فرارو- رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در زمینه برداشتن گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، هشدار داده است. منابع اروپایی، این هشدار را نشانه‌ای از شکست تلاش‌های اروپا برای متقاعد کردن ایران به اجرای کامل برجام دانستند. شکستی که ممکن است اروپا را بیش از پیش سردرگم کند.
به گزارش فرارو، گفتگو‌های هسته‌ای ایران و سه کشور اروپایی عضو برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) ادامه دارد. اما ظاهرا این گفتگو‌ها هنوز به جایی نرسیده است. محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، اخیرا هشدار داده است که در صورت عدم اجرای تعهدات طرف‌های خارجی توافق هسته‌ای، ایران گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای را برمی‌دارد.
هشدار محمدجواد ظریف
دیپلمات ارشد ایران به خبرگزاری خانه ملت گفت: «همه کشور‌های عضو کمیسیون مشترک برجام به اجماع رسیده‌اند که آمریکا باعث همه تشنج‌ها شده است و خواسته‌های ایران از ابتدا مشخص و روشن بوده است و انتظاری فراتر از برجام نداشته است. ما گفتیم اگر برجام توسط دیگران به شکل کامل اجرا نشود ما هم به همان شکل ناقص آن را اجرا می‌کنیم والبته همه اقدامات ما در چارچوب برجام بوده است.»
ظریف با اشاره به خواست برخی کشور‌های عضو ۱+۴ برای لغو اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی گفت: «این در اختیارات جمهوری اسلامی است که در این باره تصمیم بگیرد و حتما اگر تعهدات طرف‌های خارجی برجام اجرا نشود این گام در امتداد اقدامات قبلی برداشته خواهد شد.»
هشدار ظریف از این منظر مهم است که ایران و اروپا گفتگو‌هایی برای نجات برجام انجام می‌دهند. روحانی اخیرا به طور تلویحی گفته است این مذاکرات «ممکن است در هفته‌های آینده به نتیجه قابل قبول» برسد. با این حال، برخی مقامات ایرانی می‌گویند نباید به اروپایی‌ها اعتماد کرد. علاء الدین بروجردی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به
گفتگوی تلفنی ۱۰۰ دقیقه‌ای بین روسای جمهور ایران و فرانسه، تصریح کرد: «به هیچ قول و وعده‌ای از طرف اروپا نباید اعتماد کرد.»
سردرگمی تروئیکای اروپایی
هشدار ظریف، لحن امیدوارانه روحانی و تشکیک بروجردی، همه از نوسانات روابط ایران و اروپا خبر می‌دهند. نوساناتی که در مناسبات فیمابین خود تروئیکای اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) هم وجود دارد و پیش‌بینی می‌شود که گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، این نوسانات را بیشتر کند.
تروئیکای اروپایی پس از یک سال تعلل، در نهایت، سازوکار «ابزار حمایت از تبادلات تجاری» (اینستکس) را راه اندازی کرد، اما در عمل هیچ تراکنش مهمی در این سازوکار انجام نشد. ایران در پاسخ به این بی‌عملی اروپا،
کاهش تعهدات هسته‌ای را شروع کرد و تاکنون در این زمینه دو گام برداشته است. اروپایی‌ها، از هر دو گام انتقاد کردند و ایران را به خاطر توقف اجرای تعهدات هسته‌ای تحت فشار قرار دادند. اما الآن در واکنش به هشدار اخیر ظریف، منابع دیپلماتیک اروپایی به روزنامه الشرق الاوسط گفته‌اند که هشدار ظریف به این معناست که فشار‌های اروپا بر ایران برای متوقف کردن روند کاهش تعهدات هسته‌ای، به نتیجه نرسیده است. افزون بر این، از دیدگاه این منابع، هشدار ظریف، اروپایی‌ها را با چالش عمده‌ای مواجه می‌کند.
تنش‌های میان ایران و اروپا، در یک سال گذشته، بیشتر بر مدار برجام و برنامه هسته‌ای می‌چرخید. اما در هفته‌های اخیر، تحولات مرتبط با نفتکش‌ها، نیز به این تنش‌ها اضافه شده و پیچیدگی اوضاع را بیشتر کرده است. چندی پیش، بریتانیا نفتکش حامل نفت ایران، گریس-۱، را به اتهام نقض تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا علیه سوریه، در تنگه جبل الطارق توقیف کرد. مدتی بعد، ایران نیز
نفتکش انگلیسی استینا ایپمرو، را در حین عبور از تنگه هرمز توقیف کرد. این ماجرا، پس از مخالفت بریتانیا با تبادل نفتکش‌ها، به حاشیه رفت. با این حال، به اختلافات میان تروئیکای اروپایی در زمینه نحوه تعامل با ایران دامن زده است. منابع اروپایی می‌گویند ماجرای نفتکش‌ها، از یک طرف اختلافات میان اروپا و آمریکا را نشان داد و از طرف دیگر، تفاوت رویکرد‌های اروپا در زمینه تامین آزادی ناوبری در خلیج فارس را آشکار کرد.
طبق ارزیابی منابع اروپایی، قدرت‌گیری بوریس جانسون در بریتانیا، روند‌های قبلی را به هم خواهد زد و حتی ممکن است لندن را از پاریس و برلین دور و آن را به واشنگتن نزدیک کند. اروپایی‌ها، از تامین امنیت ناوبری در خلیج فارس از طریق گفتگو با ایران حمایت می‌کنند. به همین دلیل، فرانسه با پیشنهاد وزیر خارجه سابق بریتانیا مبنی بر تاسیس یک ائتلاف نظامی اروپایی در خلیج فارس، مخالفت کرد. پاریس با ائتلاف آمریکایی هم مخالفت می‌کند. برلین نیز موضع مشابهی دارد و اخیرا به طور رسمی با درخواست آمریکا در این خصوص مخالفت کرده است. به نوشته الشرق الاوسط، برلین و پاریس احساس می‌کنند لندن به واشنگتن نزدیک می‌شود و همین امر، شکاف میان امضاکنندگان اروپایی برجام را بیشتر می‌کند. دومینیک راب، وزیر خارجه جدید بریتانیا، اخیرا خواستار تاسیس یک ائتلاف دریایی با مشارکت آمریکایی‌ها شده است.
اختلافات اروپایی‌ها بر سر ائتلاف دریایی در خلیج فارس در شرایطی تشدید شده است که ایران به برداشتن گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای تهدید می‌کند. مجموع تحولات نشان می‌دهد که میان سه کشور اروپایی عضو برجام، دیدگاه واحدی در زمینه متقاعد کردن ایران به اجرای کامل برجام وجود ندارد. برلین، پس از اینکه اعتراف کرد که نمی‌تواند برای ایران «معجزه کند»، خودش را کنار کشید. بریتانیا نیز، به دلیل ماجرای نفتکش‌ها، مسئله نجات برجام را از اولویت‌های خود حذف کرده است. در این میان، فقط فرانسه تلاش می‌کند از طریق یک
راهکار دو مرحله‌ای، ابتدا ایران را به توقف روند کاهش تعهدات متقاعد کند و سپس زمینه مذاکرات ایران و آمریکا را فراهم کند.