فرارو- چهار روز پس از کشمکش در کاخ سفید، زلنسکی با نوشتن نامهای خاضعانه به ترامپ، آمادگی اوکراین برای مذاکره و صلح پایدار را اعلام کرد. با این حال، ترامپ نه تنها ارسال تسلیحات را از سر نگرفت، بلکه با قطع اطلاعات میدانی، فشار بیشتری اعمال کرد. این رویکرد باعث واکنش خشمگین اوکراینیها و تلاش اروپاییها برای ارائه طرح صلح مستقل شد.
به گزارش فرارو به نقل از نشریه اکونومیست، چهار روز پس از آنکه به رد صلح با روسیه و ایجاد تنش در کاخ سفید متهم شد، ولودیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین، در نامهای خطاب به دونالد ترامپ نوشت: «اوکراین آماده است تا هرچه زودتر به میز مذاکره بازگردد و صلحی پایدار را برقرار کند. هیچ ملتی بیش از اوکراینیها خواهان صلح نیست. من و تیمم آمادهایم تا تحت رهبری رئیسجمهور ترامپ برای رسیدن به یک صلح پایدار تلاش کنیم.».
اما این رویکرد خاضعانه زلنسکی نتوانست وضعیت را به نفع او تغییر دهد. دونالد ترامپ ازسرگیری ارسال تسلیحات را که از تاریخ ۱۳ اسفند متوقف شده بود، رد کرد و بهجای آن، فشارهای بیشتری اعمال نمود. ساعت ۱۴ روز ۱۵ اسفند، ارتش آمریکا ارائه اطلاعات میدانی خود به اوکراین را متوقف کرد. در واکنش، یکی از افسران اوکراینی با خشم گفت: «اگر ترامپ به دنبال قدردانی است، بگذارید اسمش را روی سنگ قبرهای سربازان ما حک کنند.»
این اقدامات سختگیرانه در دوران جنگ، هشداری است در مورد احتمال کنار گذاشته شدن کامل اوکراین از سوی آمریکا؛ اتفاقی که میتواند اتحاد چندین دههای ناتو را نیز به خطر اندازد. متحدان اروپایی، که از این تحولات شوکه و غافلگیر شدهاند، تلاش دارند بهطور مستقل به اوکراین کمک کنند. آنها ضمن تقویت مواضع دفاعی خود، به دنبال ارائه طرحی صلحآمیز و مستقل هستند؛ طرحی که برخلاف برنامه ترامپ، تسلیم اوکراین در برابر روسیه را در بر نگیرد.
دولت بایدن، که طی سه سال گذشته از زمان آغاز تهاجم گسترده روسیه به اوکراین همواره پشتیبان این کشور بوده است، حجم قابلتوجهی از تسلیحات را برای تقویت توان نظامی اوکراین ارسال کرده است. با این حال، کاهش تدریجی سامانههای پدافند هوایی و قطع اخیر جریان اطلاعات میدانی، تأثیرات فوری و جدیتری را برجا گذاشته است. منابع اوکراینی گزارش دادهاند که آمریکا، ارتباط اطلاعاتی مهمی را متوقف کرده است؛ اطلاعاتی که برای هشدار نسبت به فعالیتهای مشکوک روسیه، ارائه دادههای هدفگیری برای سامانههای هیمارس و انتقال اطلاعات لحظهای از پهپادهای برد بلند به کار میرفت.
اگرچه سایر کانالهای اطلاعاتی تحت کنترل ناتو همچنان فعالاند، اما این تغییر شرایط میتواند بهطور چشمگیری توان اوکراین را برای رویارویی با تهدیدات متحرک و اهداف پویا مانند سامانههای پدافند هوایی سیار کاهش دهد. بدین ترتیب، گرچه اهداف ثابت بزرگ روسیه همچنان در دسترس قرار دارند، توانایی اوکراین برای مقابله مؤثر با تهدیدات متحرک بهویژه سامانههای دفاعی سیار به شکل چشمگیری محدود خواهد شد.
مایک والتز، مشاور امنیت ملی آمریکا، اعلام کرده که واشنگتن در حال «بازنگری همهجانبه در این رابطه» است. او نامه زلنسکی را «گامی مثبت به جلو» توصیف کرده و پیشبینی کرده که آمریکا، با توجه به پیشرفتهای دیپلماتیک جاری و اقدامات اعتمادسازی که هنوز جزئیاتشان مشخص نشده، «بهطور جدی این وقفه را مورد بررسی قرار خواهد داد.»
به نظر میرسد ترامپ، پس از واداشتن زلنسکی به عقبنشینی، اکنون او را به کلی نادیده گرفته است. نه تنها هیچ دعوتی برای امضای یک توافقنامه با آمریکا جهت بهرهبرداری از منابع کمیاب و سایر ذخایر اوکراین صورت نگرفته؛ بلکه دولت ترامپ نیز به درخواست زلنسکی برای یک آتشبس محدود پاسخی نداده است. زلنسکی خواستار یک آتشبس جزئی شامل آزادی زندانیان و توقف حملات موشکی، استفاده از پهپادهای دوربرد و حملات به تأسیسات انرژی و زیرساختهای غیرنظامی شده بود. او حتی پیشنهاد یک «آتشبس دریایی» را نیز مطرح کرد، اما تاکنون از طرف دولت ترامپ هیچ پاسخی دریافت نشده است.
در حالی که دولت ترامپ تحت عنوان «صلح» فشارهای سنگینی بر اوکراین وارد میکند، به نظر میرسد که این رویکرد شامل روسیه، بهعنوان طرف اصلی تجاوز نمیشود. ترامپ در سخنرانی ۱۴ اسفند خود در کنگره ادعا کرد که روسیه «سیگنالهای قویای مبنی بر تمایل به صلح ارسال کرده است»، اما هیچ شواهد مشخصی برای تأیید این ادعا ارائه نکرد. این شرایط پرسشهایی جدی را درباره حسننیت آمریکا در مذاکرات ایجاد کرده است. با این حال، اوکراین و متحدان اروپاییاش چارهای جز اعتماد به ترامپ ندارند. در عین حال، آنها باید برای سناریوی حذف حمایت امنیتی آمریکا و حتی بدتر از آن مواجهه با یک قدرت خصمانه آماده شوند. این نگرانیها با تهدید ترامپ به اعمال تعرفه بر کشورهای اروپایی، انتقادهای او از دموکراسیهای اروپایی و حمایت معاونش از احزاب راست افراطی تشدید شده است.
سر کی یر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، اتهامات مطرح شده مبنی بر غیرقابلاعتماد شدن آمریکا را رد کرده است. او که از ۸ اسفند تاکنون چندین بار با دونالد ترامپ دیدار و گفتوگو داشته، تلاش دارد شکاف میان ایالات متحده و اوکراین را پر کند. دستیابی به یک صلح پایدار اکنون تا حد زیادی به واکنش متحدان اروپایی وابسته میباشد. این متحدان، که از درخواست اوکراین برای دریافت تضمینهای امنیتی به منظور جلوگیری از تجدیدقوای روسیه حمایت میکنند، به دنبال ارائه واکنشی هماهنگ هستند. بریتانیا و فرانسه، به عنوان دو قدرت نظامی بزرگ اروپا، نشستهای جداگانهای برای این منظور برگزار کردهاند. با این حال، این تلاشها همیشه بهطور کامل هماهنگ نیست. به عنوان نمونه، پیشنهاد فرانسه برای یک آتشبس یکماهه، ظاهراً بریتانیا را غافلگیر کرده است.
برنامه چهار مادهای که در نشست لندن در ۲ مارس اعلام شد، بیشتر بر تعیین اصول و چارچوبهای کلی متمرکز بود تا مشخص کردن اقدامات عملی. این برنامه بر ادامه کمکهای نظامی به اوکراین، افزایش فشارهای اقتصادی بر روسیه و لزوم تضمین حاکمیت و امنیت اوکراین در هر توافقی تأکید کرد. اروپا در این راستا اعلام کرده که قصد دارد توان دفاعی اوکراین را تقویت کند و نیرویی اروپایی برای جلوگیری از تجاوز روسیه اعزام کند. بریتانیا همچنین پیشنهاد استقرار یک نیروی «اطمینانبخش» را مطرح کرده که شامل ائتلافی از ۲۰ تا ۳۰ هزار سرباز است و قرار است پشت خطوط مقدم اوکراین مستقر شود. با این حال، اجرای این طرح منوط به حمایت قوی ایالات متحده است؛ حمایتی که تاکنون از سوی دولت ترامپ اعلام نشده و این امر اجرای این برنامهها را به تعویق انداخته است.
در تاریخ ۵ مارس، امانوئل مکرون، رئیسجمهور فرانسه، میزبان ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان بود. اوربان که از او بهعنوان یکی از متحدان نزدیک روسیه یاد میشود، در این دیدار تلاش شد تا برای حمایت از تصمیمات دفاعی نشست آتی اروپا از جمله تأسیس یک صندوق ۱۵۰ میلیارد یورویی برای خرید تسلیحات، متقاعد شود. مکرون در این دیدار بر اهمیت هماهنگی اروپاییها در مقابله با چالشهای امنیتی تأکید کرد و در سخنانی خطاب به مردم فرانسه گفت: «ما اکنون وارد عصر جدیدی شدهایم.»
در آلمان، فریدریش مرتز، رهبر محافظهکاران و یکی از گزینههای اصلی برای تصدی مقام صدراعظمی آینده، در تاریخ ۴ مارس به توافقی با سوسیالدموکراتها دست یافت. این توافق بر ایجاد یک صندوق زیرساختی ۵۰۰ میلیارد یورویی تأکید دارد و همچنین شامل اصلاحاتی در قانون اساسی میشود که محدودیتهای کنونی هزینههای دفاعی را لغو خواهد کرد. این اخبار تأثیرات اقتصادی قابلتوجهی به همراه داشت: شاخص DAX آلمان ۳.۴ درصد افزایش یافت و ارزش سهام شرکت دفاعی راینمتال ۷.۲ درصد رشد کرد. علاوه بر این، بازده اوراق قرضه ۱۰ ساله آلمان بهدلیل پیشبینی افزایش استقراض دولتی، ۳۰ واحد پایه افزایش نشان داد.
با این حال، در واکنش اروپا به بحران، نوعی تنش و دوگانگی پنهان به چشم میخورد. از یک سو، اروپا در تلاش است با تقویت اوکراین و حفظ توانایی این کشور برای ادامه مبارزه، پایبندی خود را به این درگیری نشان دهد. از سوی دیگر، دونالد ترامپ به دنبال آن است که اروپا را تحت فشار قرار دهد و جنگ را به پایان برساند. این اختلاف رویکرد میان اروپا و آمریکا، بهجای ترمیم، ممکن است شکاف میان این دو را عمیقتر کند.