علیرغم آنکه کارگران نقش موثری در توسعه اقتصاد و تولید ناخالص داخلی دارند، اما بخش اعظمی از هزینه‌های سبد معیشت آن‌ها را مسکن و اجاره بها به خود اختصاص داده است، از این رو مسکن یکی از مهمترین دغدغه‌های جامعه کارگری به شمار می‌رود و ساخت و تامین مسکن ارزان آرزویی است که کارگران به آن امید بسته‌اند.
به گزارش ایسنا، بی‌تردید خانه‌دار شدن، آرزوی هر خانواده‌ای است و با توجه به آنکه قیمت خرید مسکن در مقایسه با دیگر کالا‌ها نظیر خودرو یا اثاث منزل بالاتر است، با وقوع تورم یا نوسان نرخ ارز و دیگر شرایط اثرگذار، خرید مسکن برای افراد می‌تواند غیرممکن شود. در چنین شرایطی دولت‌ها برای حمایت از اقشار کم درآمد و آسیب پذیر جامعه وارد عمل می‌شوند و با ارائه طرح‌هایی در جهت تامین مسکن اقشار مختلف و کمک به خانه دار شدن آن‌ها اقدام می‌کنند.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز حق هر فرد و خانواده ایرانی در خصوص داشتن مسکن را مطرح می‌کند که بر اساس این اصل، دولت‌ها موظف به تأمین مسکن شده‌اند. برابر اصل ۳۱ قانون اساسی دولت موظف است با رعایت اولویت برای آن‌ها که نیازمندترند به ویژه روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند.
طی سال‌های گذشته دولت‌ها تلاش کرده‌اند تا با اجرای طرح‌هایی مانند طرح مسکن مهر، مسکن اجتماعی و مسکن ملی، بازار مسکن را کنترل کرده و اقشار کم درآمد را در رسیدن به رویای خانه دار شدن حمایت کنند. آخرین طرح، طرح نهضت ملی مسکن است که از سوی دولت سیزدهم ارائه شده و رییس جمهور هدف از این طرح را ساخت ۴ میلیون واحد مسکونی در طول دوره چهار ساله مسئولیت دولت عنوان کرده است.
به موازات اجرای طرح مسکن ملی در دولت گذشته طرح مسکن کارگری نیز مطرح شد و برای این منظور دی ماه ۱۳۹۸ تفاهم‌نامه ساخت ۲۰۰ هزار واحد مسکونی برای کارگران، بازنشستگان و مستمری بگیران بین وزرای تعاون، کار و رفاه اجتماعی و راه و شهرسازی و همچنین تفاهم‌نامه ساخت ۱۰۰ هزار واحد مسکونی در جوار شهرک‌های صنعتی میان اتاق تعاون و وزارت راه و شهرسازی به امضا رسید.
در دولت سیزدهم تعداد واحد‌های مسکونی برای کارگران و بازنشستگان و مستمری بگیران افزایش یافت و به ۴۰۰ هزار واحد رسید به نحوی که معاونت فرهنگی اجتماعی وزارت کار در دولت سیزدهم مهر ماه سال گذشته با هدف ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی برای کارگران، بازنشستگان و مستمری بگیران سازمان تامین اجتماعی تفاهم‌نامه‌ای را با وزارت راه و شهرسازی به امضا رساند که به موجب این تفاهم‌نامه در مرحله نخست شناسایی، پالایش و اولویت بندی متقاضیان مسکن واجد شرایط از جمله کارگران باید صورت گیرد.
کارگران متقاضی ثبت‌نام در طرح مسکن کارگری باید ثبت‌نام اولیه خود را در سایت نهضت ملی مسکن انجام دهند تا اطلاعات بارگذاری شده آن‌ها در اختیار معاونت رفاه وزارت کار قرار گیرد و پس از دهک‌بندی در قالب تعاونی‌های مسکن ساماندهی شوند.
در حال حاضر کارگران برای ثبت‌نام در طرح مسکن کارگری باید از طریق سامانه جامع طرح‌های حمایتی به نشانی https://saman.mrud.ir/ اقدام کنند.
در ابتدا از قسمت ثبت‌نام در نهضت ملی مسکن وارد سامانه شده و پس از پذیرش قوانین و مقررات و شرایطی که برای این طرح وضع شده وارد مرحله بعد شوند و نسبت به درج کد ملی و شماره موبایل خود اقدام کنند. در مرحله بعد مشخصات فردی خود را به طور کامل وارد کرده و به همین ترتیب به مراحل بعدی راه یافته و ثبت نام خود را تکمیل کنند.
در حال حاضر ظرفیت‌های قانونی بسیاری برای تأمین مسکن کارگران وجود دارد و کارشناسان معتقدند که در ماده ۱۴۹ قانون کار برای تامین مسکن کارگران تکالیفی بر عهده جامعه کارفرمایی گذاشته شده است که می‌توان با استناد به آن از ظرفیت شهرک‌های صنعتی برای ساخت مسکن استفاده کرد. شهرک‌های صنعتی محل تجمع صنایع هستند و می‌توان ضمن استفاده از ظرفیت آن‌ها در ساخت مسکن کارگری، کارفرمایان را در این طرح مشارکت داد.
مطابق ماده ۱۴۹ قانون کار کارفرمایان مکلف به تولید مسکن کارگران شده‌اند و دولت موظف است با استفاده از تسهیلات بانکی و امکانات وزارت راه همکاری و حمایت لازم را در این خصوص صورت دهد.
مهدی مسکنی - معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفتگو با ایسنا در این باره می‌گوید: وزارت تعاون بر اساس تفاهم‌نامه همکاری مشترک با وزارت راه و شهرسازی در تولید و تأمین ۴۰۰ هزار واحد مسکونی مناسب برای خانواده‌های کارگری، بازنشستگان و مستمری‌بگیران در قالب تعاونی‌های مسکن مشارکت دارد.
وی از ثبت نام ۴۶۰ هزار کارگر در طرح نهضت ملی مسکن تا آذر ماه سال گذشته خبر داد و گفت: این تعداد کارگر در سامانه جامع طرح‌های حمایتی مسکن ثبت نام کرده و اطلاعاتشان بارگذاری و به معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارسال شده است.
مسکنی در توضیح فرایند ثبت نام مسکن کارگران گفت: فرایند ثبت نام مسکن فرق دارد. کارگران در سایت نهضت ملی مسکن ثبت نام اولیه را انجام می‌دهند و به ما ارسال می‌کنند و از طریق ما به معاونت رفاه ارسال می‌شود تا دهک بندی‌ها صورت گیرد و در قالب تعاونی‌ها ساماندهی شوند.
معاون وزیر تعاون همچنین از تهیه و ابلاغ اساسنامه و دستورالعمل نحوه تشکیل تعاونی‌های مسکن جهش به ادارات کل سراسر کشور خبر داد و گفت: تعاونی‌های مسکن جهش با هدف ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی در دولت سیزدهم تشکیل می‌شوند.
در حال حاضر موضوع تامین مسکن ارزان به یکی از مشکلات و دغدغه‌های اساسی کشور تبدیل شده و کمبود عرضه مسکن از یکسو و افزایش تقاضا از سوی دیگر باعث شده تا قیمت خانه و زمین تا حد زیادی افزایش یابد. به اعتقاد کارشناسان اجرای طرح نهضت ملی مسکن و جهش تولید مسکن در صورت موفقیت می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در کنترل قیمت مسکن و خانه دار شدن آحاد مختلف جامعه به ویژه اقشار محروم و کم درآمد داشته باشد. کارگران امیدوارند با ثبت نام در طرح مسکن کارگری هرچه سریع‌تر صاحب خانه شده و از زیر بار هزینه‌های سنگین اجاره بها و قیمت‌های نامتعارف خرید مسکن خارج شوند.