ایران از تداوم روند غنی سازی را بهره برداری از آن به عنوان اهرم فشار می داند.

وی معتقد است آنچه در غرب به عنوان اقدامات تحریک آمیز جهت کسب توانایی تولید سلاح هسته ای مطرح می شود، شاید تنها یک استراتژی در مذاکرات برای کنار زدن تحریم ها باشد. بات در ادامه می افزاید: «گروه 1+5 باید کاهش جدی تحریم ها را روی میز مذاکرات قرار دهد، » با این حال چنین امکانی در مذاکرات هفته جاری در قزاقستان چندان محتمل به نظر نمی رسد.