فرارو- تقریبا سه روز پیش، یک نفتکش ثبت‌شده در امارات، هنگام عبور از تنگه هرمز ناگهان از صفحه رادار ناپدید شد و تا روز سه‌شنبه خبری از آن منتشر نشد. منابع ایرانی، اماراتی و آمریکایی، گزارش‌های متفاوتی درباره سرنوشت مبهم این نفتکش منتشر کرده‌اند.
به گزارش فرارو، داده‌های ردیابی نفتکش‌ها نشان می‌دهد که اواخر روز شنبه گذشته حوالی ساعت ۱۱ شب، نفتکش «ریاح» (Riah) حامل پرچم پاناما، در نزدیکی سواحل جزیره قشم در تنگه هرمز ناگهان سیگنال‌دهی درباره موقعیت خود را متوقف کرد. بر اساس این داده‌ها، نفتکش یادشده، در حال حرکت به سمت بندر فجیره امارات بود. گزارش‌های عربی و غربی حاکی از آن است که نفتکش ریاح توسط شرکت «پرایم تنکرز ال‌ال‌سی» مستقر در دوبی، اداره می‌شود و با پرچم کشور پاناما، معمولا بین دو امارت دوبی و شارقه تردد می‌کند.
آنچه ماجرای ناپدید شدن این نفتکش را مبهم می‌کند، تاخیر در اطلاع‌رسانی درباره وضعیت آن از سوی تمام طرف‌های ماجراست. با وجود اینکه نفتکش ریاح از اواخر روز شنبه مفقود شده بود، اطلاع‌رسانی گسترده درباره آن در روز سه‌شنبه آغاز شد. افزون بر این، درباره مالک نفتکش هم اخبار ضدونقیضی منتشر شده است.
یک مقام آمریکایی به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته است آمریکا مظنون شده که ایران نفتکش ریاح را توقیف کرده است. با این حال، این مقام احتمال کمک‌رسانی ایران به این نفتکش به دلیل نقص فنی را منتفی ندانست.
از سوی دیگر، سید عباس موسوی در گفتگوی اختصاصی با خبرگزاری صداوسیما اعلام کرد: «یک نفتکش خارجی به علت نقص فنی در خلیج فارس دچار مشکل شد که براساس مقررات بین المللی، نیرو‌های ایرانی پس از دریافت درخواست کمک به سوی آن رفتند و توسط یدک کش آن را به سمت آب‌های ایران منتقل کردند تا تعمیرات لازم روی آن انجام شود.»
اما امارات و آمریکا روایت تقریبا متفاوتی ارائه کردند. یک مقام اماراتی با ادعای اینکه ریاح درخواست کمک ارسال نکرده بود، گفت: «ما به همراه شرکای بین المللی‌مان، وضعیت را رصد می‌کنیم.»
شرکت مالک نفتکش ریاح، یعنی پرایم تنکرز ال‌ال‌سی، به آسوشیتدپرس گفته است این نفتکش را به شرکت دیگری به نام «موج البحر» فروخته است. اما این شرکت هم مدعی شده هیچ نفتکشی ندارد. مقام اماراتی هم گفته نفتکش ریاح، «نه اماراتی است و نه توسط امارات اداره می‌شود» و هیچ پرسنل اماراتی ندارد. همچنین یک مقام وزارت دفاع آمریکا مدعی شده است که ریاح هیچ درخواست کمکی ارسال نکرده بود.
ایران، امارات و آمریکا هیچ کدام به طور رسمی جزئیاتی درباره ماجرای نفتکش ریاح منتشر نکرده‌اند. هرچند که این ماجرا توجه تحلیلگران برجسته منقطه‌ای و بین المللی را به خود جلب کرده است.
"نفتکش در برابر نفتکش"
عبدالباری عطوان، سردبیر روزنامه فرامنطقه‌ای رأی الیوم، سرمقاله امروز روزنامه خود را به ماجرای مبهم ریاح اختصاص داد و ناپدید شدن این نفتکش را سوال‌برانگیز دانست. وی با اشاره به توقیف نفتکش حامل نفت ایران در تنگه جل الطارق، نوشت: «وجود نوعی ارتباط میان این نفتکش ناپدید شده و مقامات بریتانیا و حتی امارات، یا هردو، را بعید نمی‌دانیم.»
عطوان سپس افزود: «می‌توان درباره ناپدید شدن یک خودرو یا هواپیما یا گله‌ای از شتران سخن گفت، اما اینکه یک نفتکش غول‌پیکر با محموله‌ای بیش از دو یا سه میلیون بشکه نفت ناپدید شود، آن هم در یکی از شلوغ‌ترین مناطق جهان از حیث تردد نفتکش‌ها و کشتی‌ها و در سایه تنش‌های فعلی و رصد دقیق، ناپدید شود، امری غیرقابل فهم است؛ حداقل برای ما. حتما یک گره پنهانی وجود دارد یا اینکه کسی می‌خواهد آن را پنهان کند.»
این روزنامه‌نگار، احتمال ارتباط بین نفتکش جبل الطارق و نفتکش تنگه هرمز را رد نکرد و اعلام کرد شاید آسان‌ترین راه برای مشخص شدن وضعیت نفتکش ناپدید شده «اماراتی»، آزاد کردن نفتکش توقیف شده در جبل الطارق است. چرا که از دیدگاه عطوان، معادله جدید میان ایران و غرب بر مقابله به مثل استوار است. یعنی نفتکش در برابر نفتکش و هواپیما در برابر هواپیما.
سردبیر رأی الیوم، یک نکته را قاطعانه بیان کرد و آن ناامن شدن کشتیرانی در تنگه هرمز است.
"جنگ نفتکش‌ها"
روزنامه کیهان، طی یادداشتی به قلم محمد حسین محترم، تحلیل مشابهی ارائه کرد و از «جنگ نفتکش‌ها» سخن گفت.
این روزنامه نوشت: «اما ایران سیاست و راهبرد خود را دنبال می‌کند و برگ‌های برنده زیادی در دست دارد و می‌تواند هم تحریم‌ها را پشت سر بگذارد و هم از امنیت و منافع ملی کشور با اقتدار دفاع کند. شعار جمهوری اسلامی همان شعار زمان جنگ نفتکش‌هاست مبنی بر اینکه «اگر خلیج فارس برای ما امن نباشد، برای هیچ‌کس امن نخواهد بود» و «اگر قرار است اقتصاد ایران سقوط کند به زعم بعضی‌ها، اقتصاد جهان نیز با بستن تنگه هرمز سقوط خواهد کرد» و قطعا آمریکا و اروپایی‌ها چنین ریسکی را نمی‌کنند و می‌دانند هرگونه ناامنی در منطقه اولا کل منطقه را به آتش می‌کشد ثانیا سقوط اقتصاد جهانی را تسریع و تسهیل خواهد کرد و در حقیقت حیات و بقای خود آن‌ها را در معرض خطر قرار خواهد داد!»
زمینه‌سازی برای ائتلاف نظامی دریایی
بیش از ده روز پیش، بریتانیا یک نفتکش حامل نفت ایرانی به نام «گریس ۱» را توقیف کرد. این نفتکش هنوز در توقیف است و ایران با «دزدی دریایی» خواندن این امر، قول داد به بریتانیا پاسخ دهد. نویسنده یادداشت کیهان معتقد است که هدف بریتانیایی‌ها از این اقدام این است که «فضای لازم را در جهت توجیه لزوم حمایت از طرح پنتاگون برای تشکیل ائتلاف بین‌المللی حفاظت از تردد کشتی‌های نفتی فراهم کنند.»
دیوید ایگناشیوس، دیدگاه‌نویس روزنامه واشنگتنپست، نیز طی یادداشتی در همین روزنامه ادعای مشابهی مطرح کرد. او بر این باور است که چالش فوری آمریکا در برابر ایران، حفاظت از کشتیرانی در خلیج فارس و پرهیز از تقابل نظامی با ایران است. آمریکا برای تامین امنیت تردد کشتی‌ها، دنبال تاسیس یک ائتلاف نظامی دریایی در خلیج فارس است. به همین دلیل، فرانک مک کنزی، رئیس فرماندهی مرکزی آمریکا (سنتکام)، در رابطه با ماجرای نفتکش ریاح، موضع ملایمی اتخاذ کرده است. او گفته مشکل ناامنی در خلیج فارس، یک مشکل بین المللی است، نه مشکل آمریکا. از این رو، کشور‌هایی که به نفت خلیج فارس وابسته هستند، باید نفتکش‌هایی که از تنگه هرمز عبور می‌کنند، را اسکورت کنند. به نوشته ایگناشیوس، این اظهارات که اندکی پس از ناپدید شدن نفتکش ریاح در آب‌های ایران بیان شده، استراتژی کلان آمریکا در برابر ایران را نشان می‌دهد. به گفته این تحلیلگر، استراتژی یادشده بر اجتناب از درگیری با ایران تا جای ممکن، استوار است.
"معمای" ریاح
در پی ناپدید شدن نفتکش ریاح در تنگه هرمز، گمانه‌زنی‌های متعددی درباره ابعاد این اتفاق مطرح شد. همانطور که قبلا گفته شد، آمریکایی‌ها به ایران مظنون شدند. ولی، اماراتی‌ها اتهامی به ایران نزدند. برخی ناظران مدعی شدند که ایران ممکن است نفتکش مزبور را توقیف کرده است. با این حال، برخی ناظران با توجه به تحولات اخیر در مناسبات ایران و امارات، احتمال توقیف ریاح را رد می‌کنند.
کمال خلف، مجری شبکه المیادین، یکی از این ناظران است که طی یادداشتی در روزنامه رأی الیوم، احتمال توقیف نفتکش اماراتی در ایران را بعید دانست. چرا که به گفته این تحلیلگر، امارات اخیرا سیگنال‌های مثبتی به ایران ارسال کرده است. این کشور، هرگونه ارتباط میان ایران و حمله به نفتکش‌ها در بندر فجیره را رد و نیرو‌های خود را از یمن خارج کرد. علاوه بر این، در برخی گزارش‌های رسانه‌ای ادعا می‌شود که یک هیئت اماراتی برای تنش‌زدایی با ایران، به طور پنهانی به تهران سفر کرده است. خلف با استناد به این تحولات، افزود ایران در پاسخ به این تحولات مثبت، نفتکش اماراتی را توقیف نمی‌کند. از این رو، وی، ماجرای نفتکش ناپدید شده را «معمایی» دانست که هنوز جزئیات آن افشا نشده است.