اگر در مناسبت‌های مذهبی به شهر یزد سفر کرده باشید، احتمالا تجربه نوشیدن قهوه یزدی همراه با کیک یزدی معروف را دارید. اگر چه طرز تهیه قهوه یزدی در مقایسه با دیگر انواع قهوه که می‌شناسیم، بسیار زمان‌بر است، اما طعم شیرین این قهوه، ارزش زمانی که برای آن صرف می‌کنید را خواهد داشت. این قهوه به نوعی، قهوه مخصوص روضه و عزاداری‌ها در شهر یزد است و جالب است بدانید که در فهرست میراث ناملموس ایران نیز جای دارد.
در جواب این سوال که قهوه یزدی را کجا بخوریم؟ باید بگوییم که یزدی‌ها در مراسم محرم و مراسم درگذشتگان خود، با این قهوه از مهمانان پذیرایی می‌کنند. به علاوه، قهوه یزدی، در بسیاری از هتل‌ها، رستوران‌ها و اقامتگاه‌های بومی یزد و بعضی استان‌های دیگر مانند تهران سرو می‌شود.
اگر چه تهیه انواع قهوه منسوب به دوره‌های زمانی مختلف و ملل گوناگون است؛ اما قدمت دقیق قهوه یزدی مشخص نیست. طبق برخی منابع، تاریخچه این قهوه مربوط به پیش از ورود چای به ایران است و برخی منابع دیگر، قدمت آن را متعلق به دوره قاجار می‌دانند. به هر حال، آنچه مسلم است این است که قهوه یزدی پیشینه‌ای بسیار طولانی دارد.
لازم به ذکر است که عرب‌ها، دانه‌های قهوه را با ادویه‌هایی مثل دارچین و هل بو داده و به صورت تلخ می‌نوشیدند، اما همین قهوه تلخ پس از ورود به یزد، رنگ و بوی طبع شیرین یزدی‌ها را به خود گرفت. ترکیب این قهوه با نبات، هل و گلاب، طعمی تلخ و شیرین و بسیار دلچسب ایجاد کرد که مورد استقبال بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی قرار گرفت.
طبع قهوه، سرد و خشک است، اما افزودن هل و گلاب به آن، باعث تعادل طبع این نوشیدنی گرم می‌شود. این نوع قهوه خواص قابل توجهی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
از آنجا که در طرز تهیه قهوه یزدی خانگی از پودر قهوه ترک استفاده می‌شود، این قهوه، بسیار انرژی‌بخش است. هر فنجان قهوه ترک همراه با شکر، ۸۶ کالری دارد، اما این میزان، در مورد قهوه یزدی، به خاطر اضافه کردن هل، گلاب و نبات بیش از این مقدار خواهد بود. یک فنجان قهوه ترک تنها ۵۰ میلی‌گرم کافئین دارد که ضرری برای سلامتی نداشته و بسیار آرام‌بخش است.
رادیکال‌های آزاد در اثر فعالیت سلول‌ها یا عوامل محیطی مانند آلودگی هوا در بدن ایجاد می‌شود. تجمع این رادیکال‌های آزاد، زمینه ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها و حتی آسیب سلولی را فراهم می‌کند. قهوه یزدی دارای خواص آنتی اکسیدان است و به همین دلیل مصرف آن موجب کاهش سطح رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شود. از این روی در افرادی که به میزان کافی قهوه، به ویژه قهوه یزدی می‌نوشند، ریسک آسیب‌های سلولی به حداقل رسیده و بدن آن‌ها قدرت بیشتری برای مبارزه با رادیکال‌های آزاد خواهد داشت.
علاوه بر این‌ها، قهوه، نوشیدنی است که می‌تواند با دیابت نوع ۲، فشار خون بالا و انواع سرطان‌ها مانند سرطان پانکراس مقابله کند. البته، برای مقابله با دیابت باید تا جای ممکن قهوه را به صورت خالص بنوشید و از افزودن شکر یا خامه به آن اجتناب کنید.
بنابراین، از آنجا که افزودن مقداری نبات یا شکر به قهوه ترک در دستور قهوه یزدی الزامی است، به نظر می‌رسد بیماران دیابتی باید در مصرف آن احتیاط کرده و زیاده‌روی نکنند. لازم به ذکر است که قهوه سبز نیز در کاهش ریسک ابتلا به انواع سرطان‌ها نقش دارد و پیشنهاد می‌کنیم که با یاد گرفتن طرز تهیه قهوه سبز، حتما از این قهوه در رژیم غذایی ماهیانه خود استفاده کنید.
در تهیه قهوه یزدی، شما می‌توانید از مواد شیرین کننده، چون شکر یا نبات به میزان دلخواه استفاده کنید. در حقیقت این قهوه‌ای شیرین مزه است که نوشیدن آن با ذائقه ایرانی‌ها، تطابق و سازگاری بیشتری دارد. در ادامه، مواد لازم و طرز تهیه این قهوه خوشمزه خانگی را بیان می‌کنیم. به طور کلی طرز تهیه قهوه دمی، تابع یک فرمول کلی است که در خصوص قهوه‌های مختلف، با تفاوت‌هایی همراه می‌شود.
در زیر به مواد اولیه مورد نیاز در طرز تهیه قهوه یزدی خانگی اشاره شده است. در نظر داشته باشید که در صورت نیاز به تهیه قهوه برای دو نفر یا بیشتر، باید این مواد را به همان نسبت، اضافه کنید.
حال به این سوال پاسخ می‌دهیم که قهوه یزدی چگونه دم می‌شود؟ روش درست کردن قهوه یزدی شامل مراحل زیر است:
مرحله اول: پیش از هر کاری باید میزان پودر قهوه ترک که در مواد اولیه اشاره کردیم را با شکر مخلوط کنید.
مرحله دوم: سپس این ترکیب را با یک فنجان آب مخلوط کرده و در قهوه جوش یا کتری کوچک مسی بریزید و روی حرارت ملایم قرار دهید.
مرحله سوم: منتظر بمانید تا ترکیب قهوه یزدی روی حرارت ملایم، به نقطه جوش رسیده و شروع به قل زدن کند.
مرحله چهارم: به محض آن که قهوه شروع به جوشیدن کرد، حرارت را به حداقل میزان ممکن رسانده و بگذارید برای مدت ۳۰ دقیقه روی حرارت به آرامی قل بزند.
مرحله پنجم: در این مرحله، مقداری گلاب، هل و نبات به قهوه اضافه کرده و برای یک ساعت دیگر اجازه دهید کتری روی حرارت ملایم بماند.
به همین سادگی، طرز تهیه قهوه یزدی خانگی به پایان رسید و می‌توانید آن را داخل فنجان‌های کوچک قهوه‌خوری بریزید. به علاوه پیشنهاد می‌کنیم که حتما طرز تهیه قهوه یونانی را نیز در مجله اسنپ فود دنبال کنید و در کنار این قهوه، قهوه یونانی نیز تهیه کنید.
اگر می‌خواهید بهترین تجربه در درست کردن قهوه یزدی در خانه را داشته باشید، حتما این نکات را در نظر بگیرید. رعایت این نکات به شما کمک خواهند کرد تا قهوه به مراتب باکیفیت‌تری آماده کنید.
اگر پودر قهوه شما بو داده نیست، حتما قبل از شروع به کار، آن را کمی تفت دهید. البته اگر عادت به انجام طرز تهیه قهوه ترک داشته باشید، حتما قهوه بو داده آماده در منزل دارید.
اگر قهوه‌های معطر را دوست دارید، می‌توانید مقداری دارچین یا زنجبیل به مواد قهوه اضافه کنید. همین موضوع را می‌توانید در طرز تهیه آیس کافی نیز رعایت کرده و به همراه قهوه، از چوب دارچین یا زنجبیل استفاده کنید.
تازه بودن پودر قهوه مورد استفاده در نحوه تهیه قهوه یزدی موجب می‌شود تا طعم بهتری داشته باشد. در طرز تهیه آیس موکا
نیز بهتر است از قهوه تازه استفاده کنید تا طعم نوشیدنی خنک شما، بهتر باشد.
هر چقدر قهوه یزدی بیشتر دم بکشد، خوش‌طعم‌تر خواهد شد؛ بنابراین اگر وقت کافی دارید، بعد از اضافه کردن گلاب، نبات و هل، ۲ تا ۳ ساعت برای دم کشیدن قهوه صبر کنید.
در طرز تهیه قهوه یزدی خانگی، هرچه پودر قهوه ریزتر باشد، عطر و طعم آن بهتر آزاد شود. به ویژه در طرز تهیه قهوه یزدی روی گاز، ریز بودن دانه‌های قهوه در به دست آوردن قهوه باکیفیت، بسیار موثر است.
جالب است بدانید که قهوه یزدی را روی شن داغ هم می‌توان دم کرد. در این صورت، از آنجا که حرارت به صورت کاملا یکنواخت منتقل می‌شود، قهوه بهتر دم کشیده و کیفیت بهتری خواهد داشت.
شاید برای شما جالب باشد که بدانید طرز تهیه قهوه سنتی یزدی چگونه است؟ یزدی‌ها برای تهیه قهوه در مراسم‌های خود علاوه بر قهوه، هل، نبات و گلاب از وسایلی همچون ظرف مسی بزرگ، کاسه سفالی لعابدار و ملاقه استفاده می‌کنند. برای تهیه این قهوه سنتی ابتدا پودر قهوه را بر روی حرارت بو می‌دهند. یک ظرف مسی را پر از آب کرده و منتظر می‌مانند تا به جوش آید. سپس پودر قهوه را با آب مخلوط می‌کنند. در ادامه گلاب، هل خرد شده و نبات را به ترکیب قهوه اضافه کرده و هم می‌زنند.
یک نکته جالب در طرز تهیه قهوه سنتی یزدی انداختن یک تکه زغال مخصوص (زغال قیچ) در داخل قهوه در حال جوشیدن است. این زغال فاقد خاکستر است و خرد نمی‌شود. پس از مدتی زغال را خارج کرده و اجازه می‌دهند تا قهوه با حرارت ملایم به مدت ۲ تا ۳ ساعت به‌خوبی آماده شود.
منبع: مجله اسنپ فود