مهدی مطهرنیا، آینده‌پژوه و استاد دانشگاه، در گفت و گویی به بیان نکاتی درباره واقع سال ۱۴۰۴، اتفافات سیاسی و اقتصادی رخ داده در سال ۱۴۰۳ و ... پرداخته است.
به گزارش شرق، در ادامه بخشی از این گفت‌و‌گو را می‌خوانید؛
* قطعا ۱۴۰۴، سال تصمیمات سخت در همه عرصه‌ها برای تهران خواهد بود. اساسا نه سال ۱۴۰۴، بلکه دهه فعلی که در آن قرار داریم و تقریبا در اواسط آن هستیم، دهه تعیین‌کننده‌ای است؛ چون سال ۱۴۰۴ مصادف با سال ۲۰۲۵-۲۰۲۶، فاصله زمانی تعیین‌کننده‌ای برای استقرار نظم نوین جهانی و شروع قرن نظامی-امنیتی از سال ۲۰۳۰ میلادی است. یعنی از سال ۱۴۱۰ این نظم نوین جهانی به شکل تمام‌عیار خود را در منطقه و جهان نشان می‌دهد. به همین دلیل است که دهه نخست ۱۴۰۰ از ۱۴۰۰ تا ۱۴۱۰ برای ایران بسیار تعیین‌کننده خواهد بود و به همین واسطه سال ۱۴۰۴ سال بسیار بااهمیتی برای ایران خواهد بود.
بدون شک این دو نکته مهم، تحولات جدید و در عین حال جدی‌ای را در منطقه و جهان رقم خواهد زد. با توجه به این واقعیت‌هاست که ۱۴۰۴، سال تعیین‌کننده‌ای در گذار از نیمه نخست دهه ۱۴۰۰ به نیمه دوم است. یعنی در پنج‌ساله اول این دهه شمسی، ما با مجموعه حوادثی مواجه بودیم که با شروع ریاست‌جمهوری دولت سیزدهم و تحولات آن در داخل منطقه و جهان شروع شد و اکنون با دولت چهاردهم درحال گذار به پنج‌ساله دوم هستیم و با توجه به اتفاقات سال‌های ۱۴۰۰، ۱۴۰۱، ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ باید دید تهران چه مسیری را برای این گذار در سال ۱۴۰۴ اتخاذ می‌کند.
* فارغ از اینکه چه اتفاقاتی در سال ۱۴۰۴ بیفتد، قطعا آن چیزی که روی خواهد داد، این است که سال ۱۴۰۴ سال گذار است. به این معنا که تهران دیگر نمی‌تواند این تصور را داشته باشد که می‌تواند شرایط را به سال‌ها و دهه‌های گذشته برگرداند. همان‌گونه که تأکید کردم، این سال و اساسا دهه ۱۴۰۰ به عنوان یک برهه تعیین‌کننده در آستانه ورود به نظم نوین جهانی است؛ لذا تهران در مسیر اجتناب‌ناپذیر عبور از گذشته برای انطباق با این نظم در آینده قرار گرفته است. به همین دلیل، با بخشی از گفته شما که در سؤال نخست عنوان کردید، به‌شدت مخالفم.
* اینکه برخی معتقدند اگر تهران تنگه ۱۴۰۴ را بگذراند، می‌تواند به مسیر خود ادامه دهد؛ به‌هیچ‌وجه این سناریو درست نیست.
* در سال ۱۴۰۳ اتفاقاتی روی داد که می‌توانست در یک دهه یا یک قرن روی دهد؛ فوت رئیس‌جمهور، انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری، روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید، دولت و مجلس تازه، اتفاقات بی‌سابقه در منطقه، ترور هنیه در تهران، ترور سیدحسن نصرالله، وضعیت بی‌سابقه در غرب آسیا، دو بار حمله اسرائیل و ایران به همدیگر، آتش‌بس در لبنان و فلسطین، سقوط حکومت اسد، بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، احیای کمپین فشار حداکثری، بحران بی‌سابقه در روابط آمریکا و اروپا به واسطه موضوع اوکراین و بسیاری از اتفاقات که ممکن است در همین ۲۵ روز پایانی سال ۱۴۰۳ روی دهد. مجموعه این اتفاقات، چنان سیری از تحولات سریع و سیال را در ۱۴۰۳ رقم زد که کمتر تحلیلگری تصور می‌کرد بتوان در یک سال شاهد این حجم از حوادث بی‌سابقه بود.
به همین دلیل است که من معتقدم و دوباره تأکید می‌کنم ما در حال گذار و ورود به یک نظم نوین هستیم و مطمئن باشید که سال ۱۴۰۴ با تمرکز بر این واقعیت که دونالد ترامپ روی کار آمده است، سالی به‌مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تر است و در عین حال با مجموعه‌ای از تحولات شگرف و حتی بی‌سابقه‌تر همراه خواهد بود که به نظر من سال آتی را در قیاس با سال ۱۴۰۳، سالی پراهمیت‌تر و در عین حال حساس‌تر می‌کند. در سال ۱۴۰۴ تغییرات آرایشی و تغییرات محتوایی تحت تأثیر تحولات پرشتابی قرار خواهد گرفت. این موضوع فقط مختص ایران هم نیست؛ حتی کشوری مانند ایالات متحده آمریکا به عنوان بنیان قدرت جهانی نیز باید این گذار و نظم نوین را تجربه کند. به همین دلیل است که دونالد ترامپ فردی مانند ایلان ماسک را در مسند جدیدی به عنوان وزارت آینده یا وزارت بهبود قرار داده است.
* اگر می‌بینید که دونالد ترامپ ظرف کمتر از یک ماه از بازگشت به کاخ سفید، با احیای کارزار فشار حداکثری به دنبال توافق با تهران است، اقدامی است که باید واشنگتن برای کنترل حد فاصل هارتلند-ریملند از خاورمیانه تا آسیای میانه با مرکزیت تهران انجام دهد؛ بنابراین در مصاحبه‌ای که سال ۱۴۰۰ با شما داشتم و عنوان کرده بودم «آمریکا در تلاش است تهران را به نقطه‌ای برساند که تز اره دو سر را اجرا کند که یا به دنبال مذاکره و توافق نهایی و جامع با آمریکا برای پذیرش معامله بزرگ باشد یا تنش بزرگ و نهایی صورت خواهد گرفت. اگر می‌بینید دونالد ترامپ به دنبال حل‌وفصل هرچه سریع‌تر جنگ اوکراین و پایان‌دادن به برخی مناقشات در دیگر نقاط دنیاست، با این هدف خواهد بود که تمرکز و انرژی خود را روی راهبرد نهایی در راستای مهار چین قرار دهد و ایران هم کانون و مرکز ثقل ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی از خاورمیانه و آسیای میانه به آسیای شرقی است. اگر ایران ذیل «توافق و معامله بزرگ» یا «تنش بزرگ» کنترل شود، معادلات هارتلند-ریملند حل‌وفصل خواهد شد.