شرایط آب و هوایی نامساعد در شهرستان تویسرکان که به معدن طلای سبز ایران شهرت دارد، اقتصاد کشاورزی این منطقه را با بحران روبرو کرده است.
به گزارش خبرنگار مهر در همدان، در شهرستان تویسرکان که وجود هزاران اصله درخت گردو باعث سرسبزی آن است، علاوه بر بروز سرمای شدید در ابتدای سال جاری و به بار آمدن خسارت های فراوان، مشکلات دیگری گریبانگیر باغداران منطقه شده است.
ناگفته پیداست که گردو از درختان ارزشمندی است که به عنوان محصولی صادراتی از جایگاه خاصی برخوردار است و میوه، چوب و حتی برگ آن دارای مصارف خوراکی، صنعتی و دارویی، سهم بسزایی داشته است.
مغر گردو سرشار از روغن است و به صورت گسترده و به شکل تازه، خشکبار و یا در غذا مصرف میشود.
پوست سبز رنگ گردو با توجه به وجود مواد رنگی آن، از دوران قدیم مورد استفاده بوده و از آن مواد با ارزشی از جمله رنگدانه‌های طبیعی و مواد پروتئینی به دست می آید.
پوست چوبی گردو نیزبه عنوان ماده‌ای ساینده برای پولیش و تمیز کردن فلزات نرم، پلاستیک‌ها، چوب و سنگ کاربرد دارد و در تصفیه فاضلاب و جدا سازی فلزات سنگین از آب به صورت مستقیم قابل استفاده است.
درهمین خصوص ایران یکی از نقاطی است که بیشترین تولیدات گردوی جهان را دارد و در این میان شهر تویسرکان در استان همدان به عنوان معدن طلای سبز کشور شناخته می شود.
گذری بر ذکر فواید انگشت شماری از هزاران فایده این میوه پرخاصیت از آن حیث است که بدانیم اکنون با برداشت گردو در قطب تولید این محصول در شهرستان تویسرکان(قطب گردوی کشور) باغداران و مسئولان برای ارتقای جایگاه این محصول استراتژیک در استان همدان چه اقداماتی انجام داده اند.
بارها عنوان شده که در میان ژنوتیپ‌های گردوی کشور، نمونه‌های کم نظیر و دارای صفات با ارزشی وجود دارند که از نظر نژادی بسیار با ارزش هستند اما این در حالی است که برای صادرکنندگان گردو یکنواختی محصول اهمیت دارد.
همچنین متداول ترین روش برای تکثیر رویشی گردو، روش پیوند زدن است که در این خصوص، آموزش پیوند گردو به صورت عملی به کشاورزان ارائه میشود.
سرما پیوند گردو را از بین می برد
کارشناس جهاد کشاورزی شهرستان تویسرکان با بیان اینکه در مرکز تحقیقات بهترین گیرایی پیوند بین 60 تا 70 درصد است، افزود: «اساسی‌ترین مشکل پیوندها بعد از مرحله‌گیرایی سرمای زمستانه است.»
علیرضا محمد زاده افزود: «برداشت گردو از ابتدای مهرماه در سه هزار و 750 هکتار از باغهای گردوی تویسرکان آغاز شده اما به علت سرمازدگی و کاهش 80 درصدی تولید، حجم برداشت در سال جاری به حد زیادی کاهش دارد.»
مدیرعامل انجمن صادرکنندگان گردو نیز با بیان اینکه برداشت گردو با توجه به ژنوتیپ های متفاوت و واریته های درخت از ابتدای مهرماه آغاز و تا پایان آبان ماه سال جاری ادامه خواهد یافت، گفت: «برداشت گردو از سطح سه هزار و 750 هکتار از باغهای شهرستان تویسرکان استان همدان آغاز و انتظار می رود در پایان فصل برداشت به علت سرمازدگی و کاهش 80 درصدی محصول 100 تن گردوی کیفی تولید و وارد حوزه پوست کنی شود.»
وی خاطرنشان کرد: «عملکرد تویسرکان در سال های پرمحصول 15 تن در هر هکتار بوده که با ژنوتیپ های متفاوت کاغذی، خوشه ای، آزاد و پرچرب برداشت شده است.»
مدیرعامل و دبیر انجمن تولید و صادرکنندگان گردو در خصوص وضعیت گردوی تویسرکان با بیان اینکه بیش از 70 درصد باغ های گردوی تویسرکان بر اثر سرمازدگی از بین رفته اند، گفت: «برداشت گردو از باغ های سالم باقیمانده در شهرستان تویسرکان انجام شده است و پیش بینی می شود حجم تولید به کمتر از 30 درصد حجم محصول سال گذشته برسد.»
قیمت گردو در بازار تویسرکان رکورد شکست
ظفر احمدوند از افزایش قیمت گردو خبر داد و افزود: «هر کیلوگرم گردوی دوپر صادراتی به قیمت 24 هزار تومان در بازارهای تویسرکان به فروش می رسد و این در حالیست که گردوی معمولی نیز 17 هزار تومان قیمت گذاری شده که نسبت به سال گذشته هفت هزار تومان افزایش دارد.»
احمدوند با اشاره به اینکه مغز گردوی تویسرکان بدون مهر و بسته بندی مشخص راهی شهرها و کشورهای همجوار می شود، گفت: «اگر صادرکنندگان، محصولات خود را در بسته بندی های شکیل که مشخصات محصول روی آن درج شده، قرار دهند و ممهور به مهر اتحادیه کنند، هم فاکتورهای استانداردسازی رعایت می شود و هم از واردات فله ای و مخلوط کردن مغزهای خارجی با محصولات تولیدی داخل شهر جلوگیری می شود.»
احداث بازارچه گردو در قطب تولید این محصول ضروری است
وی با تاکید بر اینکه احداث یک بازارچه مختص گردو و مغز آن به منسجم کردن اقدامات فعالان این عرصه در یک مکان واحد کمک می کند و باعث نظارت بر تمامی امور مربوط به گردو همچون صادرات، واردات، خرید و فروش، قیمت و موارد دیگر می شود، گفت: «این امر دسترسی خریداران و متقاضیان به محصولات را آسان می کند به طوریکه سریع تر و بدون واسطه به اهداف خود رسیده و با توجه به تنوع فرآوری های حاصل از این محصول، قدرت انتخاب بیشتری خواهند داشت.»
مدیرعامل و دبیر انجمن تولید و صادرکنندگان گردو افزود: «با احداث بازارچه دست واسطه گران و دلالان کوتاه می شود.»
احمدوند با اشاره به اینکه 80 درصد محصول گردوی امسال به علت سرمازدگی از بین رفته است و تنها 20 درصد از محصول باقی مانده است، گفت: «متاسفانه این مقدار نیز به علت کمبود آب رشد مناسبی نداشته و وضعیت مطلوبی ندارد.»
تنها 20 درصد باغ های آسیب دیده گردو بیمه اند
وی با ابراز تاسف از اینکه تنها 20 درصد باغ های آسیب دیده گردو در این منطقه بیمه بوده اند، گفت: «جلساتی در فرمانداری همدان برای بررسی چگونگی جبران خسارت سرمازدگی کشاورزان تشکیل شده اما هنوز کارشناسان بیمه و مراجع ذیربط برای ارزیابی میزان خسارت و اقدامات اولیه تعیین خسارت به باغ ها مراجعه نکرده اند.»
احمدوند افزود: «سالانه 15 هزار تن گردو از باغ های تویسرکان برداشت می شود که بیش از 70 درصد آنها قابلیت صادرات دارند و جایگاه خود را در بازارهای بین المللی پیدا کرده اند.»
خسارت 78 میلیارد تومانی باغ های گردو در استان همدان
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز علت کاهش محصول گردو را سرمازدگی عنوان کرد و گفت: «بر اثر بروز سرمازدگی امسال 78 میلیارد تومان خسارت به باغ های گردو در استان همدان وارد شد.»
حجت الله شهبازی افزود: «در ماه های نخست سال جاری سرمازدگی خسارت زیادی را به باغ های گردوی استان همدان وارد کرد.»
استان همدان از نظر تولید گردو رتبه نخست کشور را دارد
وی پرداخت نشدن به موقع خسارت به باغداران و چهار برابر شدن تعرفه بیمه در هر هکتار را از دلایل استقبال کم کشاورزان از طرح بیمه محصولات کشاورزی عنوان کرد و با بیان اینکه مقصر شناختن باغ دار و پرداخت غرامت به میوه درخت نیز از دیگر علت های استقبال نکردن کشاورزان از بیمه باغ ها ی گردو است، افزود: «استان همدان از نظر تولید گردو در جایگاه نخست و از نظر سطح زیر کشت بعد از کرمان در جایگاه دوم کشور قرار دارد.»
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان شرایط اقلیمی خوب، باغداران خبره و رقم های برتر گردو در استان همدان را علت جایگاه نخست استان همدان در تولید گردو کشور دانست.
ناگفته پیداست که با توجه به اهمیت صادرات محصولات غیرنفتی از جمله گردو ایجاد واحد‌هایی مجهز به سیستم‌های پیشرفته برای بسته‌بندی گردو به منظور افزایش کیفیت تولید برای صادرات خارجی ضرورت دارد.
عضو انجمن تولید کنندگان و صادرکنندگان گردوی تویسرکان در این خصوص با تأکید بر ایجاد واحد‌های مجهز به سیستم پیشرفته در زمینه بسته بندی گردو ، افزود: «بسته بندی های جدید از نظر بهداشتی و کیفیت بهتر است و لایه‌ای در داخل استفاده شده که روغن گردو به کارتن نخورد و کیفیت بهداشتی و استقامتی گردو نیز بالا‌تر رود.»
محمد یاوری با بیان اینکه کارتن‌های جدید دارای کد بهداشتی است و بسته‌بندی‌های جدید در اندازه‌های مختلف یک، دو، پنج و 10 کیلویی است، گفت: بسته بندی‌های جدید برای مشتری بسیار جالب است.
داشتن باغ گردو سود‌آوری خود را از دست داده است
یکی از باغداران گردو در تویسرکان نیزبا بیان اینکه با توجه به مشکل کمبود آب و خشکسالی داشتن باغ گردو سود‌آوری چندانی ندارد، گفت: «گردو یک محصول نیازمند به آب است و خشکسالی تأثیر زیادی بر باغداران تویسرکانی گذاشته است.»
محمد بیاتی با تأکید بر نظارت‌های جهاد کشاورزی به باغهای گردو، گفت: «جهاد کشاورزی باید کشاورزان را از نحوه برخورد با آفات آگاه کند چراکه آگاهی داشتن از این موضوع حق کشاورزان است.»
وی در پاسخ به این سئوال که آیا هنوز جوانان علاقه مند به فعالیت در باغهای گردوی پدران هستند، اظهار داشت: «با شرایط کنونی هیچ جوان بیکار یا جویای کاری به این موضوع که باغ گردویی بخرد و در آن گردو بکارد، فکر نمی کند.»
نبود صنایع تبدیلی صادرات گردو را با مشکل مواجه کرده است
یکی دیگر از باغداران استان همدان نیز با بیان اینکه به رغم همه توانمندی های موجود در بخش تولید گردو، نبودن صنایع تبدیلی و بسته بندی در استان همدان باعث شده صادرات این محصول آنگونه که شایسته است رونق نداشته باشد، گفت: «کمبود صنایع بسته بندی از مشکلات جدی در صادرات این محصول ارزشمند است.»
محسن محمدپور افزود: «عمده ترین مشکلات و موانع تولید گردو در استان همدان وجود ژنوتیپ های مختلف با خصوصیات مغز متفاوت است که مانع از تولید محصول با کیفیت یکسان می شود و بازار رتبه بندی محصول را کاهش داده است.»
همدان می تواند از بزرگترین صادرکنندگان گردوی جهان باشد
وی اظهار داشت: «کمبود صنایع تبدیلی و بسته بندی در استان همدان به خصوص در شهر تویسرکان مشکلات متعددی برای باغداران ایجاد کرده و در میزان صادرات آنها موثر است در حالیکه اگر صنایع بسته بندی مطلوب در استان وجود داشت شاید بزرگترین صادرکننده گردو بودیم.»
وی تاکید کرد: «از سوی دیگر تقویت صادرات در این بخش که باعث توسعه صادرات غیرنفتی است ارزآوری قابل توجهی برای کشور دارد که نباید به سادگی از کنار آن گذشت.»
با گذری بر مطالب عنوان شده آنچه بیشتر از همه مهم تلقی می شود، بیمه نبودن باغ های گردو در استان همدان است که ضررهای زیادی را برای کشاورزان به همراه دارد که در این وادی باید با تدابیر مسئولان چاره ای برای آن اندیشیده شود.