مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی گفت: تخلفات نانوایان در فروش نان یارانه‌ای آن‌ها را به دردسر خواهد انداخت و دریافت آرد سهمیه‌ای و کمک هزینه دوره آتی آن‌ها را با محدودیت مواجه خواهد کرد.
به گزارش همشهری، از زمان اجرایی شدن طرح هوشمندسازی یارانه آرد و نان، شاهد تخلفاتی از سوی برخی نانوایی هستیم که نارضایتی‌هایی را هم ایجاد کرده است. سوءاستفادههایی که در طرح هوشمندسازی نان قابل مشاهده است، متفاوت است، اما همه آن‌ها به یک منظور انجام می‌شود؛ دریافت میزان بیشتری از آرد یارانه‌ای یا کمک هزینه بیشتر.
مشاهدات نشان می‌دهد که برخی نانوایان آرد را کیلویی ۱۰ هزار تومان می‌فروشند و در قبال آن ۱۰ مرتبه کارت بانکی مشتری را به وسیله دستگاه کارتخوان می‌کشند تا به مبلغ مورد نظر برسند.
همچنین مشاهده شده برخی نانوایی‌ها در قبال خرید چند عدد نان چند بار کارت بانکی را با دستگاه کشیده و مبلغ ناچیزی به مشتری پرداخت می‌کنند، یا اینکه برخی نانوایی که خشکه‌پزی هم می‌کنند، در ازای تحویل ۷ عدد نان وجه ۱۰ عدد نان را از کارت بانکی مشتری با دستگاه هوشمند دریافت می‌کنند.
اختلاف قیمت فاحش بین آرد یارانه‌ای و آرد آزاد هم موجب شده برخی نانوایی‌ها ساعات کاری خود را کم کرده تا آرد‌های یارانه‌ای را با قیمت آزاد در بازار بفروشند. برخی نانوا‌ها نیز برای بالا نشان دادن فروش نان مبلغ بالایی از کارت مشتریان می‌کشند و ما به التفاوت آن را پول نقد می‌دهند.
برخی نانوا‌ها نیز نان کنجدی با قیمت ۴ هزار تومانی را با قیمت ۷ تا ۱۳ هزار تومان پخت می‌کنند و معادل قیمت دو نان کنجدی و یک نان ساده در دستگاه ثبت می‌کنند. تخلف فروش نان کنجد اجباری از سوی برخی نانوایی‌ها، کم‌فروشی نان از حیث وزن و مقدار و کیفیت پایین نان در برخی نانوایی‌ها، فروش نان با قیمت بالاتر از قیمت مصوب، انباشت نان برای فروش بیرونی، عرضه نان نامرغوب و گران فروشی (فروش به نرخ آزادپز با آرد دولتی) از جمله تخلفاتی است که با حاشیه سازی‌هایی هم در فضای مجازی در خصوص بحث هوشمندسازی یارانه نان همراه شده است. حالا باید دید دولت در فاز دوم هوشمندسازی نان و آرد که از ۱۷ بهمن آغاز شده چه تدابیری برای بستن هر گونه تخلفی از سوی نانوایی‌ها در نظر گرفته است تا تراکنش‌های ثبت شده واقعی‌تر شود.
نارضایتی مردم نان نانوایان را آجر می‌کند؛ کدام نانوایی‌ها بیشتر تخلف می‌کنند؟ | راه‌اندازی نانوایی‌های جدید با درب بسته | صف‌ها کوتاه می‌شود
محمد جلال، مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی در خصوص سوءاستفادههایی که از کارتخوان‌های هوشمند نانوایی‌ها می‌شود، اظهار کرد: مبنای اختصاص آرد یارانه‌ای در مرحله دوم طرح هوشمندسازی، تراکنش‌های پذیرفته شده قابل قبول نانوایان در کارتخوان‌های هوشمند در هر دوره است. کمک هزینه‌هایی هم که به نانوایان در حال پرداخت است به همین شکل رقم می‌خورد.
وی افزود: در برخی نانوایی‌ها تراکنش‌های غیر واقعی ثبت می‌شود؛ این نانوایان شاید این احساس را دارند که با این اقدامات، می‌توانند آرد یارانه‌ای بیشتر یا کمک هزینه بیشتری دریافت کنند.
جلال ادامه داد: بیش از ۱۴ الگوی رفتار غیر واقعی و متقلبانه شناسایی شده وجود دارد که در ساختار تحلیل داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما چند روش را برای پالایش تراکنش‌ها در نظر گرفتیم. در لحظه ثبت تراکنش اصولا هیچ تراکنشی را دچار شکست نمی‌کنیم که پذیرفته نشود، اصطلاحا در لحظه تراکنش پیام عدم پذیرش تراکنش ثبت نمی‌شود. انتظار ما از نانوایان حفظ سلامت تراکنش هایشان است. وقتی تراکنش‌ها ثبت شد بر پایه الگو‌های تحلیلی که در سامانه پیش بینی شده، پردازش می‌شود.
مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی با ذکر یک مثال توضیح داد: به عنوان مثال یک نانوا وقتی بیش از آرد دریافتی خود، تراکنش ثبت می‌کند، ما را به این نتیجه می‌رساند که تخلفی صورت گرفته که برایش تبعات خواهد داشت. در واقع نانوایی که به جای یک نان گران یا آردی که به مردم عرضه کرده، ثبت تعداد نان بالاتری را از طریق کارتخوان رقم می‌زند دچار این ناترازی می‌شود و در نظام تخصیص آرد در دوره آتی یا دریافت کمک هزینه جریمه خواهد شد که ممکن است تا چندین دوره این جریمه ادامه داشته باشد.
وی افزود: پس سیستم حافظه دار است و مبنای ما، اعتماد به نانواست، اما اگر این اعتماد مخدوش شود و تراکنش‌های غیر واقعی شناسایی شود ممکن است تا چند دوره نظام تخصیص آرد یارانه‌ای و کمک هزینه به شکل معناداری کاهش پیدا کند و نانوا متضرر شود.
مشاور وزیر امور اقتصاد و دارایی از پیاده سازی برنامه‌ای برای ثبت شکایات و نارضایتی‌های مردم در فاز دوم اجرای طرح هوشمندسازی خبر داد و گفت: برنامکی راه اندازی خواهد شد تا از طریق آن مردم بتوانند به نانوایی درباره چند مولفه نظر بدهند. بخشی از داده‌ها توسط نانوایان در سیستم ثبت می‌شود، اما ما در نظر داریم در داده‌ها نظرات مردم را نیز لحاظ کنیم.
جلال ادامه داد: از پردازش داده‌ها پیام تولید می‌شود و ارزیابی‌هایی شکل می‌گیرد که ساختار کمک هزینه و تخصیص آرد یارانه‌ای را رقم می‌زند. این برنامک به‌زودی و به محض اینکه دسترسی ما به یک سرویس پیش بینی شده در بانک مرکزی برقرار شود، اطلاع رسانی عمومی خواهد شد. این برنامک کمک می‌کند تا برخی از رفتار‌های نامتعارف برخی از نانوایان مانند کاهش وزن و کیفیت نان، مجبور کردن مردم به خرید نان‌های گران‌تر یا ثبت تراکنش‌های بالای نان به صورت خرید غیر واقعی به ازای خرید نان گران تر، ثبت شود.
در واقع از طریق این برنامه، مردم می‌توانند از طریق رویت سوابق خرید خود، درباره نحوه عملکرد نانوا نظرشان را ثبت کنند. گزارش‌های مردم به صورت داده‌های الکترونیکی قابل پردازش از طریق برنامکی که گفتم تجمیع می‌شود. این برنامک موجب می‌شود تا رفتار‌های نادرست برخی نانوایان به مرور کاهش یابد.
گفته می‌شود تخلفات در شهرستان‌ها بیشتر است. اعلام شده برخی نانوایی‌ها در اصفهان یکی از عوامل خود را در بیرون از محل نانوایی مستقر کرده و به مردم گذری پیشنهاد می‌کنند در قبال کارت کشیدن مبلغ ۲۰هزار تومان دریافت کنند. جلال در این خصوص اظهار کرد: تحلیل‌های ما از منظر تخلفات به این سمت و سو نرفته و ما تفکیکی در این خصوص که تخلفات در کدام شهرستان‌ها بیشتر است، نداریم.
به طور کلی اینگونه تخلفات در برخی نانوایی‌ها که نوع نان تولیدی آن‌ها فروش بالاتری دارند و تنوع کالایی پایین تری دارند مانند نانوایی‌های پخت نان لواش و تافتون پایین‌تر است؛ البته به خاطر تولید ماشینی هزینه‌های تولید آن‌ها هم کمتر است. سوء‌استفاده و رفتار متقلبانه در نانوایی‌هایی که به عنوان مثال نان سنگک و بربری که سهم پایین تری در خرید مردم دارند، اما هزینه تولیدشان به دلیل نقش موثرتر نیروی انسانی در تولید، بالاتر است، شاید بیشتر باشد، چون ممکن است در این دست نانوایی‌ها خلاء درآمدی بیشتر باشد.
یکی از نارضایتی مشتریان نانوایی‌ها، انباشته کردن نان در ساعات شلوغی برای فروش بیرونی است در حالی که این ساعت‌ها باید به مشتریان نان عرضه کنند، این نان‌ها با قیمت‌های گران بین اقشار متوسط و مرفه جامعه توزیع می‌شود. مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی در خصوص عرضه نان به کسب و کارها گفت: عرضه نان چه به کسب و کارها چه بستر‌های فروش اینترنتی الان در نانوایی‌ها وجود دارد.
ما زیرساخت ثبت مشخصات و تامین نیاز این واحد‌ها را آغاز کردیم، این کار هم از مسیر خود نانوایان هم رقم می‌خورد. اما در چشم انداز طرح، این پیشنهاد را مدیران استان در دستور کار قرار دادند که حجم اصلی تقاضای نان کسب و کارها، نهاد‌ها و بستر‌های فروش اینترنتی را بتوانیم از طریق نانوایی‌های اختصاصی که اصلاحا دربسته هستند و صرفا نان را برای این گروه‌ها تولید می‌کنند، مدیریت کنیم و فشار آن‌ها را از روی نانوایی که عرضه عمومی نان دارند برداریم تا صف‌ها کوتاه‌تر شود و مردم زمان کمتری را بخواهند معطل بمانند.
جلال ادامه داد: عرضه نان کسب و کارها در نانوایی‌های فعلی مشروط به اینکه در سامانه ثبت شود، مورد قبول است لذا اگر نانوا این مورد را ثبت نکند برای خرید آرد یارانه‌ای در دوره آتی دچار محدودیت خواهد شد. قاعدتا سامانه یک الگوی تحلیلی را مدنظر قرار می‌دهد که نانوا یک حجم قابل قبولی نان به کسب و کارها در مقایسه با حجم نان عرضه شده به مردم را بفروشد؛ لذا یک نانوایی نباید فروش نان را به عموم مردم را کاهش دهد و آن‌ها را به زحمت بیندازد. اگر این رفتار از سوی نانوا رقم بخورد دسترسی به آرد یارانه‌ای و کمک هزینه محدود خواهد شد.
مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی در خصوص تغییر غیر مجاز در پخت (شیرمال کردن، روغنی کردن و خشکه پزی) با استفاده از آرد یارانه‌ای از سوی برخی نانوا‌ها نیز گفت: افزودنی‌هایی مانند شکر، روغن و امثالهم در پخت نان که استفاده عموم ندارند اصولا مشمول بهره مندی از آرد یارانه‌ای نمی‌شوند. اگر تولید نانوا‌ها بر پایه آرد یارانه‌ای رقم بخورد، چون در سامانه کارتخوان هوشمند تعریف نشده اند در تخفیف دوره آتی دچار مشکل خواهند شد. البته این فرهنگ به تدریج بین نانوایان در حال شکل گرفتن است و به این باور رسیده اند که استفاده‌هایی خارج از تولید نان و فروش آن با استفاده از آرد یارانه‌ای موجب خواهد شد تا در دوره بعد دچار محدودیت در تامین آرد شوند.
جلال در پاسخ به این سوال که فروش نایلون کیسه‌ای روی دستگاه کارتخوان مجاز است، اظهار کرد: انواع نان یارانه‌ای بسته به اینکه نانوا‌ها یارانه نوع یک یا دو را استفاده می‌کنند، نرخنامه‌ای دارند. فروش کیسه‌های نایلونی نان هم با اعلام خود استان‌ها در کارتخوان‌ها تعریف شده و قیمت آن به صورت سیستمی اعمال شده و افراد می‌توانند با تعیین نوع و تعداد نان و تعداد نایلون خرید خودشان را انجام دهند.
وی افزود: وقتی نانوایان نان را خارج از نرخنامه عرضه و هزینه اضافه بر مردم تحمیل کنند یا تولید نان ساده را کم و نان با افزودنی‌های مختلف را بیشتر کنند باید منتظر باشند تا ما گزارش‌های مردمی از آن‌ها را مشاهده کنیم چرا که مردم به زودی می‌توانند با برنامکی که برای مردم در حال تعبیه است تجربیات خود را از خرید ثبت کنند، این موارد را بر روی تخصیص سهمیه یا پرداخت کمک هزینه لحاظ خواهیم کرد تا از وقوع چنین رفتار‌هایی پیشگیری کنیم.
فاز دوم طرح هوشمندسازی یارانه آرد از ۱۷ بهمن آغاز شده است. مشاور وزیر اقتصاد در این باره نه‌تن‌ها موضوع آزادسازی قیمت نان را رد کرد، بلکه از افزایش دو برابری کمک‌هزینه نانوایان در فاز دوم طرح خبر داد.
جلال گفت: مرحله دوم با افزایش کمک هزینه به نانوایان به دلیل عدم تغییر قیمت نان در سال جاری از ۱۷ بهمن آغاز شد و کمک هزینه نانوایان سراسر کشور به دو برابر افزایش یافت. از ۲۵ بهمن ماه نیز موضوع اختصاص آرد یارانه‌ای مبتنی بر عملکرد گذشته نانوا به معنای شناورسازی سهمیه آرد نانوایان در چند استان آغاز شد و تمام استان‌ها به تدریج تا پایان اسفندماه مشمول شناورسازی سهمیه آرد یارانه‌ای خواهند شد. پیش بینی ما این است که ظرف ۳ تا ۴ ماه ابتدایی سال جدید هم مرحله جدید طرح به بلوغ قابل قبول خود برسد.
وی در خصوص کمک هزینه دو برابری نانوایان هم گفت: کمک هزینه در فاز اول معادل ۱۵ درصد عملکرد نانوا روی کارتخوان هوشمند تعیین شده بود که این عدد در مرحله جدید به ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
مشاور وزیر اقتصاد و امور دارایی اظهار کرد: یکی از اهداف دست‌یافتنی در مرحله دوم هوشمندسازی یارانه آرد و نان به حداقل رساندن صف‌هاست. با اجرای طرح هوشمندسازی، نانوا با پخت بیشتر نان، نفع بیشتری می‌برد در صورتی که در ساختار سنتی گذشته عرضه نان کمتر منافعی را برای نانوا ایجاد می‌کرد. یعنی به جای پخت نان، آرد یارانه‌ای صرف مصارف دیگری می‌شد، پخت نان کاهش می‌یافت و صف‌های طویل شکل می‌گرفت.