اکونومیست نوشت: «واقعاً خوب خواهد بود اگر بتوان این موضوع را بدون نیاز به آن گام بعدی حل کرد»، دونالد ترامپ، این جمله را در ۲۳ ژانویه درمورد ایران اظهار کرد. در واقع، ترامپ به برنامه هسته‌ای ایران اشاره داشت. منظورش از «گام بعدی» هم حمله اسرائیل بود. اینکه آیا می‌توان این موضوع را «حل کرد»، شاید بزرگ‌ترین پرسش در فهرست کار‌های رئیس‌جمهور آمریکا باشد.
به گزارش انتخاب، سال گذشته برای ایران دردناک بود. رئیس‌جمهورش در سانحه سقوط بالگرد جان باخت. دو بار هدف حمله قرار گرفت و متحدان منطقه‌ای‌اش تضعیف شدند. برنامه هسته‌ای تنها حوزه‌ای است که ایران شاید همچنان ابتکار عمل را در آن حفظ کرده باشد.
اواخر سال گذشته، ایران حدود ۷ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد—فاصله‌ای اندک تا درجه تسلیحاتی—در هر ماه تولید می‌کرد، مقداری که در صورت غنی‌سازی بیشتر، برای ساخت حدود دو بمب هسته‌ای در سال کافی است. اکنون در حال نصب سانتریفیوژ‌های پیشرفته‌تر است و برخی را با اورانیوم از پیش غنی‌شده تغذیه می‌کند.
رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به اکونومیست گفت که «ظرفیت در حال افزایش با ضریب هفت است»
ایران برنامه رسمی تسلیحات هسته‌ای خود را در سال ۲۰۰۳ متوقف کرد، اما به کار‌های مرتبط با سلاح ادامه داد. ترور محسن فخری‌زاده، فیزیکدان هسته‌ای، با یک سلاح ماهواره‌ای در سال ۲۰۲۰، که کار اسرائیل بود، خلأیی را بر جای گذاشت. دیگر هیچ فردی هماهنگ‌کننده فعالیت‌های مرتبط با تسلیحات نیست. یک منبع اسرائیلی می‌گوید که «اکنون حداقل پنج یا شش فخری‌زاده وجود دارد که دسترسی به آنها بسیار سخت‌تر است». برخی واحد‌های برنامه هسته‌ای ایران گمان می‌رود که بدون اطلاع سیاست‌گذاران در حال تحقیق باشند. باور بر این است که ایران هیچ سایت غنی‌سازی مخفی دیگری غیر از نطنز و فردو ندارد. اما نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه سانتریفیوژ‌های اعلام‌نشده‌ای را ذخیره کرده تا بعداً استفاده کند.
بسیاری در اسرائیل مایل‌اند که برای جلوگیری از دستیابی ایران به بمب، تأسیسات هسته‌ای‌اش را هدف حمله قرار دهند. اما ایهود باراک، نخست‌وزیر پیشین اسرائیل که زمانی از چنین اقدامی حمایت می‌کرد، و دیگر سیاستمداران سابق اسرائیلی استدلال می‌کنند که برنامه ایران اکنون بیش از حد پیشرفته و در اعماق زمین مدفون شده است تا بتوان آن را نابود کرد. او در اکتبر اعتراف کرد که: «از نظر عملی، به‌راحتی نمی‌توان برنامه اتمی ایران را به میزان قابل توجهی به تأخیر انداخت». دیگر مقامات اسرائیلی اصرار دارند که همچنان می‌توانند آسیب جدی وارد کنند—اگر آمریکا بمب‌های سنگرشکن مورد نیاز را همراه با اطلاعات لازم فراهم کند.
ترامپ، اما قانع نشده است. او اخیراً تأکید کرد که «ایرانی‌ها نباید سلاح هسته‌ای داشته باشند»، و افزود که «آنها متعصب دینی هستند». اما اقدامات اولیه او نشان می‌دهد که تمایلی به رویارویی فوری ندارد. ساعاتی پس از آغاز به کار، ترامپ برایان هوک، مقام جنگ‌طلبی که در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش نماینده ویژه امور ایران بود، را برکنار کرد. سپس حفاظت امنیتی برای هوک و مایک پومپئو، وزیر خارجه سابقش، را برداشت. هر دو هدف تهدید‌های ترور ایران بودند.
بسیاری از منصوبان اولیه آقای ترامپ نیز به شدت مخالف درگیری آمریکا در خاورمیانه هستند. الدریج کولبی، رئیس جدید سیاست‌گذاری پنتاگون، می‌خواهد کشورش بر آسیا تمرکز کند. جنگ‌طلبان همچنین از شایعاتی که آقای ترامپ ممکن است استیو ویتکاف، سرمایه‌گذار املاک و مستغلات که به‌عنوان فرستاده خاورمیانه فعالیت می‌کند، را نیز به‌عنوان نماینده ویژه در امور ایران منصوب کند، نگران هستند.
ترجیح آقای ترامپ، از سرگیری «فشار حداکثری» علیه ایران از طریق افزودن تحریم‌ها و اجرای سختگیرانه آنهاست. پرسش این است که با چه هدفی. رئیس‌جمهور باید تصمیم بگیرد که تا چه حد می‌خواهد برنامه ایران را عقب براند و آیا محدودیت‌هایی فراتر از برجام، توافق هسته‌ای که در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد و عملاً آن را از بین برد، مطالبه کند. گروسی اطمینان دارد که آژانس می‌تواند سیستمی برای «نظارت بر» مسیر‌های مختلف ایران به سمت بمب طراحی کند، اگرچه هشدار می‌دهد که این نهاد اکنون «تقریباً در تاریکی» در مورد تأمین قطعات سانتریفیوژ‌های ایران قرار دارد. آقای ترامپ همچنین باید تصمیم بگیرد که آیا می‌خواهد صرفاً بر مسائل هسته‌ای تمرکز کند یا موضوعات منطقه‌ای، مانند حمایت ایران از گروه‌های مسلح، را نیز دربرگیرد.
از سوی دیگر، ایران در تنگنا قرار دارد. از دست دادن متحدان منطقه‌ای، گزینه هسته‌ای را جذاب‌تر می‌کند. اما همین عوامل به این معناست که آنها در موقعیت مناسبی برای تحمل پیامد‌های اقدام برای دستیابی به بمب قرار ندارند.
گروسی که در نوامبر از ایران بازدید کرد، می‌گوید که در مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، «تمایلی برای تعامل سازنده‌تر و جامع‌تر» دیده است.
یک مقام اطلاعاتی اسرائیل می‌گوید: «ایرانی‌ها سعی خواهند کرد [آقای ترامپ]را در مذاکرات معطل کنند».
اما این رویکرد ممکن است فقط تا حدی جواب دهد.
گروسی می‌گوید «ما با یک جدول زمانی بسیار فشرده کار می‌کنیم». طبق برجام، بریتانیا، فرانسه و آلمان—سه عضو غربی باقی‌مانده در توافق—می‌توانند رأی به بازگرداندن کامل تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران بدهند، اقدامی که در دسامبر تهدید به انجام آن کردند. اگر تا اکتبر این کار را نکنند، این توانایی را از دست خواهند داد. ایران گفته است که ممکن است در پاسخ از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج شود. در حال حاضر، بین لندن، پاریس و برلین اجماعی وجود ندارد. جدول زمانی همچنین ممکن است کوتاه‌تر شود اگر اسرائیل معتقد باشد که ایران به‌طور مخفیانه در حال حرکت به سمت بمب است. مانند ایران، متحدان آمریکا نیز منتظرند ببینند که آقای ترامپ چگونه مذاکرات را پیش خواهد برد. رئیس‌جمهور در ۲۳ ژانویه گفت: «امیدوارم که ایران توافق کند؛ و اگر توافق نکند، آن هم اشکالی ندارد».