فرارو- شنبه ۲۸ سپتامبر، چهارمین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، با درصد مشارکت نسبتا پایین و در فضایی از ترس و نگرانی برگزار شد. انتخابات در حالی برگزار شد که تهدید‌هایی از جانب طالبان برای حمله به مراکز رأی گیری وجود داشت.
به گزارش فرارو، بیش از ۱۲ کاندیدا برای رسیدن به قدرت در کشور جنگ‌زده افغانستان، در انتخابات این کشور رقابت کردند. کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان گفته است آمار بدست آمده از بیش از نصف مراکز رأی‌گیری نشان داد که حدود ۱.۱ میلیون شهروند افغانستانی، به یکی از ۱۲ کاندیدا رأی داده‌اند. نتایج نهایی انتخابات هنوز اعلام نشده، اما روز دوشنبه، عبدالله عبدالله، رئیس اجرائیه افغانستان و یکی از کاندیدا‌های اصلی انتخابات، مدعی پیروزی شد. این در حالی است که تا اعلام نتایج نهایی، تقریبا ۲۰ روز باقی مانده است.
مشارکت پایین
حدود ۹.۶ میلیون شهروند برای شرکت در انتخابات ثبت نام کرده بودند. آمار نهایی میزان مشارکت در انتخابات هنوز منتشر نشده، اما طبق برخی گزارش‌ها از افغانستان، فقط تعداد کمی از شهروندان در انتخابات شرکت کرده‌اند. میزان مشارکت، از انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۴ و انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸ کمتر بوده است. شبکه تحلیلگران افغانستان، در گزارشی، با استناد به آمار کمیسیون مستقل انتخابات، تخمین زده است که کمتر از دو میلیون شهروند در انتخابات رأی داده‌اند. امری که نشان می‌دهد، درصد کمی از مردم افغانستان، سرنوشت دمکراسی در این کشور را تعیین خواهند کرد.
برخی ناظران می‌گویند تهدیدات طالبان به حمله به مراکز رأی گیری، سازوکار معیوب انتخابات و نگرانی‌ها از تقلب، مهمترین عوامل پایین آمدن سطح مشارکت مردم بودند. با شروع انتخابات، حملات طالبان نیز آغاز شد. شبکه تحلیلگران افغانستان می‌گوید همزمان با انتخابات، حدود ۴۰۰ حمله در کشور گزارش شده، ولی هیچکدام آنقدر بزرگ نبودند که روند برگزاری انتخابات را مختل کنند. با این حال، عدم مشارکت بسیاری از مردم، نشان می‌دهد که عاملان حملات، توانستند بسیاری از مردم را از شرکت در انتخابات منصرف کنند.
ببینید:
در کنار ناامنی، تشکیک در سلامت انتخابات نیز در دلسرد شدن مردم از دمکراسی نقش داشت. اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، و عبدالله عبدالله، از سال ۲۰۱۴، با وساطت جان کری، وزیر خارجه وقت آمریکا، قدرت را در میان خود تقسیم کردند. در انتخابات ۲۰۱۴، عبدالله، غنی را به تقلب در انتخابات متهم کرد و مدعی شد یک میلیون رأی تقلبی به صندوق‌ها وارد شده است.
این بار نیز، نگرانی‌هایی درباره تقلب در انتخابات وجود دارد. خصوصا که برخی کاندیدا‌ها هشدار داده‌اند در صورتی که انتخابات سالم و شفاف برگزار نشود، به مبارزه مسلحانه بازخواهند گشت. گلبدین حکمتیار، سیاستمدار اسلامگرا و پیکارجوی سابق، هشدار داده است که اگر انتخابات سالم و شفاف برگزار نشود، او از هزاران حامی خود در سراسر کشور، درخواست خواهد کرد که به میدان نبرد بازگردند. حکمتیار، که به نمایندگی از حزب اسلامی خود در انتخابات شرکت کرده، تا سال ۲۰۱۶، با دولت رسمی افغانستان در جنگ بود. در سال ۲۰۱۶، او با دولت اشرف غنی صلح کرد و بخشیده شد. در سال ۲۰۱۷ نیز تحریم‌های بین المللی علیه حکمتیار رفع شد.
انتخابات افغانستان زیر سایه تهدیدات طالبان برگزار شد.
چشم انداز مبهم آینده
مشارکت محدود در انتخاباتی که در یک دوره حساس برای افغانستان برگزار می‌شود، می‌تواند چشم انداز صلح و ثبات در این کشور را تیره و تار کند. با گذشت حدود ۱۸ سال از حمله آمریکا به افغانستان، غرب هنوز نتوانسته است طالبان را ریشه کن کند. اگر چه در حال حاضر مذاکرات صلح آمریکا و طالبان، تقریبا متوقف شده، اما دولت دونالد ترامپ هنوز امیدوار است که با امضای توافق صلح با طالبان، مقدمات خروج آمریکا از افغانستان را فراهم کند. آمریکا اصرار می‌کند که دولت رسمی افغانستان هم در مذاکرات صلح مشارکت داشته باشد، اما طالبان مایل است دولت رسمی را دور بزند و با آمریکایی‌ها به تفاهم برسد.
اشرف غنی از مردم کشورش درخواست کرده در انتخابات مشارکت کنند و به رئیس‌جمهور آینده افغانستان اختیار مذاکره درباره توافق صلح با طالبان بدهند. بنابراین، بالا یا پایین بودن مشارکت در انتخابات تاثیر مستقیمی بر مذاکرات صلح دارد. از سوی دیگر، طالبان، از اساس، دولت مستقر در کابل را به رسمیت نمی‌شناسد و آن را «رژیم دستنشانده» می‌داند. حال که مشارکت مردم در انتخابات هم کمتر شده، دولت افغانستان موقعیت دشواری در مذاکرات صلح خواهد داشت. خصوصا که الان طالبان در بهترین موقعیت خود پس از سال ۲۰۰۱ قرار دارد. طالبان، قلمرو تحت سیطره خود را گسترش داده است.
صرفنظر از آینده مذاکرات صلح، که هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، سازوکار انتخابات و به طور کلی فرهنگ دمکراسی در افغانستان نیز به خطر افتاده است. طالبان، انتخابات را غیرمشروع دانست و هشدار داد که ممکن است مراکز رأی گیری را هدف قرار دهد. دولت افغانستان با مستقر کردن بیش از ۷۰ هزار نیروی امنیتی، تلاش کرد انتخابات را برگزار کند. با این حال، حدود دو هزار مرکز رأی گیری به خاطر تهدیدات طالبان، در روز شنبه باز نشدند. افزون بر این، افراد مسلح، با هدف قطع ارتباطات تلفنی، به برج‌های ارتباطات حمله ور شدند و ارتباط حدود یک هزار مرکز رأی گیری با کابل را مختل کردند.
انتخابات افغانستان به خاطر مذاکرات صلح طالبان و آمریکا به تعویق افتاده بود تا نتیجه مذاکرات مشخص شود. اما با فروپاشی مذاکرات، انتخابات برگزار شد. اگر آمار نهایی مشارکت در انتخابات، ثابت کند که میزان مشارکت پایین بوده است، احتمال موفقیت مذاکرات صلح بیش از پیش کمتر خواهد شد. سازوکار حکمرانی در کابل مشخص است؛ انتخابات، با همه نواقص آن، برگزار می‌شود و بازیگرانی که اکثریت آرا را بدست بیاورند، زمام امور را بدست می‌گیرند. تضعیف سازوکار انتخابات، افغانستان را سر دو راهی دمکراسی و بازگشت پیروزمندانه طالبان قرار می‌دهد. باید دید که در این میان، مردم افغانستان کدام راه را انتخاب می‌کنند.