بیداد کرونا و بیش از ۱۱۳هزار زندگی‌ای که در ایران مُرد؛ جان‌هایی که در سایه نبود واکسن و تزریق قطره‌چکانی آن در کشور و البته اشکالاتی در مدیریت بیماری، هر روز روانه قبرستان شد؛ حالا، اما جای خوشحالی است که از زمین و آسمان واکسن می‌بارد و وعده کنترل بیماری در ماه‌های پیش رو داده شده است…
به گزارش ایسنا، تا ظهر روز گذشته و بنابر آمار رسمی، بیش از ۱۱۳هزار ایرانی به دلیل کرونا در کشور جان باخته‌اند؛ اعدادی فراتر از ظرفیت استادیوم بزرگ آزادی؛ تلفاتی عظیم و چند صدخانواده‌ای که روزانه داغدار شدند و امیدهایی که زیر خاک رفتند.
اما امان از «دلتا» و خیز پنجم و مرداد و شهریور؛ کارخانه تولید بیمار و رکوردهای نحسی که روزانه شکسته شد و تا ۷۰۹ مرگ رسمی هم پیش رفت؛ بیمارستان‌ها اشباع بود و بیماران در جستجوی تخت و در صف دارو و قبرستان‌ها هم مملو از پیکرهای بی‌جان بیماران کرونا؛ صحنه‌هایی دلخراش و روزهایی سیاه که هیچ پیش‌بینی‌ای از آینده نداشت. رعایت پروتکل‌ها به ۳۸ درصد رسیده بود و متخصصان هم تنها راه برون رفت از این وضع را «واکسن» می‌دانستند؛ واکسنی که نبود…
از ابتدای طرح مبحث واکسن کووید-۱۹ در دنیا، مسوولان وقت وزارت بهداشت ایران نیز اعلام کردند که تامین واکسن کرونا در کشور را از سه طریق واردات، تولید داخل و تولید مشترک به شرط انتقال دانش فنی، پیگیرند و بر همین اساس هم سند ملی واکسیناسیون کرونا در کشور و اولویت‌های تزریق گام به گام را تدوین و تصویب کردند.
وزارت بهداشت وقت همچنین تاکید کرد که برای دستیابی به اهداف نهایی واکسیناسیون و قطع گردش ویروس، باید نسبت به مصون کردن حداقل ۷۰ درصد جامعه اقدام کرد و بر این اساس باید نزدیک به ۶۰ میلیون نفر در کشور واکسینه شوند. در عین حال اگر مبنا دریافت حداقل ۲ نوبت واکسن به ازای هر فرد باشد، نیازمند ۱۲۰ میلیون دوز واکسن برای کشور خواهیم بود. همچنین اگر عملیات بخواهد در طی یک سال به پایان برسد باید ماهی ۱۰ میلیون دوز واکسن در اختیار نظام سلامت قرار گیرد. این موضوع به معنای واکسینه کردن پنج میلیون نفر در ماه و معادل تقریبی ۲۱۰ هزار نفر در روز است.
پس از فراز و نشیب‌های تامین ارز مورد نیاز برای خرید واکسن، نهایتا عبدالناصر همتی – رییس کل وقت بانک مرکزی در تاریخ چهارم دی ماه گذشته، در صفحه توییتر خود از رفع موانع خرید واکسن کرونا خبر داد و گفت: «موافقت اولیه برای انتقال از حساب یک بانک (غیر از منابع بانک مرکزی در کره) بامداد امروز دریافت شد و دستور پرداخت وجه را صادر کردیم. پیگیری‌های لازم در این زمینه بی‌وقفه ادامه دارد.»
وی عنوان کرد که «بانک مرکزی ایران برای خرید واکسن کرونا در این مرحله ۲۰۰ میلیون یورو تخصیص داده است. در صورت نیاز، منابع بیشتری نیز تأمین خواهیم کرد.»
همتی همچنین در تاریخ ۱۶ دی ماه مجددا در صفحه توییتر خود از واریز پیش پرداخت توافقی برای خرید ۱۶.۸ میلیون دوز واکسن کوواکس به حساب کارگزار سازمان بهداشت جهانی خبر داد.
در هر حال وعده‌های مسوولان دولت قبل از رییس جمهور گرفته تا وزیر بهداشت و سایرین برای تامین واکسن و اعداد و ارقام اعلامی از پیش خرید و خرید قطعی واکسن در موعد مقرر محقق نشد و مکررا نیز علت آن را تحریم‌ها و البته بدعهدی کشورهای سازنده واکسن خواندند و از سوی مسوولان وقت وزارت بهداشت نیز مکررا اعلام شد که در مورد واکسن وارداتی آنچه از جانب طرف ایرانی باید انجام می‌شد، به رغم تمام مشکلات، در زمان خود انجام شده و برنامه‌ریزی‌ها دوراندیشانه و واقع بینانه بوده است!
در این میان البته بر تولید داخلی واکسن و حمایت از آن نیز بسیار تاکید شد؛ به طوری که مکررا اعلام شد ایران در تمام پلتفرم‌های واکسن کرونا، ورود کرده و وزیر وقت بهداشت وعده داد که واکسن ایرانی تا خردادماه روی میز است؛ وعده‌ای که سرانجام با ارایه مجوز مصرف اضطراری به دو واکسن «کووایران برکت» و «پاستوکووک» محقق شد؛ اما تا این بازه زمانی سهم واکسن برکت در سبد واکسیناسیون ملی بسیار ناچیز بوده و «پاستوکووک» هم هنوز توزیعی نداشته است.
در مجموع تاخیر در واردات واکسن به کشور انتقادهای زیادی را به دنبال داشته و دارد؛ انتقادهایی که بسیاری آن را فرصت سوزی به بهانه واکسن داخلی دانستند و معقتدند که اگر واکسیناسیون زودتر شروع می‌شد، شرایط‌مان اینگونه نمی‌شد.
انتقاداتی که نمکی وزیر وقت بهداشت، پاسخ روشنی به آن‌ها نداد و روز تودیع خود با اظهار گلایه‌ای از تنهاماندن در مدیریت بیماری، گفت: «کجای دنیا وزیر بهداشت واکسن وارد می‌کند؟ از دکتر عین‌اللهی خواستم که او زیر بار این حرف نرود، کار وزارت بهداشت تلقیح واکسن است. شما باید طلبکار باشید و نه بدهکار.» و به این ترتیب وزارت بهداشت را ترک کرد.
اما با روی کار آمدن دولت جدید ورق برگشت و اکنون و به فاصله حدود دو ماه، انبارهای وزارت بهداشت مملو از واکسن است. ابراهیم رییسی – رییس جمهور از همان ابتدا اولویت دولت را مدیریت کرونا و تامین واکسن خواند و از طرح تحول جامع مقابله با کرونا خبر داد.
بهرام عین‌اللهی- وزیر بهداشت دولت سیزدهم نیز اولویت برنامه کاری‌اش را واکسیناسیون علیه کرونا قرار داد و وعده افزایش سرعت واکسیناسیون را داد؛ وعده‌ای که در حال تحقق است؛ به طوری که روند ورود محموله‌های پنج میلیونی واکسن به کشور آغاز شده و تاکنون هم چندین محموله جدید رسیده و آمار تزریق روزانه واکسن از یک میلیون دُز فراتر رفته و برای روزانه بیش از دو میلیون دُز و شبانه‌روزی شدن مراکز تزریق، برنامه‌ریزی می‌شود.
در هر حال تازه‌ترین گزارشی که معاون فنی گمرک ایران در رابطه با وضعیت ورادات واکسن به وزارت بهداشت اعلام کرده است نشان می‌دهد که از ۱۵ بهمن سال گذشته تا ۱۹ شهریور ماه سال جاری ۴۶ میلیون و ۶۷۶ هزار و ۸۰۶ دوز واکسن در ۴۹محموله وارد کشور شده است.
براساس گزارش معاون فنی گمرک ایران، تعداد واکسن‌های وارداتی در شهریور ماه بالاترین حد را نسبت به ماه‌های گذشته داشته است؛ به طوری که از بهمن پارسال تا ۱۹شهریور امسال، بیشترین میزان حدود ۱۹ میلیون و ۹۹۷ هزار و ۱۹۶ دوز در حدود ۱۹ روز گذشته از شهریور ماه وارد کشور شده است.
بعد از آن در مرداد ماه ۱۳ میلیون و ۴۲۷ هزار و ۱۰ دوز و در رده بعدی در تیر ماه ۶ میلیون و ۴۰۴ هزار و ۸۰۰ دوز واکسن به ایران آمده است. در خرداد ماه نیز یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز، اردیبهشت سه میلیون و ۶۵۲ هزار، فروردین یک میلیون و ۳۰۰ هزار و ۸۰۰ دوز وارد ایران شده است. در دو ماه پایانی سال گذشته نیز در نیمه دوم بهمن ماه ۱۲۰ هزارو در اسفند ۵۷۵ هزار دوز واکسن وارد کشور شده است.
در مجموع طبق اعلام ارونقی، ۴۳ درصد واکسن‌های وارداتی در شهریور، ۲۹ درصد مرداد، ۱۴ درصد تیر، ۸ درصد اردیبهشت، ۲ درصد خرداد، ۳ درصد فروردین، وارد شده و یک درصد در اسفند ماه و در بهمن کمتر از یک درصد است.
در حال حاضر روند تامین واکسن به گونه‌ای است که وزیر بهداشت گفته است: «ما فکرش را نمی‌کردیم که چنین حجمی از واکسن تامین شود.» عین‌اللهی از تامین حدود ۵۰ میلیون دُز واکسن تا آخر شهریور ماه خبر داده و گفته" «وقتی در جلسات رای اعتماد می‌گفتم که واکسن می‌آوریم، فکرش را نمی‌کردم که بجای باران، سیل جاری شود و با لطف خدا، سیلی از واکسن به سوی کشور روانه شد.»
جای بسیار خوشحالی است که اکنون واکسیناسیون کرونا در کشور روی دور تند قرار گرفته و وعده مدیریت بیماری و کاهش چشمگیر مرگ‌ومیر در ماه‌های پیش رو داده شده است. اما جای چند سوال باقی است:
چه شد که به یکباره واردات واکسن در کشور ورق خورد؟
چه شد که تولیدکنندگان بدعهد واکسن در دنیا، اکنون در حال عمل به قول و قرارها هستند؟
اگر امکان واردات واکسن در این سطح وجود داشت، چرا تا پیش از این برای آن اقدام نشده بود؟
آیا واقعا به بهانه واکسن داخلی، در واردات فرصت‌سوزی شد؟
چه کسی پاسخگوی جان‌هایی است که در نبود واکسن، زیر خاک رفتند؟