فرارو– اردوگاه آوارگان یکی از مفاهیم آشنا در اخبار مربوط به فلسطین است. چرا که از ۱۹۴۸ و روزی که اسرائیل تاسیس شد و فلسطینی‌ها آن را روز نکبت می‌نامند تا کنون آوارگی یکی از اجزای زندگی آنان بوده است. به زندگینامه هر کدام از رهبران شاخص مقاومت فلسطین از جهاد اسلامی تا حماس که سرک می‌کشیم، شاخص‌ترین نقطه عطف این زندگی تاثیر گرفتن از آوارگی پدران‌شان و جنگ‌وها و کشتار‌های بعد از آن است.
به گزارش فرارو، یحی السنوار رهبر حماس روز چهارشنبه در درگیری با سربازان اسرائیلی در شمال رفح به شهادت رسید. تصویری از آخرین لحظات زنده و زخمی بودن سنوار پیش از شلیک آخرین گلوله تانک مرکاوا که توسط پهپاد اسرائیلی گرفته شده بود، از سوی رسانه‌های دولتی رژیم تل‌آویو منتشر شد که در شبکه‌های اجتماعی و رسانه تاثیری بر خلاف آن چه آنان می‌خواستند را به وجود آورد. تصویری از یک رزمنده با بدن در هم شکسته که بر خلاف تبلیغات اسرائیل در تونل‌ها با حلقه‌ای از سپر انسانی تشکیل شده از گروگان‌های اسرائیلی مخفی نشده بود. سنوار یکی از کودکان فلسطینی بود که در کمپ پناهندگان خان‌یونس به دنیا آمد.
اکثر رهبران و پایه‌گذاران دو جنبش اسلامی مقاومت فلسطین – بستگی به سن آنها – یا در کمپ‌های آوارگان تحت نظر سازمان ملل به دنیا آمدند، یا همراه با خانواده خود و در کودکی آواره شدند و گذرشان به این اردوگاه‌ها افتاد.
یحیی السنوار رهبر حماس که روز چهارشنبه در شمال رفح به شهادت رسید، سال ۱۹۶۲ در کمپ پناهندگان خان‌یونس به دنیا آمد؛ جایی که خانواده‌اش پس از آوارگی‌شان از شهر عسقلان به دنبال جنگ ۱۹۴۸ در آن ساکن شدند. محمد ضیف فرمانده شاخه نظامی حماس که اسرائیل چند ماه قبل ترور او را تائید کرد، ۱۹۶۵ در اردوگاه آوارگان خان یونس به دنیا آمد. موسی ابومرزوق چهره سیاسی شناخته شده حماس، سال ۱۹۵۱ در اردوگاه پناهندگان رفح به دنیا آمد. خانواده او در جریان جنگ ۱۹۴۸ به غزه پناه آوردند. اسامه حمدان که سال‌ها نماینده ارشد حماس در تهران و بیروت و پیش از این مسئول روابط خارجی این جنبش بود، متولد ۱۹۶۵ در اردوگاه البریج است. فتحی شقاقی بنیانگذار و دبیرکل شهید سازمان جهاد اسلامی که سال ۱۹۹۵ در مالت توسط موساد ترور شد، ۱۹۵۱ در یک خانواده پناهنده در رفح به دنیا آمد. عبدالعزیز رنتیسی رهبر پیشین حماس که سال ۲۰۰۴ هدایت این جنبش را به دست گرفت و چند روز بعد توسط اسرائیل ترور شد، ۶ ماهه بود که خانواده‌اش از روستای یبنا (بین عسقلان و یافا) آواره و ساکن اردوگاه آوارگان در خان‌یونس شدند. زیاد النخاله دبیرکل فعلی جهاد اسلامی پدرش را در جریان کشتار خان‌یونس در ۱۹۵۶ از دست داد در حالی که سه ساله بود.
در این مثال‌ها، فقط عبدالعزیز رنتیسی چند ماه قبل از جنگ ۱۹۴۸ به دنیا آمد و همه رهبران و فرماندهان حماس و جهاد اسلامی متولدان سال‌های بعد هستند. اما شیخ احمد یاسین رهبر معنوی حماس که سال ۲۰۰۴ ترور شد نیز ۱۱ ساله بود که همراه خانواده‌اش آواره و به غزه پناهنده شدند.
این قاعده زمانی که از سطح فرماندهی گروه‌های مقاومت عبور می‌کنیم و به سطح رزمندگان و نیروی انسانی این دو سازمان می‌رسیم بیشتر خودش را نشان می‌دهد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که سربازان حماس، اهالی اردوگاه‌های آوارگان هستند و بخشی از درگیری‌های نظامی دو طرف در این کمپ‌ها رخ می‌دهد.
زمانی که آوارگی فلسطینیان آغاز شد، آنها جمعیتی ۷۰۰ هزار نفری بودند. اما امروز حدود ۶ میلیون نفر در سازمان ملل به عنوان پناهنده ثبت شده‌اند. همیشه در اردوگاه‌های پناهندگان جوانانی هستند که انگیزه‌ای برای دست گرفتن اسلحه داشته باشند. مثل آنچه سیف‌الله داد کارگردان فقید سینمای ایران در آخرین سکانس فیلم «بازمانده» به تصویر کشید.
تنش دائمی میان اعراب و اسرائیل، تحقیر از سوی صهیونیست‌ها، آوارگی و زندگی در اردوگاه‌ها، بازداشت و زندانی شدن در زندان‌های امنیتی اسرائیل و بی‌توجهی تل‌آویو حتی به قطعنامه ۱۹۴۷ که سرزمین فلسطین را به دو بخش یهودی و مسلمان تقسیم می‌کرد، بخشی از عوامل حفظ این چرخه خشونت است. اسرائیل به دلیل پشتیبانی همه‌جانبه‌ای که دارد، هیچ وقت به قوانین بین‌المللی احترامی نمی‌گذارد. در حال حاضر دو مفهوم تحت عنوان مرز‌های ۱۹۴۸ و ۱۹۶۷ در ادبیات سیاسی مربوط به منازعه فلسطین وجود دارد. هر دوی این مفاهیم اشاره به سرزمین‌هایی دارند که اسرائیل بیش از آنچه قطعنامه سازمان ملل به یهودیان اختصاص داد، اشغال کرده است. این دو مرز بر اساس شکست کشور‌های عربی در جنگ با اسرائیل جابجا شده است. در جریان جنگ اول اعراب و اسرائیل که بلافاصله بعد از اعلام استقلال اسرائیل آغاز شد، ارتش رژیم صهیونیستی در نهایت جنگ را به نفع خود تمام کرد و مرز‌های خود را از آنچه در قطعنامه سازمان ملل مشخص شده بود جلوتر برد و سرزمین‌های بیشتری را اشغال کرد. در جریان جنگ ۱۹۶۷ یا جنگ ۶ روزه نیز اسرائیل در نهایت بلندی‌های جولان سوریه، مناطقی از جنوب لبنان و صحرای سینای مصر را به خاک خود ضمیمه کرد. کرانه باختری رود اردن که توسط اردن در جنگ استقلال گرفته شد و غزه نیز که تحت کنترل مصر درآمده بود را پس گرفت و به اشغال خود درآورد. از سرزمین‌های اشغالی ۱۹۶۷ نیز تنها صحرای سینا به مصر بازگردانده شد؛ در ازای به رسمیت شناختن اسرائیل و صلح میان قاهره و تل‌آویو.
تمام این جنگ‌ها به آوارگی بیشتر فلسطینیان منجر شد. از ۱۹۴۸ تا امروز، ده‌ها کمپ پناهندگان در سوریه، اردن، لبنان، کرانه باختری و نوار غزه وجود دارد که تحت نظر سازمان ملل هستند. زخم آوارگی فلسطینیان همیشه تازه است و زد و خورد‌هایی که بین اسرائیلی‌ها و مردم فلسطین رخ می‌دهد، این چرخه را زنده نگه می‌دارد. حدود ۵۰ هزار نفر از غیرنظامیانی که طی یک سال گذشته در نوار غزه کشته شدند، دوستان، اقوام و خانواده‌ای دارند که در این چرخه انگیزشی هستند که طی ۷۶ سال گذشته مدام در حرکت بوده است.