فرارو- «در وهله اول باید نظارت جدی و همه‌جانبه انجام شود و در وهله دوم نیز باید نظام تصمیم گیری در رابطه با بودجه مورد اصلاح قرار بگیرد، در چنین صورتی است که ما هم می‌توانیم جلوی رشد نقدینگی از کانال دولت را بگیریم و هم، مقابل افزایش ناترازی بانک ها، به‌طور قطع انجام این کار‌ها بسیار مشکل است، ولی از یک جایی باید این جراحی‌ها و اقدامات اصلاحی را انجام داد.»
ریشه افزایش نقدینگی وحید شقاقی‌شهری رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی در
گفتگو با فرارو طی سال‌های اخیر نقدینگی با رشد افسارگسیخته‌ای روبرو بوده است، اظهار داشت: در این باره باید به دو مسئله مهم اشاره کرد، اول اینکه رشد نقدینگی از کانال مالی دولت رخ داده، به نوعی می‌توان گفت با کسری بودجه زیادی که دولت با آن روبرو بوده، این مسئله باعث افزایش نقدینگی در جامعه شده، بنابراین تا زمان یکه انضباط مالی دولت در نظام بودجه‌ریزی وجود نداشته باشد، ما عملاً نمی‌توانیم رشد نقدینگی را کنترل کنیم.
وی افزود: نظام بودجه‌ریزی ایران سنتی است و بر اساس چانه‌زنی تعیین می‌شود، درحالی که ما باید نظام بودجه‌ریزی عملیاتی را به عنوان یک روش نوین علمی به کار ببریم، در حالی که طی چند سال گذشته مدام بر اصلاحات ساختاری بودجه تاکید شده است، اما در عمل اتفاق خاصی رخ نداده و تا زمانی که ما اصلاحات ساختاری در بودجه انجام ندهیم، این وضعیت بی انضباطی مالی دولت ادامه خواهد یافت.
شقاقی یادآور شد: دوم هم اینکه ناترازی بانک‌ها نیز از دیگر دلایلی است که باعث رشد نقدینگی شده، در حال حاضر نظارت جدی و موثری بر روی فعالیت بانک‌ها انجام نمی‌شود، ناترازی که بانک‌ها هر ساله در عملکرد خود ایجاد می‌کنند، این موضوع در رشد نقدینگی بسیار موثر است، در حالیکه مطالبات معوق آن‌ها باید کنترل شده و بانک مرکزی در این زمینه نظارت‌های کامل خود را انجام دهد، اما شاهد هستیم که به دلایل مختلف این کار صورت نگرفته است.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه باید از لحاظ ترازنامه بانک‌ها را به دو دسته خوب و بد تقسیم شود، اضافه کرد: بانک مرکزی برای بانک‌های بد در زمینه‌ی ناترازی می‌بایست محدودیت‌های زیادی را در نظر بگیرد تا ترازنامه آن‌ها مثبت شود، نه اینکه هر روز بر تراز منفی آن‌ها افزوده شود، که این موضوع باز هم به خلق نقدینگی منجر می‌شود، در چنین شرایطی تا زمانی که نظارت درست و اصولی بر روی فعالیت نظام بانکی صورت نگیرد ناترازی بانک‌ها ادامه خواهد داشت.
وی ادامه داد: در این حوزه در وهله اول باید نظارت جدی و همه‌جانبه انجام شود و در وهله دوم نیز باید نظام تصمیم گیری در رابطه با بودجه مورد اصلاح قرار بگیرد، در چنین صورتی است که ما هم می‌توانیم جلوی رشد نقدینگی از کانال دولت را بگیریم و هم، مقابل افزایش ناترازی بانک ها، به‌طور قطع انجام این کار‌ها بسیار مشکل است، ولی از یک جایی باید این جراحی‌ها و اقدامات اصلاحی را انجام داد.
شقاقی با تاکید بر اینکه میزان معوقات بانکی بالغ بر هزار هزار میلیاردتومان‌شد، تصریح‌کرد: باید یک برنامه‌ریزی درست و اصولی انجام شود که این معوقات به مرور به بانک‌ها بازگردانده شود، در غیر اینصورت هر سال بر میزان این معوقات عقب مانده بانک‌ها افزوده شده و همین موضوع عاملی در جهت افزایش نقدینگی است بنابراین این امیدواری وجود دارد که با روی کار آمدن دولت جدید مطالبات نظام بانکی وصول شود.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه استقلال بانک مرکزی در کاهش ناترازی بانک‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند، خاطرنشان کرد: اگر بانک مرکزی بتواند سیاست‌های پولی کشور را مستقل از سیاست‌های مالی، بودجه‌ای و تجاری کشور اتخاذ کند، قدرمسلم وضعیت اقتصادی کشور به سوی بهبود حرکت خواهد کرد، اما طی چهار سال گذشته شاهد غلبه سیاست‌های بودجه‌ای، تجاری ومالی کشور نسبت به سیاست‌های پولی هستیم، که این موضوع وضعیت ناترازی بانک‌ها را تشدید کرده، این درحالی است که در چنین وضعیتی بی‌انضباطی مالی دولت افزایش یافت که خروجی این موضوع افزایش نقدینگی و رشد تورم است.
وی بیان کرد: به طور مثال واردات خودرو‌های خارجی در اوج تحریم یکی از آن مواردی بود که در قالب تحمیل سیاست‌های تجاری به بانک مرکزی نمایان شد، در حالی که کشور برای تامین ارز مورد نیاز واردات کالا‌های اساسی با مشکل روبرو بود و ما شاهد تخصیص ارز برای واردات خودرو‌های لوکس بودیم درصورتی که اگر سیاست‌های پولی توسط بانک مرکزی به صورت مستقل انجام می‌گرفت ما شاهد چنین وضعیتی نبودیم، مثال‌ها در این زمینه فراوان است، اما به هر حال به دلیل اینکه دولت بانک مرکزی را در اختیار خود گرفته، ما همیشه شاهد تحت تاثیر قرار گرفتن سیاست‌های پولی هستیم.