وقتی افراد غیرسیگاری در معرض دود دست‌دوم سیگار قرار می‌گیرند و این دود را استنشاق می‌کنند، سیگارکشیدن غیرارادی یا سیگارکشیدن غیرفعال نامیده می‌شود. نیکوتین و مواد سمی همان‌طور که وارد بدن فرد سیگاری می‌شود وارد بدن آن‌ها نیز خواهد شد. هر چه دود دست‌دوم بیشتری تنفس کنید، میزان بیشتری مواد شیمیایی مضر وارد بدن شما می‌شود.
دود دست‌دوم سیگار که به آن دود محیطی تنباکو نیز می‌گویند ترکیبی از دو نوع دود ناشی از سوختن تنباکوست:. دود اصلی: دودی که توسط فردی که سیگار می‌کشد با بازدم خارج می‌شود.. دود جانبی: دودی که از فیلتر سیگار یا سوختن تنباکوی قلیان بلند می‌شود. این نوع دود دارای غلظت بیشتری از نیکوتین و عوامل سرطان‌زا (کارسینوژن) نسبت به دود اصلی است.
دود دست‌دوم سیگار حاوی همان مواد شیمیایی است که فرد سیگاری به درون می‌کشد و دود دست‌دوم هیچ سطحی ندارد که بی‌ضرر تلقی شود.
دود دست‌دوم سیگار سرطان‌زاست و بیش از ۷۰۰۰ ماده شیمیایی دارد که ۷۰ ماده آن باعث سرطان می‌شوند.
دود دست‌دوم سیگار باعث سرطان ریه می‌شود، حتی در افرادی که هرگز سیگار نکشیده‌اند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد دود دست‌دوم سیگار می‌تواند باعث سرطان حنجره، سرطان نازوفارینکس (بخشی از گلو در پشت بینی)، سینوس‌های بینی و سرطان سینه شود.
قرارگرفتن مادر‌ها و نوزادان در معرض دود دست‌دوم سیگار می‌تواند احتمال برخی از سرطان‌های کودکان را بالا ببرد: سرطان لنفوم، سرطان خون و تومور‌های مغزی.
دود دست‌دوم سیگار از جهات دیگر هم می‌تواند مضر باشد. مثلاً تنفس دود دست‌دوم سیگار بر قلب و عروق اثر می‌گذارد که ریسک حمله قلبی را بالا می‌برد. قرارگرفتن در معرض دود دست‌دوم سیگار ریسک مرگ ناشی از بیماری‌های قلبی و سکته مغزی را نیز بالا می‌برد.
کودکان خردسال بیشتر از دیگران تحت‌تأثیر دود دست‌دوم سیگار قرار می‌گیرند شاید به این دلیل که قادر به اجتناب از این دود نیستند. بیشتر این کودکان به دلیل سیگاری بودن والدین یا دیگر اعضای خانواده آسیب می‌بینند. مطالعات نشان می‌دهد کودکانی که والدین سیگاری دارند:. بیشتر مریض می‌شوند. بیشتر دچار عفونت‌های ریه مثل پنومونی و برونشیت می‌شوند. بیشتر سرفه و خس‌خس سیه دارند و دچار تنگی نفس می‌شوند. بیشتر دچار عفونت گوش می‌شوند.
دود دست‌دوم سیگار می‌تواند باعث حملات آسم شود یا علائم آسم را بدتر کند.
برخی از این مشکلات ممکن است کوچک به نظر برسند، اما می‌توانند به‌سرعت تشدید شوند. وقتی کودک مریض می‌شود، والدین باید کودک وقت و هزینه صرف دکتر بردن و دارو خریدن کنند و علاوه بر همه این‌ها کودک بی‌قرار و ناراحت و ناخوش است.
در هر کودک خردسالی، دود دست‌دوم سیگار ریسک مشکلات جدی سلامتی را بالا می‌برد، از جمله سندرم مرگ ناگهانی نوزاد.
در محیط‌های زیر باید مراقب قرارگرفتن در معرض دود دست‌دوم سیگار باشید:
محیط‌های کاری یکی از منابع اصلی دود دست‌دوم سیگار برای بزرگسالان می‌باشند.
تنها راه اجتناب از دود دست‌دوم سیگار در محل کار این است که سیگارکشیدن در این اماکن ممنوع باشد. جداکردن محیط افراد سیگاری و غیرسیگاری، تهویه هوا و... نمی‌تواند جلوی در معرض دود دست‌دوم قرارگرفتن را بگیرد.
هر کسی می‌تواند در مکان‌های عمومی در معرض دود دست‌دوم سیگار قرار بگیرد. در رستوران‌ها، مراکز خرید، ایستگاه‌های اتوبوس و مترو، پارک‌ها و.... اگر شما و خانواده‌تان فروشگاه‌ها و رستوران‌هایی را انتخاب کنید که سیگارکشیدن در آن‌ها ممنوع است، به صاحبان کسب‌وکار این پیام را می‌رسانید که می‌دانید دود سیگار برای سلامت شما مضر است و آن‌ها را تشویق می‌کنید سیگارکشیدن را ممنوع کنند.
بعضی از صاحبان مشاغل نگران این هستند که منع کشیدن سیگار به کسب‌وکار آن‌ها لطمه‌ای بزند؛ اما هیچ شواهدی مبنی بر این مسئله وجود ندارد.
یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که برای سلامت خود و خانواده‌تان می‌توانید انجام دهید این است که سیگارکشیدن در خانه را ممنوع کنید. همه افرا خانواده از دود دست‌دوم سیگار آسیب خواهند دید، خصوصاً بچه‌های درحال‌رشد که نسبت به سموم حساس‌ترند. شما بیشتر ساعات روز خود را در خانه سپری می‌کنید و یک محیط عاری از دود سیگار به نفع همه خانواده است.
ما طی روز احتمالاً مدت زمانی را در داخل اتومبیل طی می‌کنیم و اگر کسی داخل اتومبیل سیگار کشیده باشد، سموم می‌توانند فوراً در آنجا تجمع کنند حتی اگر پنجره‌ها باز باشند و تهویه یا کولر هم روشن باشد. این شرایط واقعاً خطرناک است خصوصاً برای بچه‌ها.
پس بهترین کار این است که کشیدن سیگار داخل اتومبیل را هم مثل خانه ممنوع کنید.
تا به امروز تحقیقات کمی در این انجام شده؛ اما مطالعاتی که تاکنون انجام شده نشان می‌دهد ذرات ناشی از دود دست‌دوم سیگار تنباکو می‌تواند در گردوغبار و روی سطوح باقی بماند، حتی مدت طولانی بعد ازبین‌رفتن دود. طبق یافته‌ها، این ذرات می‌توانند تا ماه‌ها هم باقی بمانند.
ذراتی که از دود تنباکو روی سطوح نشسته‌اند می‌توانند با دیگر گاز‌ها در هوا ترکیب شده و ترکیبات سرطان‌زایی تولید کنند. مثلاً در یک تحقیق، در نمونه‌های گردوغبار جمع‌آوری‌شده از خانه افراد سیگاری، تعدادی ماده سرطان‌زا پیدا شد که باعث سرطان سینه می‌شوند. این مواد سمی که دود دست سوم سیگار نامیده می‌شوند می‌توانند به DNA سلول‌های انسان آسیب زده و ریسک سرطان ریه را افزایش دهند.
ضمناً دود سیگار روی لباس افراد سیگاری می‌چسبد و به‌راحتی با آب و صابون هم پاک نمی‌شود. تصور کنید وقتی یک فرد سیگاری کودکی را در آغوش می‌گیرد تا چه اندازه می‌تواند او را در معرض دود دست سوم سیگار قرار بدهد؟ اگر سیگاری هستید پیش از بغل‌کردن کودک حتماً لباس خود را عوض کنید و دست و صورت خود را بشویید.
طی سال‌های اخیر ویپ یا سیگار الکترونیک بسیار باب شده و هنوز تحقیقات زیادی در مورد مضر بودن دود دست‌دوم این نوع سیگار صورت نگرفته است.
منبع: برنا