روزنامه شهروند در گزارشی نوشت: یوتیوب در ایران فیلتر است؟ درست. ایرانی‌ها به زحمت به آن دسترسی دارند یا حتی ندارند؟ درست. تلویزیون برنامه جذاب و بترکان کم پخش می‌کند؟ درست. در بین این همه شبکه جورواجور و پرشمار، بالاخره یکی دو برنامه قابل ارایه حتما پیدا می‌شود؟ این هم درست. اما این محدودیت‌های قانونی و این درستی‌های همیشگی، دلیل نمی‌شود که آدم عاقل بر درآمدزایی از راه جدید چشم ببندد، به‌خصوص وقتی پای دلار وسط باشد!
ماجرا چیست؟
گویا مدتی است که اهالی جام‌جم به این راه پول درآوردن جدید چشمک می‌زنند و عزم‌شان را جزم کرده‌اند تا پنج-شش سریال و برنامه جذاب‌شان را در این شبکه عمومی ارایه کنند و با بهره‌بردن از اقبال مخاطبان جهانی یا آنهایی که از سد فیلتر گذشته‌اند، راه درآمدزایی جدیدشان را محک بزنند. نمونه‌اش شبکه آی‌فیلم که ٢٥,٣٠٥ دنبال‌کننده در یوتیوب دارد و ویدیوهایی که آپلود کرده، در مجموع ۱۵میلیون بار دیده شده.
جالب آن‌که مجموعه کاملی از سریال‌های قدیمی روی این کانال با کیفیت‌های مختلف و حتی HD در دسترس است؛ همسران، پهلوانان نمی‌میرند، پژمان، آژانس دوستی، پایتخت‌ها، مزد ترس، روزگار قریب، یوسف پیامبر، هزاردستان و... یعنی یک گنجینه کامل و گرانقیمت که به رایگان روی یوتیوب است و همه می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند. این سریال‌های باکیفیت و خاطره‌انگیز در کنار مجموعه‌های تولیدی استودیویی آی‌فیلم ۲ (با گویش افغانستانی) در این کانال دیده می‌شود.
برنامه استعدادیابی و ثبت رکورد «عصر جدید» هم با این‌که چند ماهی است از تلویزیون پخش می‌شود، ولی کانالی قدیمی در یوتیوب دارد (شاید به این برنامه محبوب منتسب شده و با هدف درآمدزایی تغییر نام داده است)، از تمامی مراحل مسابقه ویدیوهای متعددی بارگذاری کرده، کلی کامنت و نظرسنجی دارد که بیش از ۳میلیون بار دیده شده و ١٠,٢٦٣ کاربر برنامه علیخانی را از این راه دنبال می‌کنند. اتفاقی نادر برای یک برنامه تلویزیونی که توانسته در محیط یوتیوب هم برای خودش مخاطب دست‌وپا و بسیاری را درگیر نخستین نمونه از استعدادیابی ایرانی کند.
اما این شکل از عرضه محصولات تلویزیونی ما، فقط به شبکه‌ها و برنامه‌های پرمخاطب محدود نیست؛ در یوتیوب کانال‌هایی همچون «رسانه نوین» حضور دارند که سریال‌های ایرانی را با حذف تیتراژ، روی خروجی خود قرار می‌دهند و برای کسب درآمد دورخیز کرده‌اند. این کانال سریال پرسروصدای گاندو را مرتب و با کیفیت فول اچ‌دی(!) منتشر می‌کند. سریال شبه‌طنز دنگ‌وفنگ روزگار، دل‌دار کاری از برادران محمودی و سریال زوج یا فرد (همگی باکیفیت تا اچ‌دی ۱۰۸۰) از دیگر محتواهای این کانال قدیمی در یوتیوب است. خب آیا حضور در این شبکه جهانی با وجود فیلتر چیز بدی است؟
درآمدزایی چطوری ممکن است؟
اصل درآمدزایی از این شیوه جدید، براساس گوگل‌ادسنس است. ما که به دلیل فیلترها و محدودیت‌های جدید به یوتیوب دسترسی نداریم و دقیق مطلع نیستیم، ولی می‌گویند قانون یوتیوب این است که کانال باید بالای هزار عضو داشته باشد (که آی‌فیلم و عصر جدید، مدت‌هاست از این عدد عبور کرده‌اند)، این دنبال‌کنندگان باید بیش از ۴هزار دقیقه از ویدیوها را دیده باشند (که باز مخاطبان این دو کانال از این عدد و رقم‌ها هم عبور کرده‌اند). حالا اگر دارنده کانال اجازه دهد که یوتیوب تبلیغات کلیکی خودش را در ابتدا یا زیرنویس هر ویدیو نمایش دهد، مبلغی را به حساب رسمی و تاییدشده دارنده کانال واریز می‌کند. البته این‌طور نمی‌شود دقیق حساب کرد که به ازای هر بار بازدید، این مبلغ چقدر می‌شود، بلکه یوتیوب میزان بازدید ماهانه کانال، تعداد کلیک هر تگ تبلیغاتی و مقدار درآمد حاصله از نمایش تبلیغات را مبنای محاسبه قرار می‌دهد و با فرمول خاصی این عدد را مشخص می‌کند و به تولیدکننده محتوا اختصاص می‌دهد. حالا در این بین، دارنده کانال هم می‌تواند تبلیغاتی را در ویدیوهای خود در قالب زیرنویس یا کپشن جای دهد و از راه دوم هم تولید درآمد کند.
شاهد مثال این محاسبه را یک قسمت عصر جدید در یوتیوب قرار دادیم که پرکامنت‌ترین کانال این روزهاست، ولی بقیه این کانال‌ها هم از همین طریق درآمدزایی می‌کنند؛ با یک حساب سرانگشتی، عصر جدید در بارگذاری قسمت بیست‌وهشتمش (قسمت اول مرحله دوم)، حدود ۲۵ تگ تبلیغاتی دارد. می‌گویند برای هر هزار بازدید (برای هر تگ) یوتیوب بین یک تا ۵ دلار پرداخت می‌کند، یعنی مبلغی که از این قسمت عصر جدید با نزدیک ۱۷۴هزار بازدید به دست می‌آید، از ۴هزار (در بدترین حالت و در صورتی که مخاطب همان اول بقیه برنامه را ندیده باشد) تا ۲۲هزار دلار (در صورتی که همه دو ساعت برنامه را با ۲۵تگ تبلیغاتی‌اش دیده باشد) است. یعنی اگر با دلار روز محاسبه کنیم، بین ۵۲میلیون تومان تا ۲۹۰میلیون تومان برای هر قسمت نصیب این کانال منتسب به عصر جدید می‌شود. تازه این محاسبه فقط و فقط یک قسمت دو ساعته است، نه بخش‌های کوتاه‌شده و منتخبی که هر روز در این کانال قرار می‌گیرد و با توجه به کوتاهی زمان آن، مخاطبان بیشتری دارد.
تحریم چه می‌شود؟
فیلتر و عدم دسترسی قانونی و تغییر و تطهیر فضای مجازی از یک تیر ماه، همه و همه به کنار! شما فقط یکبار دیگر، میزان درآمدی که از یک قسمت این برنامه حاصل می‌شود را ببینید تا بدانید که می‌شود بی‌خیالِ برخی محدودیت‌های داخلی شد. به‌خصوص این‌که یوتیوب مدتی است برای تولید محتوای منحصربه‌فرد و رعایت کپی‌رایت سختگیری می‌کند و کانال دیگری نمی‌تواند از این محتوای ایرانی به این راحتی کسب درآمد کند. اما این وسط می‌ماند ماجرای تحریم‌های ظالمانه آمریکایی که شرکتی چون گوگل بشدت آن را رعایت می‌کند و به قوانین ایالات متحده احترام می‌گذارد. برای این یکی هم می‌شود از راه‌های دیگری بهره برد. کافی است در بخش اداره‌کنندگان کانال، مدیری ایمیل خود را وارد کند که حساب و مشخصاتی در خارج از ایران داشته باشد و پول به حساب آدرس ایمیل او واریز شود.
به همین سادگی می‌شود تحریم‌ها را هم دور زد. در صورتی‌که گوگل بخواهد راستی‌آزمایی کند، لوکیشن این کانال‌های صداوسیمایی در خارج از ایران قرار دارد! عصر جدید کشور اتریش را مبدأ کانال قرار داده و آی‌فیلم هم البته که نسخه افغانستانی این شبکه را روی خروجی قرار داده، در نتیجه همین کشور را هم مبدأ کانال نوشته. در صورتی‌که همه می‌دانیم این کانال (چه نسخه انگلیسی، چه عربی و چه افغانستانی) از سعادت‌آباد خودمان روی ماهواره می‌رود.
کسب درآمد دلاری، یافتن مخاطبان جدید، عرض اندام جهانی یا هرچه که هدف راه‌اندازی کانال‌های ایرانی در یوتیوب باشد، اتفاق جدیدی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. کاش این امکان دسترسی، تنها به عده‌ای خاص محدود نمی‌شد و مردم عادی هم می‌توانستند از این شبکه جهانی بهره‌مند شوند. بالاخره رسانه ملی برای همین مردم است دیگر...