پارلمان ۱۲۸ نفره لبنان روز پنجشنبه ژنرال جوزف عون، فرمانده نیروهای مسلح لبنان را به عنوان رییسجمهور جدید این کشور انتخاب کرد. جوزف عون در شرایطی وارد کاخ ریاستجمهوری لبنان میشود که این کشور با مجموعهای از بحرانها دست و پنجه نرم میکند. اقتصادی که در اکتبر ۲۰۱۹ به شدت سقوط کرد همچنان ندایی از بهبود را نمیدهد، چراکه رهبران سیاسی لبنان مکررا در اجرای اصلاحات لازم برای دستیابی به کمکهای مالی بینالمللی ناکام ماندهاند.
به گزارش اعتماد، وبسایت شورای آتلانتیک طی گزارشی تحلیلی در باب خروج جوزف عون از ارتش و ورودش به دولت در قامت ریاستجمهوری در بازه زمانی کنونی نوشته است: از زمان کنارهگیری میشل عون رییسجمهور پیشین در اکتبر ۲۰۲۲، دولت در حالت محدودی اداره شده و قادر به تصویب قوانین حیاتی نبوده است. لبنان همچنین طی یک سال اخیر به شدت تحت تاثیر جنگ با اسراییل نیز قرار گرفته است. مقامات لبنانی گزارش میدهند که بیش از ۳۸۰۰ نفر در این جنگ به شهادت رسیدهاند و همچنین یک ارزیابی اولیه از سوی بانک جهانی تخمین میزند که این درگیریها حداقل ۸.۵ میلیارد دلار خسارت به بار آورده است.
در ادامه این گزارش ادعا شده است که، اما همچنان نیروهای اسراییلی در منطقه مرزی جنوب لبنان مستقر هستند آن هم در شرایطی که بیش از نیمی از روزهای آتشبس ۶۰ روزه پایان یافته است. در عین حال به ادعای دیگر نشریات خارجی نیروهای اسراییلی به وضوح به صورت روزانه این آتش بس را نقض میکنند.
گفتنی است در این راستا هیچ تضمینی وجود ندارد که نظامیان اسراییلی تا پایان زمانبندی آتش بس، لبنان را ترک کنند این گزاره با توجه به تلاش میانجیگران امریکایی برای تمدید توافقنامه آتشبس قابل تأمل است.
شورای آتلانتیک در ادامه گزارش تحلیلی خود در باب پیروزی جوزف عون آورده است که رییسجمهور جدید از ۲۸ نوامبر، یعنی یک روز پس از آغاز آتشبس، به عنوان گزینه اصلی برای تصدی مقام ریاستجمهوری لبنان شناخته شد.
سلیمان فرنجیه نوه رییسجمهور پیشین و گزینه حزبالله برای این سمت، در ۸ ژانویه از رقابت کنارهگیری کرد و اعلام کرد که از فرمانده ارتش حمایت خواهد کرد. پس از آن بود که موجی از اعلامیهها از سوی اعضای پارلمان منتشر شد مبنی بر اینکه آنها نیز به عون رای خواهند داد. پارلمان دو دور رایگیری برگزار کرد. در دور اول، عون هفتاد و یک رای کسب کرد که پانزده رای کمتر از دوسوم اکثریت لازم بود. در نهایت، او در دور دوم رایگیری نود و نه رای به دست آورد.
محمد رعد، مقام ارشد حزبالله در این زمینه گفت که بخشی از این پیروزی نتیجه لطف حزبالله بود.
گاردین نیز در این رابطه گزارش داد که جوزف عون با جثهای تنومند و سر تراشیده، شخصیت محبوبی در لبنان است و در دوران آشفتگیهای اخیر کشور، فرماندهی نیروهای مسلح لبنان را برعهده داشته است.
پنج ماه پس از انتصاب او به عنوان فرمانده ارتش در مارس ۲۰۱۷، ارتش در یک نبرد بزرگ علیه داعش شرکت کرد که در سه سال قبل از آن در کوههای بیابانی شمال شرقی لبنان، در کنار مرز سوریه، مستقر شده بود. ارتش لبنان در مدت کمی بیش از یک هفته، داعش را شکست داد. همزمان در جریان اعتراضات گستردهای که پس از فروپاشی اقتصادی در اکتبر ۲۰۱۹ به وقوع پیوست، عون دستور رییسجمهور وقت و دیگر سیاستمداران ارشد مبنی بر اینکه ورود ارتش به خیابان و مهار معترضان را رد کرد. عون به جای آن، اجازه داد تا اعتراضات ادامه یابد به شرطی که تحت کنترل باشند.
به نظر میرسد بی طرفی او تحسینهای زیادی ازسوی لبنانیها به همراه داشت. او همچنین توانسته است ارتش را با وجود تورم شدید که منجر به کاهش شدید حقوق سربازان شده و برخی از فرارها و غیبتها را به دنبال داشته به عنوان یک نهاد منسجم حفظ کند.
با این حال، اما به ادعای شورای آتلانتیک قرابت او به واشنگتن از سوی برخی گروههای لبنانی مورد انتقاد قرار گرفته است. با این وجود، عون توانسته است در طول سالها روابط بسیار پیچیده بین ارتش و حزبالله را مدیریت کند. ارتش در برخی محافل به دلیل عدم اقدام فعال برای خلع سلاح حزبالله که در قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل بدان اشاره شده، مورد انتقاد قرار گرفته است.
در عین حال تاکنون، هیچ دولتی در لبنان به نیروهای مسلح دستور نداده که علیه حزبالله اقدام کنند، چراکه دیدگاههای متعددی در این زمینه وجود دارد و مهمترین آن این است که حزبالله یک نهاد جدا از سایر بخشهای لبنان نیست. این گروه به طور عمیق در بافت اجتماعی و سیاسی کشور گنجانده شده است.
این درحالی است که ارتش لبنان و حزبالله در یک فضای جغرافیایی نسبتا کوچک با یکدیگر کنار آمدهاند و همکاری دارند. جوزف عون در دقایقی بعد از پیروزی خود گفت که اکنون یک فرصت تاریخی برای آغاز گفتوگوی جدی با حاکمان جدید سوریه وجود دارد تا به مسائل باقی مانده، مانند تعیین مرز مشترک و حل و فصل سرنوشت پناهندگان سوری در لبنان، پرداخته شود. قابل توجه است که عون همچنین وعده داد که لبنان احتمالا از رویکرد بی طرفی مثبت پیروی خواهد کرد و شخص رییسجمهور تلاش میکند حق دولت را برای انحصار حمل سلاح تایید کند.
به ادعای شورای آتلانتیک این اظهارات به شرایط توافق آتش بس میان حزبالله و اسراییل شباهت دارد. به نظر میرسید این نظرات در واشنگتن به خوبی مورد استقبال قرار گیرد. این درحالی است که حزبالله در ماههای آینده اقدامات رییسجمهور جدید را زیرنظر خواهد داشت. در عین حال، اما عون یک فرد عمل گرا است و بعید است که به دنبال ایجاد تنش با حزبالله باشد. در حال حاضر، اما لبنان با پر کردن خلأ ریاستجمهوری با یک شخصیت توانمند میتواند تا حدودی به آسایش فکر کند.
اما به ادعای ناظران فراموش نکنیم که رییسجمهور جدید در شرایطی کلید دولت را در دست گرفته که با چالشهای بزرگی روبه رو است. این چالشها شامل مسائل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی متعددی هستند؛ ازجمله بحران اقتصادی شدید، نارضایتی عمومی و نیاز به اصلاحات ساختاری در سیستم سیاسی و اقتصادی کشور. همزمان نیز روابط با کشورهای همسایه و مدیریت بحران پناهندگان سوری از دیگر چالشهای مهمی است که رییسجمهور جدید باید به آنها توجه کند.