فرارو- تذکرهالاولیا اثر عطار نیشابوری یکی از مهمترین منابع عرفانی و ادبیات تصوف در زبان فارسی است. این کتاب زندگینامه و حکایات بیش از 70 عارف بزرگ را روایت میکند و نقش مهمی در شناخت اندیشههای عرفانی، شیوههای سلوک و مقامات عرفانی ایفا میکند. اهمیت این اثر نهتنها در حفظ و انتقال آموزههای صوفیان بزرگ است، بلکه بهعنوان یک منبع الهامبخش برای شاعران و اندیشمندان پس از عطار نیز شناخته میشود. نثر شیوا، حکایات آموزنده و بینش عمیق عرفانی این کتاب را به اثری جاودان در تاریخ ادبیات فارسی تبدیل کرده است.
فُضَیل عِیاض یکی از چهرههای برجسته زهد و تصوف در تذکرهالاولیا عطار نیشابوری است. او در ابتدا راهزنی مشهور بود، اما سرگذشت او پس از شنیدن آیهای از قرآن که وجدانش را بیدار کرد، دگرگون شد. گفته میشود که هنگام بالا رفتن از دیوار خانهای برای سرقت، شنید که کسی این آیه را تلاوت میکند: «ألم یأن للذین آمنوا أن تخشع قلوبهم لذکر الله» (آیا وقت آن نرسیده که دلهای مؤمنان در برابر یاد خدا خاشع گردد؟). این آیه چنان او را منقلب کرد که همان لحظه توبه کرد و مسیر زندگیاش را به زهد و عبادت تغییر داد. فضیل پس از این تحول، به یکی از پرهیزگارترین عارفان زمان خود تبدیل شد و سخنانش تأثیر عمیقی بر شاگردان و مردم داشت.