فرارو– یحیی ابراهیم حسن سنوار جایگزین اسماعیل هنیه شد و هدایت دفتر سیاسی حماس را در دست گرفت. سنوار تا پیش از این، رهبر حماس در نوار غزه بود. با توجه به این که گفته می‌شود یحیی سنوار از غزه خارج نشده، با این انتخاب، رهبری حماس بار دیگر به درون فلسطین بازگشت.
به گزارش فرارو، بر خلاف اسماعیل هنیه که یک چهره سیاسی محسوب می‌شد، سنوار یک چهره امنیتی – نظامی است. او مانند بسیاری از اعضای حماس در جریان انتفاضه اول در دهه هشتاد میلادی، زندان را تجربه کرد، اما آزاد شد. در نهایت او در سال ۱۹۸۸ به اتهام ربایش و قتل ۲ سرباز اسرائیلی و چند جاسوس فلسطینی، بازداشت و محاکمه شد. سنوار ۴ بار حبس ابد گرفت و تا سال ۲۰۱۱ که در جریان تبادل زندانیان آزاد شد، ۲۳ سال را در حبس گذراند.
فراز و فرود‌های سنوار
شبکه الجزیره، رهبر جدید حماس را این‌طور معرفی می‌کند: «یحیی ابراهیم حسن السنوار در ۱۶ سپتامبر ۱۹۷۵ در اردوگاه آوارگان در شهر خان یونس در جنوب نوار غزه به دنیا آمد. خانواده وی پس از مهاجرت از شهر اصلی خود «مجدل عسقلان» (اشکلون) در سال ۱۹۴۸ به خان یونس پناه بردند. تحصیلات ابتدایی را در مدارس وابسته به سازمان امدادرسانی به پناهجویان فلسطینی زیر نظر سازمان ملل (اونروا) گذراند و سپس در رشته ادبیات عرب در دانشگاه اسلامی غزه فارغ‌التحصیل شد. او در دهه هشتاد میلادی به خاطر فعالیت‌ها در دانشگاه و در جریان انتفاضه اول فلسطین، چند بار از سوی اسرائیل بازداشت شد.»
سنوار چهره امنیتی حماس بود. «در سال ۱۹۸۴ احمد یاسین [بنیانگذار حماس] توسط اسرائیل دستگیر شد. زمانی که آن‌ها متوجه شدند گروه یاسین در حال جمع‌آوری اسلحه است. یاسین در سال ۱۹۸۵ در جریان یک تبادل زندانی آزاد شد. او بعد از رهایی از زندان تشکیلات المجد (منظم الجهاد و الدعوه) را تاسیس کرد که از سوی یحیی سنوار رهبر سابق دانشجویی و روحی مشتهی مدیریت می‌شد. وظیفه این سازمان، رسیدگی به امور امنیت داخلی و شکار خبرچینان محلی سرویس اطلاعاتی اسرائیل بود.» (حماس فلسطینی، شائول میشا و آوراهام سلا، انتشارات دانشگاه کلمبیا) مجله نیویورکر در گزارش تفصیلی که سوم آگوست امسال منتشر کرد، مدعی شد که سنوار به خاطر فعالیت‌های مربوط به گروه المجد، از سوی اسرائیل در سال ۱۹۸۸ دستگیر و به ۴ بار حبس ابد محکوم شد.
آزادی از زندان
سال ۲۰۰۶ شاخه نظامی حماس در عملیاتی ۲ سرباز اسرائیلی را کشت و یک سرجوخه را اسیر کرد. گیلعاد شلیط ۵ سال اسیر حماس بود تا در نهایت دو طرف به تبادل زندانیان رضایت دادند و به توافق رسیدند. سال ۲۰۱۱ حماس شلیط را آزاد کرد و بیش از ۱۰۰۰ زندانی خود را تحویل گرفت که سنوار نیز یکی از آنان بود. یحیی سنوار در این سال به نوار غزه بازگشت و به کادر رهبری حماس اضافه شد. آن طور که الجزیره روایت می‌کند، یحیی سنوار دوران ۲۳ سال زندان خود را صرف خواندن و نوشتن کرد و در طی آن زبان عبری را آموخت و به درک ذهنیت اسرائیلی‌ها پرداخت. در این مدت آثار زیادی، چون رمان و ترجمه در زمینه‌های سیاسی و امنیتی را تألیف کرد که برجسته‌ترین آن‌ها را می‌توان رمانی با عنوان «خار‌های میخک» دانست که در سال ۲۰۰۴ منتشر شد. این رمان داستان مبارزه فلسطینیان را از سال ۱۹۶۷ تا انتفاضه مسجد‌الاقصی بیان می‌کند. سنوار در دوران اسارت خود به رهبر تمام زندانیان فلسطینی در زندان‌های اسرائیل تبدیل شد.
پس از آزادی
سنوار پس از آزادی به کادر رهبری حماس اضافه شد و از سال ۲۰۱۲ به دفتر سیاسی این گروه در غزه رفت و وظیفه ارتباط با گردان‌های القسام که خود در پایه‌گذاری آنان در دهه هشتاد میلادی نقش داشت را بر عهده گرفت. در جریان جنگ سال ۲۰۱۴ غزه او نقشی کلیدی در مقاومت سیاسی و نظامی ایفا کرد و سال ۲۰۱۵ نامش در لیست سیاه آمریکا قرار گرفت. سال ۲۰۱۷، اسماعیل هنیه که رئیس حماس در غزه بود، به عنوان رئیس دفتر سیاسی این جنبش انتخاب شد و سنوار جای او را گرفت. او در تمام تحولات غزه در ۱۳ سال گذشته نقش کلیدی ایفا کرده و همواره تحت تعقیب اسرائیل بوده است. او و محمد ضیف رئیس شاخه نظامی حماس به عنوان طراحان و فرماندهان عملیات هفت اکتبر شناخته می‌شوند. به گفته روزنامه معاریو چاپ اسرائیل، در سال‌های گذشته ۶ طرح برای ترور سنوار از سوی شین‌بت (سرویس امنیت داخلی اسرائیل) به نخست‌وزیر این رژیم ارائه شده، اما مورد قبول قرار نگرفته است. اما گفته می‌شود در جریان جنگ فعلی غزه و پس از عملیات ۷ اکتبر، بار‌ها اهداف مختلفی به ظنّ حضور السنوار هدف قرار گرفته است. سنوار مرد شماره یک غزه بود که تبدیل به مرد شماره یک حماس شد.
رئیس دفتر سیاسی
شاید کمتر کسی انتظار داشت که السنوار به عنوان جایگزین هنیه انتخاب شود. هنیه وجهه‌ای دیپلماتیک و سیاسی داشت، اما سنوار شخصیتی امنیتی – نظامی است. زمانی که انتخاب او مطرح شد، این مساله به ذهن آمد که با حضور فردی امنیتی در جایگاه رهبری سیاسی حماس، تکلیف این جنگ چه خواهد شد. اما مرور سوابق سنوار نشان می‌دهد که بر خلاف آنچه به نظر می‌رسد، می‌تواند فرد عملگرایی باشد. سنوار در سال ۲۰۰۷ طی مصاحبه‌ای تلویزیونی که در زندان انجام شد، صحبت‌های قابل توجهی را پیرامون مسئله صلح مطرح کرد.
او خطاب به اسرائیلی‌ها گفت که بهتر است از آتش‌بس با حماس حمایت کنند و افزود: «ما می‌دانیم که اسرائیل بیش از ۲۰۰ کلاهک هسته‌ای دارد. ما می‌دانیم که اسرائیل قوی‌ترین نیروی هوایی منطقه را دارد. ما نمی‌توانیم اسرائیل را نابود کنیم.»
سنوار، اما همزمان تأکید کرد که مقاومت هم راه‌های خود را برای ضربه زدن به اسرائیل دارد. رهبر حماس در نوار غزه مصاحبه مهمی هم در سال ۲۰۱۷ با روزنامه یدیعوت آحارانوت انجام داد. او در این مصاحبه گفت که «یک جنگ جدید به نفع هیچ کس نیست و قطعاً به نفع ما هم نیست.»
او تأکید کرد: «من نمی‌گویم که دیگر نخواهم جنگید، من می‌گویم که جنگ‌های بیشتر را نمی‌خواهم. می‌خواهم محاصره تمام شود.»
سنوار گفت: «بسیار مهم است که یک مسئله را آشکار کنم. اگر ما مورد حمله قرار بگیریم از خودمان محافظت خواهیم کرد و مانند همیشه جنگی دیگر در راه خواهد بود. شما هم به‌عنوان خبرنگار بار دیگر به اینجا خواهید آمد و من به شما خواهم گفت که جنگ مسئله‌ای را از دو طرف حل نمی‌کند.»
حالا السنوار مدیریت مساله غزه را به طور کامل در اختیار دارد و نگاه‌ها به این است که او و کادر رهبری این گروه چه خواهند کرد. تجربه نشان داده است که حماس و کادر رهبری آن موافق صلح هستند، اما به شرطی که اسرائیلی‌ها شروط اساسی و مهم را بپذیرند. هم‌میهن در این باره نوشت: «نگاهی به مواضع رهبران ارشد حماس نشان می‌دهد آن‌ها انعطاف‌هایی را در مواضع خود داشته‌اند، اما دولت نتانیاهو حاضر نیست برخی از حقوق اساسی مردم فلسطین را بپذیرد. خلیل الحیه، از فرماندهان ارشد حماس اعلام کرد در صورت اجرای «راه‌حل دوکشوری» و تشکیل کشور فلسطین براساس مرز‌های سال ۱۹۶۷، این گروه با آتش‌بس دست‌کم پنج‌ساله با اسرائیل موافقت کرده و حماس نیز در چارچوب «حزب سیاسی» شاخه نظامی خود را منحل می‌کند.
الحیه در مصاحبه با «آسوشیتدپرس» گفت، حماس از تشکیل «کشور فلسطینی با حاکمیت کامل در کرانه باختری و نوار غزه و بازگشت آوارگان فلسطینی مطابق با قطعنامه‌های بین‌المللی» استقبال کرده و «در صورت تحقق این خواسته‌ها، شاخه نظامی حماس منحل خواهد شد.»
الحیه، یکی از نمایندگان حماس در مذاکرات مبادله گروگان‌های اسرائیلی و زندانیان فلسطینی است. او تصریح کرد، به‌منظور تشکیل کشور واحدی در غزه و کرانه باختری، حماس قصد پیوستن به «سازمان آزادی‌بخش فلسطین» را دارد.
این پیشنهاد در گذشته نیز از سوی برخی رهبران گروه حماس از جمله سنوار مطرح شده بود، اما توجهی به آن نشد.
بسیاری از تحلیلگران و مقام‌های سیاسی تأکید دارند باید آتش‌بس برقرار شود تا امکان به نتیجه رسیدن مذاکرات وجود داشته باشد. استفان سژورنی، وزیر امور خارجه فرانسه، در ابتدای هفته جاری در این باره گفت: «مذاکرات درباره آتش‌بس در غزه در حال پیشرفت است. کار‌ها رو به جلو است، اما شما همیشه باید در این بحث‌ها و مذاکرات مراقب باشید. وضعیت غزه فاجعه‌بار است و ما به آتش‌بس نیاز داریم.» طی روز‌های آینده مشخص خواهد شد که چه تحولاتی در مساله فلسطین رخ خواهد داد.