فرارو- ایران بعد از تلاش‌های مختلف در دولت‌های گوناگون توانست موافق کشور‌های عضو سازمان شانگهای را برای عضویت در این نهاد منطقه‌ای بگیرد، عضویت دائم در این سازمان از اوایل قرن جاری میلادی خواست ایران بود، اما سرانجام این دولت رئیسی است که توانست کسب تأییدیه اعضای این سازمان را در اولین هفته‌های کاری‌اش به کارنامه خود اضافه کند. البته اعضای سازمان همکاری‌های شانگهای با عضویت ایران موافقت کردند، اما این موافقت به معنای آغاز روند عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای است.
به گزارش فرارو، احمد زیدآبادی تحلیلگر سیاسی در رابطه با عضویت ایران در سازمان شانگهای می‌گوید: نگاهی سطحی به کشور‌های عضو سازمان شانگهای به روشنی نشان می‌دهد که پیوند‌های چندان عمیقی بخصوص از لحاظ سیاسی و امنیتی بین آن‌ها وجود ندارد و این سازمان عملاً به محل حضور قدرت‌های رقیب در بخشی از آسیا تبدیل شده است.
به گفته وی، رابطۀ سرد و بعضاً تشنج‌آمیز هندوستان با چین و پاکستان، به خودی خود، از میزان پیوند و همبستگی اعضای سازمان شانگهای پرده برمی‌دارد. بنابراین، تصور اینکه سازمان شانگهای باشگاهی از کشور‌های قدرتمند آسیایی در برابر کشور‌های غربی است، پایه و اساس محکمی ندارد.
زیدآبادی افزود:با این همه، حضور جمهوری اسلامی در سازمان شانگهای از دو جهت حائز اهمیت است. نخست اینکه جمهوری اسلامی به طور رسمی به جمع کشور‌هایی پیوسته است که گرچه در مواردی انتقاد‌هایی از نوع بازیگری رقبای غربی یا شرقی خود در نظام بین‌الملل دارند، اما خود را یکی از ستون‌های اصلی این نظام می‌دانند و در جهت دستیابی به موقعیتی بالاتر در سلسله مراتبِ آن می‌کوشند.این در حالی است که گفتمان عقیدتی جمهوری اسلامی بر نفی نظام بین‌الملل و نوعی مقابله‌جویی با آن استوار شده است به طوری که سازگاری با آن را مخل ماهیت عقیدتی خود می‌داند.
وی ادامه داد:دوم اینکه، تاکنون مرکز ثقل سیاست خارجی جمهوری اسلامی، منطقۀ خاورمیانه با محوریت منازعۀ اسرائیل و کشور‌های عربی بوده است. میزان جدیت و تلاشِ ایران در چارچوب سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند در جابجایی این مرکز ثقل اثرگذار باشد و توجه جمهوری اسلامی را از خاورمیانه به آسیای مرکزی و کشور‌های پیرامون آن معطوف کند. این تحول احتمالی هم در راستای تحول نخست است.
باید بین غرب و شرق موازنه منفی ایجاد کردپیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل اوراسیا در
گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه پروسه پیوستن ایران به پیمان شانگهای بسیار طولانی شد، گفت: واقعیت این است که ایران به دلیل مشکلاتی که با کشور‌های غربی و در رأس آن‌ها آمریکا دارد، به سوی شرق متمایل شده و این نگاه در مسئولان ارشد کشور به خوبی دیده می‌شود، با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی نیز چنین رویکردی پررنگ‌تر از گذشته شده است، پیوستن ایران به سازمان شانگهای، در کنار امضای قرارداد راهبردی ۲۵ ساله با چین و تمدید قرارداد استراتژیک با روسیه به مدت ۲۰ سال همگی در راستای تمایل ایران به شرق قابل ارزیابی است.
وی با بیان اینکه تلقی برخی از مقامات ایران این است که پیمان شانگهای، ناتوی شرقی است، اظهار داشت: این یک اشتباه بسیار فاحش است که برخی‌ها در مورد این پیمان منطقه‌ای دارد، سازمان شانگهای ماهیت اقتصادی، سیاسی و امنیتی دارد در حالی که ناتو یک پیمان کاملا امنیتی است و کشور‌های عضو کاملا به آن پایبند هستند در حالی که در پیمان شانگهای دو کشور هند و پاکستان سال‌هاست که در منازعه با یکدیگر قرار دارند، بنابراین نمی‌توان چنین لفظی را برای این سازمان منطقه‌ای به کار برد.
ملازهی افزود: در سطح سیاسی چین و روسیه در گذشته بار‌ها ثابت کرده‌اند که می‌توانند پشت ایران را خالی کنند، حال به نظر می‌رسد پیوستن به پیمان شانگهای نیز این موضوع را تغییر نخواهد داد، درا ین زمینه چین یک کشور صرفاً منافع محور است و در هر جایی که مشاهده کند منافعش در خطر است سریع واکنش نشان می‌دهد روسیه نیز در گذشته بار‌ها از روابطش با ایران سوء استفاده کرده و هیچگاه منافعی که در ارتباط با غرب داشته را فدای روابط با ایران نمی‌کند، دادن رای مثبت این کشور‌ها به قطعنامه‌هایی که در گذشته بر علیه ایران در شورای امنیت صادر شده نیز باید پیش چشم مسئولان امروز کشور قرار گیرد.
این کارشناس مسائل اوراسیا با اشاره به اینکه در چنین سازمان‌هایی معمولا کشور را با توجه به منافع خود عمل می‌کنند، اضافه کرد: اگر قرار باشد که ایران تنها با نگاه به شرق عمل کند، قدر مسلم این موضوع در نهایت به زیان ما تمام خواهد شد، بلکه در یک موازنه منفی بین غرب و شرق است که ما می‌توانیم منافع ملی خودمان را تامین کنیم، در غیر این صورت اینکه فکر کنیم با تکیه بر کشور‌هایی مانند روسیه و چین می‌توانیم مسیر توسعه را در پیش بگیریم و عضویت در سازمانی مانند شانگهای تمام مشکلات ما را حل خواهد کرد به اعتقاد بنده چنین تصوری غلط است و ما باید همزمان با غرب و شرق ارتباط سازنده و موثر داشته باشیم تا بتوانیم به موفقیت در عرصه بین‌الملل و منطقه‌ای دست پیدا کنیم.
منافع اقتصادی عضویت در سازمان شانگهایمجیدرضا حریری رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین در
گفتگو با فرارو با اشاره به اینکه ایران بعد از ۴ دهه به یک پیمان مهم منطقه و بین‌المللی ملحق شده است، اظهار داشت: بدون شک چنین موضوعی به نفع اقتصاد کشور تمام خواهد شد، زیرا که سازمان همکاری‌های شانگهای ظرفیت بسیار بزرگی است که ما می‌توانیم از آن به صورت هوشمندانه و مناسب استفاده کنیم و عایدات بسیاری را نیز از طریق این پیمان به دست آوریم.
حریری افزود: پیوستن ایران به سازمان شانگهای یک فرصت مناسب برای اقتصاد ایران است تا بتواند از بار تحریم‌ها بکاهد، به بیان دیگر اگر ما بتوانیم با اعضای سازمان شانگهای مراودات اقتصادی گسترده داشته باشیم به نوعی تحریم کنندگان تحت فشار قرار می‌گیرند، زیرا دایره ارتباطات اقتصادی ایران بسیار گسترده خواهد شد و از این موضوع می‌توان به عنوان یک اهرم فشار بر علیه تحریم کنندگان ایران استفاده کرد، بنابراین باید این فرصت را غنیمت شمرد و از آن نهایت استفاده را کرد.
وی با تاکید بر اینکه کشور‌های عضو سازمان شانگهای بیش از ۴۰ درصد جمعیت دنیا را شامل می‌شوند، گفت: کشور‌های اوراسیا، آسیای میانه و شرق دور همگی در پیمان شانگهای حضور دارند، بنابراین ایران می‌تواند با استفاده از از مزایایی که از عضویت در این پیمان برخوردار می‌شود در بازار‌های این کشور‌ها حضور پیدا کند، بر این اساس لازم است ظرفیت‌های اقتصادی کشور‌های عضو سازمان شانگهای احصا شده و برای استفاده مطلوب از آن‌ها برنامه ریزی شود.
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین با اشاره به اینکه کشور‌های عضو پیمان شانگهای به دنبال افزایش سطح همکاری میان خود هستند، اضافه کرد: در حال حاضر با توجه به اینکه ما دارای روابط سیاسی حسنه با کشور‌های اصلی این سازمان شامل روسیه، هند و چین هستیم، می‌توان با استفاده از ظرفیت این سازمان سطح مبادلات اقتصادی خود با این سه کشور را افزایش داد.
حریری با بیان اینکه پیوستن به پیمان شانگهای می‌تواند یکی از مهم‌ترین ابزار‌ها در جهت خنثی و بی اثر کردن تحریم‌ها قلمداد شود، بیان کرد: این کار نیاز به یک برنامه ریزی مناسب و داشتن سند راهبردی جامع دارد تا بتوان از این امکان برای کم کردن اثر تحریم‌ها استفاده کرد، از سوی دیگر در این راستا اجرای سند راهبردی همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین نیز اهمیت بسزایی برخوردار است و باید اجرای آن در دستور کار قرار بگیرد، در مجموع به اعتقاد بنده پیوستن ایران به سازمان همکاری‌های شانگهای می‌توانند برای اقتصاد ایران بسیار مفید فایده باشد.