رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور با اشاره به انتشار اسامی روانشناسنماها، گفت: برخی از سوء‌استفاده‌های مالی و اخلاقی باعث اعلام اسامی شد؛ نام این گروه‌ها به فهرست اول و دوم (تکمیلی) ختم نمی‌شود و فهرست سوم همراه با حامیان روانشناس نماها به مردم معرفی خواهد شد.
به گزارش ایرنا، جزئیات تخلفات حوزه روانشناسی و وضعیت بیمه‌های تکمیلی و پایه در حوزه خدمات مشاوره‌ای را با مصاحبه با «محمد حاتمی» رئیس این سازمان دنبال خواهیم کرد.
چه اتفاقی افتاد که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره را مجاب به انتشار فهرست روانشناس نماها کرد؟ آیا تخلفاتی در این حوزه مشاهده می‌شد؟
از آغاز دوران مسئولیتم ملاحظه می‌کردم، برخی از گروه‌ها که در حوزه روانشناسی و مشاوره تحصیل نکرده و طبیعتا صلاحیت لازم برای ارائه خدمات در این عرصه را نداشتند، در فضای مجازی با ایجاد یک اکانت و راه‌اندازی صفحه شخصی، خود را روانشناس معرفی کرده و مردم هم به دلیل جذابیت موضوعات حوزه روانشناسی، به این گروه‌ها مراجعه می‌کردند.
سازمان نظام روانشناسی و مشاوره از آغاز دوران فعالیت خود نسبت به این مساله حساس و در صدد یک اقدام قانونی برای پیشگیری از آسیب‌های ناشی از آن بود. برای نمونه، یکی از این روانشناسنماها بود که از آغاز دوران مدیریتم به دلیل فعالیت در این حیطه از او شکایت کردم. در ابتدا قوه قضاییه با ما همکاری کرد؛ اما در نهایت این شخص توانست خود را تبرئه کند.
مشابه این مورد را به دفعات داشته‌ایم؛ اما موضوعی که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور را مجاب به معرفی روانشناس نماها کرد، تخلفاتی بود که در این حوزه مشاهده می‌شد؛ رسانه‌ها، مردم و مسئولین کشور بار‌ها موضوعاتی را به ما نسب می‌دادند که از جانب مشاوران این سازمان مطرح نشده بود.
به عنوان مثال، در زمینه مشاوره‌های پیش از ازدواج، پیشنهاداتی در خصوص زندگی دختر و پسر، قبل از ازدواج داده می‌شد که با فرهنگ ایران زمین در تناقض است. فرهنگ جامعه ایران این مساله را نمی‌پذیرد. علم روانشناسی باید بتواند در حیطه فرهنگ و آداب و رسوم هر کشور راهکار ارائه و رفع مساله کند. در این شرایط اعتماد و همدلی نیز حاصل می‌شود.
روانشناسان مورد تایید سازمان قطعا در حیطه فرهنگ کشور راهکار ارائه می‌کنند. برخی از سوء‌استفاده‌های مالی، دریافت ویزیت‌های مشاوره دو تا سه میلیون تومانی و شماری از گزارشات اخلاقی تاسف‌بار در این زمینه هم سازمان را وادار به معرفی روانشناس نماها کرد. گاه این تخلفات به دادگاه ارجاع داده شده و دادگاه نیز صدور حکم می‌کرد، اما در تجدید نظر تبرئه را به دنبال داشت.
این تخلفات آسیب‌رسان بود، بنابراین سازمان در وهله اول، یک نامه به ریاست قوه قضاییه و نهاد‌های نظارتی مربوطه نوشته و هر یک از این مباحث را توضیح داد. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره از نظر مالی ضعیف بوده و توان اخذ وکیل و لغو تمبر تک‌تک این گروه‌ها را نخواهد داشت. بر این اساس، ورود نهاد‌های نظارتی به این عرصه ضروری است؛ رسالت سازمان نیز انجام فعالیت‌های تخصصی مشاوره‌ای (و نه صدور حکم و... برای روانشناس نماها) است.
گاه رسانه‌ها نیز با این گروه‌ها مصاحبه و گفتگو کرده و به این جمعیت مشروعیت می‌بخشند؛ رسانه‌ها باید در کنار سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور باشند. البته برخی از نهاد‌های نظارتی (که اسم نمی‌برم) در این زمینه سازمان را حمایت و پشتیبانی می‌کردند، اما در نهایت از جانب مرکز ملی فضای مجازی اعلام شد، ۱۲ هزار صفحه روانشناسی و مشاوره در فضای مجازی فعال است و ابوالحسن فیروزآبادی (دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی ایران) خواستار تعیین مشاوران مورد تایید و مجوزدار از جانب این سازمان شد.
بنابراین یک تیم از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جهت بررسی این صفحات تشکیل و تاکنون ۳ تا ۴ هزار مورد هم رصد شده است. شمار قابل‌توجهی از این جمعیت فاقد مجوز و حتی تحصیلات روانشناسی بود و بر این اساس، با مشورت همکاران و نهاد‌های نظارتی تصمیم بر آگاهی‌بخشی مردم گرفته شد. پیشنهاداتی هم مبنی بر عدم اعلام این فهرست به سازمان داده شد. برخی گروه‌ها اذعان داشتند "روزی که این اسامی را اعلام کنید، آخرین روز مدیریتی شما خواهد بود. "
آیا تهدید شدید؟
بله. شدیدا، برخی از نزدیک‌ترین اطرافیان من تهدید شدند. شماری از این گروه‌ها با روانشناس نماها همکاری داشته و منافعی در این زمینه وجود داشت. بنده به اطلاعات پشت صحنه در این زمینه واقفم و مدارک و مستندات مربوط به این تخلفات نیز در سازمان وجود دارد. من، اما به خاطر مردم این اسامی را منتشر کردم.
مصداقی از تخلفات مذکور را مطرح می‌کنید؟
بله. یک زن ۲۵ ساله چندی پیش به سازمان مراجعه کرده بود و از روانشناسی شکایت داشت. ماجرا را جویا شدیم و گفت که در یکی از کلاس‌های روانشناسی و مشاوره شرکت کرده و خواستار مشاوره برای ازدواج شدم. مشاور موردنظر فرصت نداشت و مرا به پسرش ارجاع داد. پسر این مشاور دو جلسه در کافی‌شاپ مرا راهنمایی کرده و برای جلسه سوم خواستار حضور من در منزل شد. امروز نزدیک به ۶ ماه است که این شخص به ظاهر مشاور به من آسیب رسانده و اکنون جواب تلفن‌هایم را نیز نمی‌دهد.
اسم نمی‌برید؟ (حتی مخفف)
اکنون در حال فعالیت است؛ به شیراز و آبادان سفر می‌کند و به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد. موارد متعددی از سوء‌استفاده در این حوزه وجود داشته و این زن ۲۵ ساله یکی از مواردی است که به سازمان نظام روانشناسی و مشاوره پناه آورده است.
در حال حاضر هر تخلفی که از مشاوران سازمان و روانشناسان معتبر (دانش‌آموختگان رشته‌های روانشناسی و مشاوره) گزارش شود، از جانب سازمان پیگیری شده و مطابق با قانون حکم داده خواهد شد، اما این امکان در رابطه با روانشناسنماها وجود ندارد، این جمعیت رها شده‌اند و بنابراین باید به مردم معرفی شوند و این وظیفه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور است.
به دلیل تهدید‌ها در آغاز از طریق سایت سازمان این جمعیت را معرفی کردیم. این سایت بینندگان شایانی نداشته و نهایتا در طول ۲۴ ساعت هزار بیننده داشته باشد. به همکاران اجازه انتشار در صفحه رسمی اینستاگرام این سازمان را هم ندادم و اسامی ابتدا در سایت قرار داده شد، اما یک ساعت پس از انتشار، مسئول سایت تماس با من گرفت و گفت، تاکنون ۷۴ هزار بازدید از این فهرست انجام شده است.
این عدد حاکی از ایجاد موجی در کشور بود. جناب فیروزآبادی هم ۲ روز بعد از انتشار این لیست با من تماس گرفت و گفت که تصور می‌کردم طرفداران فرهنگ هلاکویی، جناب حاتمی را زنده نخواهند گذاشت، اما اکنون به شما تبریک می‌گویم. موج حمایت از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره توسط مردم چشمگیر بود و یک روز بعد جناب هلاکویی خود اعلام کرد که "من روانشناس نیستم"
از جانب نهاد، سازمان یا ارگان خاصی امر و نهی هم برای حذف و اضافه اسامی روانشناسان داشته‌اید؟
انصافا نه. من از سازمان بهزیستی کشور، سازمان صدا و سیما و قوه قضاییه گله دارم؛ اما بعد از انتشار این فهرست، تمام نهاد‌های نظارتی همه‌جانبه از اقدام جسورانه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره حمایت کردند.
این موضوع در هیچ یک از رسانه‌های خارجی هم بازتاب نداشت و دلیل این امر موج حمایتی مردم بود. فهرست انتشار این روانشناسنماها ادامه داشته و به نسخه نخست و دوم (تکمیلی) ختم نمی‌شود. ۴۰۰ مورد از این گروه‌ها اکنون هم روی میز کار بنده است.
برای انتشار فهرست روانشناس نماها چه موضوعاتی را بررسی می‌کنید؟ اکنون در فضای مجازی مطرح می‌شود، در این رابطه با محمد حاتمی زد و بند انجام می‌شود. این مساله را چطور رفع اتهام می‌کنید؟
بله این موضوع مطرح می‌شود. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره اعلام می‌کند که تمامی اعضای ۲۵۰ نفره این فهرست که صفحه شخصی خود را حذف یا تصحیح کنند، از فهرست مذکور حذف خواهند شد. روانشناس نماها صفحات خود را تصحیح کرده و از مردم عذخواهی کنند، اما متخلفان باید در قبال تخلفات مربوطه پاسخگو باشند. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره نزدیک به یک سال است که در این رابطه هشدار می‌دهد. از این جمعیت خواهش می‌کند که در حیطه تحصیلی خود فعالیت کرده و در حوزه روانشناسی و مشاوره مداخله نداشته باشد. اما امروز هم غیرمتخلفان در صورت اصلاح رویه از لیست نام‌برده حذف می‌شوند.
در خصوص فهرست سوم روانشناسنماها توضیح می‌دهید؟
بله، این فهرست در ۴ طبقه دسته‌بندی می‌شود؛ نخست مراکز و موسسات غیرروانشناسی که در حیطه خدمات مشاوره‌ای فعالیت می‌کنند، دوم روانشناس نماها و سوم صفحات مجازی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی (صاحب و هویت این صفحات مجازی مشخص نیست و هموطنان صرفا صفحات مذکور را مشاهده می‌کنند) در سطح آخر نیز حامیان روانشناس نماها اعلام می‌شوند.
یکی از مشاورانی که در فهرست نام‌برده جزو روانشناس نماها معرفی شده بود، در صفحه شخصی اینستاگرام خود ادعا می‌کند از همکاران شما بوده و با شما (محمد حاتمی) کار کرده است. در این باره توضیح می‌دهید؟
بله. این زن از دانشجویان رشته روانشناسی و مشاوره در یکی از دانشگاه‌های شاهرود است، اما برخی اقدامات او در این رابطه، از روانشناس نماها نیز مخرب‌تر است؛ بعضی از مطالب منتشره او در زمینه مشاوره را نمی‌توان بر زبان آورد. سازمان نظام روانشناسی هم طبیعتا به دنبال حذف صفحه او در شبکه اجتماعی اینستاگرام بوده و تاکنون ۲ مرتبه هم از او شکایت کرده است.
بنده قبل از ریاست سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، در کلینیکی فعالیت می‌کردم که پس از ریاست این نهاد آن را تعطیل و در اختیار ۲ نفر از همکاران قرار دادم. این خانم با همکاران من در حوزه سلامت جنسی فعالیت کرده و دو جلسه مشاوره با این تیم داشته است، اما در صفحه خود در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌کند که در کلینیک بنده فعالیت می‌کند. من در حال حاضر کلینیکی در اختیار نداشته و این مکان در اختیار ۲ نفر از فعالان این حوزه است و بنده حتی یک بار در این کلینیک این زن را ندیده‌ام.
مهمترین واکنشی که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره پس از انتشار لیست روانشناس نماها با آن مواجه شد چه بود؟ آیا سفارشاتی هم پشت صحنه مطرح می‌شود؟
خیر. پیش‌تر هم گفتم، سفارشاتی مطرح نبوده است، اما برخی گروه‌ها که در بطن حکومت در حوزه روانشناسی فعالیت می‌کنند و باید در راستای حفاظت از حقوق مردم گام بردارند، در آغاز انتشار این لیست، دست به اقداماتی علیه این سازمان زده و در دفاع از روانشناس نماها، تلاش می‌کردند که مانع از اهداف سازمان نظام روانشناسی و مشاوره شوند.
فهرست روانشناس نماها قبل از انتشار با نهاد‌های نظارتی کشور کنترل شده بود و با هماهنگی این شبکه‌ها منتشر شد، اما سفارشاتی مبنی بر حذف و اضافه مشاوران توسط هیچ یک از ارگان‌ها، سازمان‌ها و نهادها مطرح نبوده است و سازمان صرفا با برخی بداخلاقی‌ها به دلیل کاهش مخاطبان و طبیعتا درآمد‌های هنگفت خدمات مشاوره‌ای روانشناس نماها روبه‌رو شد.
درباره وضعیت بیمه‌های تکمیلی و پایه خدمات مشاوره‌ای که شما هم به دفعات بر ضرورت آن تاکید داشته‌اید و نیز بیمه‌های اعضای سازمان توضیح می‌دهید؟
خدمات مشاوره‌ای امروزه باید در سبد خانوار‌ها لحاظ شود. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره هم اقدامات متعددی برای استفاده خانواده‌ها از خدمات مشاوره‌ای همچون فرهنگ‌سازی و تعامل با برخی سازمان‌ها، ارگان‌ها و نهاد‌های مختلف انجام داده و در این راستا یک تفاهمنامه نیز با کمیته امداد داشته است. باتوجه به اقدامات انقلابی ارزشمند دولت سیزدهم همچون واکسیناسیون عمومی کرونا در سطح کشور، برقراری بیمه‌های پایه و تکمیلی در حوزه روانشناسی می‌تواند یکی از اقدامات حسنه و نیک دولت باشد.
استفاده از خدمات مشاوره‌ای به ویژه در دوران بحران یک نیاز عمومی است و آحاد مردم باید بتوانند از این تسهیلات بهره ببرند. سازمان نظام هم در قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا (با حضور تمامی نهادها، ارگان‌ها و وزیر کشور) وضعیت جامعه را برای همکاران تبیین کرده و از طریق یک سند، در سطح ملی و فراملی وضعیت اضطراب ملی، استرس و اختلالات روانی را تشریح کرده است.
اولین پیامد اختلالات روانی در یک جامعه، آسیب‌های اجتماعی است. به عنوان مثال، پدیده طلاق، اعتیاد، فرارمغز‌ها و گسست نسلی امروز در جامعه نگرانی‌های متعددی را ایجاد می‌کند. برای نمونه، فکر مهاجرت از پدیده مهاجرت آسیب‌زاتر است؛ تفکر مداوم در مورد این مساله می‌تواند تمامی فعالیت‌ها، ذهن و روان آدمی را درگیر کرده و تحت‌تاثیر قرار دهد.
سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با تشریح این موارد، به ارائه راهکار پرداخته و حیطه وظایف هر یک از بخش‌های آموزشی، پژوهشی و مداخلات درمانی و... را مشخص کرده است. در حال حاضر همچنین سازمان یک کنگره ملی را با هدف تجربه‌نگاری از یک سال گذشته آغاز کرده است. این کنگره در قالب ۸ نشست برای دستیابی به یک سند جامع برگزار می‌شود.
در این سند چگونگی رفتار و عملکرد جامعه در دوران پساکرونا مشخص شده و نیاز کشور به هر یک از حوزه‌های روانشناسی اعم از روانشناس خانواده، روانشناس مدرسه و همچنین بیمه‌های پایه نیز معلوم خواهد شد. امروز ضرورت و اهمیت خدمات مشاوره‌ای برای همگان روشن است، اما مردم نمی‌توانند از این خدمات استفاده کنند. در این سند راهکار‌ها در باره این مساله نیز شرح داده شده و در کنگره تدوین و به ستاد ملی مقابله با کرونا ارائه می‌شود.
در حال حاضر می‌توان گفت، جامعه وارد دوران پساکرونا شده و یک تجربه خام را پشت سر گذاشته‌ایم. امروز باوجود زحمات فراوان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کادر درمان و مسئولین این حوزه، فعالیت ستاد ملی مقابله با کرونا رو به اتمام است. مشکلات مربوط به واکسن حل شده و از پروتکل‌های بهداشتی و رعایت فاصله فیزیکی و... عبور کرده‌ایم؛ اما نباید فراموش کنیم که با مشکلاتی فراتر از دوران کرونا مواجه بوده و عوارض روانی و اجتماعی دوران کرونا در دوران پساکرونا نمایان خواهد شد.