«باد بهاری وزید و گران شد!»... «سرما زد»... «گرما زد»... «باران بی‌موقع آمد» ... «خشکسالی شد» ... «دلار بالا رفت» ... «آفت زد»... «آنفولانزا آمد»... ایرانی‌ها این جملات را در بازار و در مواجهه با قیمت‌های عجیب‌وغریب خوراکی‌ها زیاد شنیده‌اند. حالا اما سیل آمده است به چه بزرگی و خسارت سنگینی به کشاورزی ایران وارد کرده است.
به گزارش شهروند، محمد موسوی، مدیرکل دفتر مدیریت بحران و کاهش مخاطرات بخش کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی گفته است: «سیل اخیر ۷۰۰هزار هکتار اراضی زراعی و ۹۰هزار هکتار اراضی باغی را مورد تهدید جدی قرار داده است.»
به گفته موسوی «این خسارت در استان گلستان ۳۶ درصد، خوزستان ۱۴ درصد، مازندران ۱۳ درصد، لرستان ۱۲درصد و فارس ۷درصد بوده و ۱۸درصد باقیمانده به ٧ استان کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، اصفهان، خراسان شمالی، سمنان و سیستان‌وبلوچستان وارد شده است.»
و البته کافی است بدانیم بعضی از استان‌های سیل‌زده مانند گلستان، مازندران و خوزستان قطب‌های بزرگ کشاورزی ایران هستند که حالا آینده بازار مواد غذایی را برای بسیاری از ایرانی‌ها مبهم کرده است. در این گزارش نظر فعالان بخش کشاورزی را جویا شده‌ایم تا بدانیم که سیل احتمالا قیمت کدام دسته از مواد غذایی را در ایران بالاتر می‌برد؟
نگرانی برای قیمت برنج
شمالی‌ها درست با شروع بهار آماده خزانه‌گیری برنج می‌شدند. این یعنی آن‌که شالیکاران مشغول آماده‌سازی جوانه‌های برنج برای کشت در زمین اصلی می‌شوند، اما ناگهان سیل آمد و گلستان و بخشی از مازندران را زیر آب برد. مازندران پس از گیلان رتبه دوم و گلستان رتبه سوم تولید برنج ایران را دارد. چیزی حدود ٨٥درصد برنجی که در گلستان کاشته می‌شود برای مصرف مردم سایر استان‌های ایران فرستاده می‌شود. با این حساب‌وکتاب‌ها وضع آینده بازار برنج ایرانی احتمالا دچار مشکل می‌شود. علی خان محمدی، مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی به «شهروند» می‌گوید: «احتمالا نگران‌کننده‌ترین وضع را درباره برنج خواهیم داشت.»
البته بازار هم به صورت زودهنگام به سیل واکنش نشان داد و قیمت هر کیلوگرم برنج ایرانی بین ٢ تا ٣هزار تومان افزایش داشت. برنج ایرانی که در اسفند ماه بین ١٣ تا ١٨هزار تومان قیمت داشت، حالا با وقوع سیل نرخ آن به ١٥ تا ٢١هزار تومان رسیده است.
احتمال گرانی شیرینی و ماکارونی
گندم هم وضع نگران‌کننده‌ای دارد. خوزستان و فارس دو قطب مهم تولید گندم در ایران هستند و زمان کشت گندم در ایران دو فصل بهار و پاییز است. حالا یکی از مهمترین قطب‌های تولید گندم در ایران همچنان با سیل دست‌وپنجه نرم می‌کند و حدود ٧٠درصد مزارع آن از بین رفته، البته در استان فارس سیل خسارت چندانی برای کشاورزی نداشته است.
علی خان محمدی، مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی در این زمینه می‌گوید: «استان‌هایی که درگیر سیل هستند، اغلب قطب محصولاتی چون؛ گندم، برنج، جو و صیفی‌جات هستند، به همین جهت اگر مدیریت صحیحی نداشته باشیم، با کمبود جدی این محصولات به‌خصوص گندم و برنج مواجه می‌شویم.» او در ادامه با اشاره به این‌که هر یک از استان‌ها قطب چه محصولی هستند، توضیح می‌دهد: «استانی چون گلستان یکی از قطب‌های اصلی برداشت برنج و صیفی‌جات است، به همین جهت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، از طرف دیگر استان خوزستان که نزدیک به ٧٠درصد از مزارع آن از بین رفته است، نیاز به مدیریت صحیح دارد، زیرا پس از سیستان‌وبلوچستان بزرگترین مزارع گندم ایران را دارد.»
با این وضع احتمالا دولت ناچار به واردات قابل توجه گندم می‌شود، اما هر اتفاقی که بیفتد به نظر نمی‌رسد قیمت نان گران شود، زیرا دولت کنترل ویژه روی نرخ نان دارد، اما ممکن است بهای سایر محصولاتی که آرد در آنها استفاده می‌شود، ازجمله شیرینی، کیک، کلوچه، ماکارونی و ... افزایش داشته باشد.
سیل مرغ را گران نمی‌کند
استخر مرغ، عنوان عکس‌هایی بود که از مرغداری‌های سیل‌زده در فضای مجازی منتشر شد. مرغ که تا قبل از عید بارها جهش قیمت را تجربه کرده و نرخ آن در فروردین حتی به کیلویی ٢٠هزار تومان رسیده بود، حالا با سیل ایران دوباره نگران‌ساز شده است. به ویژه این‌که گلستان و مازندران دو استان مهم تامین مرغ ایران هستند. با این حال رئیس اتحادیه تعاونی‌های مرغداران می‌گوید مرغداری‌های زیادی در سیل آسیب ندیده‌اند.
با این حال برومند چهارآیین، رئیس اتحادیه تعاونی‌های مرغداران ایران درباره تاثیر سیل بر افزایش قیمت مرغ به «شهروند» می‌گوید: «وقوع سیل تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر افزایش قیمت مرغ نداشته، به‌طوری که قیمت هر کیلو مرغ زنده ٩هزار و ٨٠٠ تومان تا ١٠هزار تومان و لاشه مرغ ١٥هزار تومان تا ١٥هزار و ٥٠٠ تومان است.»
او در ادامه با اشاره به این‌که در فصل بهار ذائقه مردم تغییر و تعداد متقاضیان خرید مرغ کاهش پیدا می‌کند، یادآور می‌شود: «معمولا در فصل بهار ذائقه مردم تغییر می‌کند و با کاهش تقاضا روبه‌رو می‌شویم،. همین امر موجب کاهش قیمت هم می‌شود، البته ما پیش‌بینی می‌کنیم قیمت‌ها به همین شکل ادامه پیدا کند و نوسان چشمگیری پیش‌رو نداشته باشیم.»
چهارآیین با اشاره به این‌که در نوروز افزایش قیمت‌های مقطعی را داشته‌ایم، توضیح داد: «در فروردین افزایش قیمت را شاهد بوده‌ایم که البته آن هم به صورت مقطعی بوده است، به‌طوری که قیمت مرغ به ٢٠هزار تومان هم رسید که آن هم به دلیل کاهش عرضه بود. اکنون قیمت مرغ به ١٥هزار تومان رسیده که قیمت منطقی است.» رئیس اتحادیه تعاونی‌های مرغداران در خاتمه با اشاره به این‌که براساس آمار در گلستان٧٠٠هزار قطعه مرغ از بین رفته است، توضیح داد: «این تعداد نسبت به مصرف روزانه کشور بسیار ناچیز است و نمی‌تواند بر قیمت مرغ تاثیر بسزایی داشته باشد.»
بازار مبهم صیفی‌جات
تا قبل از وقوع سیل به‌خودی‌خود با افزایش قیمت صیفی‌جات روبه‌رو بوده‌ایم؛ کاهوی ١٥هزار تومانی، پیاز ١٢هزار تومانی و گوجه ٩هزار تومانی، حال که استانی چون خوزستان که قطب تولید صیفی‌جات را دارد، با خسارت سنگینی در بخش کشاورزی روبه‌رو شده است، عواقب این موضوع چه چیزی می‌تواند باشد؟
درحال حاضر قیمت گوجه‌فرنگی به چیزی حدود دو برابر رسیده و پس از سیل نرخ هرکیلوگرم گوجه‌فرنگی درجه یک در بازار تهران حدود ٩هزار تومان و گوجه‌فرنگی درجه دو کیلویی ٦هزار و ٥٠٠ تومان است. قیمت هویج هم در این میان افزایش داشته و نرخ هرکیلوگرم هویج در بازار تهران بین ٦هزار تا ٩هزار تومان متغیر است.
بهای سیب‌زمینی و پیاز که در نوروز ٩٨ به کیلویی ٩هزار و ١٣هزار تومان رسید، حالا با ممنوعیت صادرات این دو محصول تا حدود نصف کاهش داشته است. با این حال خان‌محمدی در این زمینه توضیح می‌دهد: «خوزستان قطب تولید صیفی‌جات و محصولاتی چون سیب‌زمینی، پیاز، کاهو و گوجه‌فرنگی است که اگر در بازار با کمبودی مواجه شویم، بر افزایش قیمت‌ها دامن می‌زند.»
با این وجود اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی به «شهروند» می‌گوید: «خوزستان بیشتر در زمستان صیفی‌جات استان‌های دیگر را تامین می‌کند و در بهار سایر استان‌ها می‌توانند صیفی‌جات مورد نظرمان را تامین کنند. بنابراین اگر مدیریت صحیحی اعمال شود به نظر نمی‌رسد که قیمت صیفی‌جات پس از سیل دوباره افزایش داشته باشد.»
او توضیح می‌دهد: «تاکنون که این وضع تاثیری روی بازار نداشته است و امیدواریم در آینده هم نداشته باشد، هر چند برای اثرگذاری و لمس آن زود است و باید منتظر روزهای آینده بمانیم، اما نمی‌توان گفت که این مسأله تاثیر منفی نخواهد گذاشت، چراکه می‌توان محصولات مورد نیاز را در فصل بهار از همه استان‌ها تهیه کرد و صرفا استان‌هایی که درگیر سیل هستند، تامین‌کننده نیستند. به‌عنوان مثال شهر‌هایی چون ورامین و کرج می‌توانند تامین‌کنندگان میوه و صیفی‌جات باشند.»
میوه گران نمی‌شود
میوه قطعا گران نمی‌شود. این موضوع را بارفروشان میدان مرکزی میوه‌وتره بار به «شهروند» می‌گویند و توضیح می‌دهند سیل هیچ تاثیری روی باغات میوه نداشته است. اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی هم در این زمینه توضیحات بیشتری می‌دهد و می‌گوید: «درحال حاضر نه فصل میوه‌های زمستانه است و نه شاهد میوه‌های بهاره هستیم، تنها میوه‌های نوبرانه داریم که در برهه‌ای از زمان وارد بازار می‌شوند و با توجه به وضع موجود پیش‌بینی می‌کنیم که سال خوبی در بحث میوه‌های بهارانه داشته باشیم، چون امسال مانند پارسال، سر درختی‌های ما دچار سرمازدگی نشدند. البته از ابتدای بهار تا اواخر اردیبهشت درگیر تامین میوه‌هایی جز میوه‌های زمستانه و نوبرانه‌ها هستیم که این مقطع به سیاه بهار معروف است.»