سلطه طالبان در افغانستان سبب شده، هزاران نفر از افغان‌های وحشت‌زده تلاش کنند از کشورشان بگریزند. این تحول همچنین سبب وحشت سیاستمداران اروپایی شده؛ زیرا آن‌ها از اینکه بار دیگر جمعی عظیم از مسلمانان خواهان پناهندگی در قاره سبز شوند، می‌ترسند. آن‌ها نگران هستند که ورود مهاجران جدید، سبب افزایش محبوبیت جنبش‌های پوپولیستی و راستگرا در بین مردم شود.
اثرگذاری این جنبش‌ها پس از ورود تعداد زیادی پناهنده از سوریه و عراق در سال ۲۰۱۵ افزایش یافت. از زمان محبوبیت احزاب ضدمهاجران نیز تعداد مهاجران به اروپا کاهش یافته است، اما با توجه به اینکه در ماه آینده انتخابات‌های مهمی در آلمان و فرانسه برگزار خواهد شد، موضع‌گیری رهبران اروپا در قبال مهاجران آغاز شده است.
در واقع پناهندگان افغان با آغوش باز اروپا مواجه نیستند و این در حالی است که افغانستان برای اروپایی‌ها یک تعهد اخلاقی محسوب می‌شود و کشور‌های اروپایی در قبال تحولات این کشور مسوولیت دارند؛ زیرا بسیاری از این کشور‌ها در حمله آمریکا به افغانستان پس از حوادث ۱۱ سپتامبر با آمریکا همراه شدند.
رئیس دفتر برلین شورای اروپا در حوزه روابط خارجی می‌گوید: «ما اروپایی‌ها برای مدت دو دهه در افغانستان حضور داشتیم. مسلما مسوولیت اخلاقی داریم، به‌ویژه در قبال افرادی که در حال گریختن از سلطه طالبان هستند. اما حالا می‌گوییم درباره افغانستان مسوولیتی نداریم.»
ایالات‌متحده نیز در حوزه پذیرش پناهندگان افغان با سردرگمی مشابه و حتی عمیق‌تری مواجه است. تقریبا تمام دولت‌ها نسبت به پذیرش افغان‌هایی که با سربازان آمریکایی یا گروه‌های کمک‌رسان بین‌المللی همکاری کردند، ابراز تمایل می‌کنند، اما درباره جزئیات پذیرش آن‌ها سخنی به میان نیامده است. به نظر می‌رسد برای دولت‌ها دادن تعهد پذیرش هزاران نفر از مردم افغانستان که خواهان فرار از سلطه طالبان هستند، آسان نیست.
رئیس برنامه ثبات اروپا می‌گوید: «ما از هزاران نفر و نه صد‌ها هزار نفر صحبت می‌کنیم، کسانی که به کمک ما نیاز دارند و در فهرست هستند؛ زیرا آن‌ها با ما همکاری کردند. در سال‌های اخیر از تعداد پناهندگان کاسته شده و نباید درباره شروع موج جدید پناهندگان نگران بود. حوادث سال ۲۰۱۵ تکرار نخواهد شد. مقایسه آن سال و اکنون، کاملا اشتباه و از لحاظ سیاسی خطرناک است»، اما واقعیت این است که ورود پناهندگان جدید بر ساختار سیاسی کشور‌های اروپایی تاثیر می‌گذارد و واکنش‌هایی را به دنبال خواهد داشت.
تغییر لحن برلین، یعنی ابراز نگرانی از پذیرش پناهندگان افغان، در برخی کشور‌های دیگر اروپایی نیز مشاهده شده است. اتریش که ۶ سال پیش یکی از مسیر‌های مهم نقل مکان پناهندگان بود، اعلام کرده هیچ پناهنده افغان را نخواهد پذیرفت.
یونان نیز اعلام کرده که دروازه ورود پناهندگان افغان به اروپا نخواهد بود و فرانسه خواهان اقدامات فراگیر برای نگه‌داشتن پناهندگان افغان در نزدیکی کشورشان شده است. جوزف بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پس از ملاقات با وزرایی از کشور‌های اروپایی، به‌طور خلاصه موضع این اتحادیه را بیان کرد و گفت: «اعضای اتحادیه اروپا مایلند، ترتیبی داده شود که هیچ جریان بزرگی از مهاجران به سوی اروپا راه نیفتد.».
اما متخصصان می‌گویند، تلاش‌ها برای جلوگیری از افزایش محبوبیت احزاب پوپولیست تاثیر معکوس خواهد داشت و مساله‌ای را احیا می‌کند که به فراموشی سپرده شده است. تعداد واقعی مهاجران به پایین‌ترین میزان از سال‌ها قبل کاهش یافته است.
یکی از سیاستمداران آلمانی می‌گوید: «اگر ترس از جریان عظیم پناهندگان افغان به موضوعی مهم در تبلیغات انتخابات آتی تبدیل شود، این امر تنها به نفع یک حزب یعنی حزب راستگرا خواهد بود.» رهبران این حزب، از فرصت استفاده کرده و با هیاهوی بسیار در حال مخالفت با ورود پناهندگان افغان هستند. در فرانسه و ایتالیا نیز سیاستمداران نگران افزایش محبوبیت احزاب ملی گرا هستند.
منبع: دنیای اقتصاد