شاخص اصلی بورس تهران پس از دو افت متوالی دیروز به مسیر صعودی برگشت. با وجود اینکه معاملات طیفی از سهم‌ها همچنان بر مدار تورم دارایی‌ها دنبال می‌شود اما انتشار پیشنهاد افزایش سرمایه بانک صادرات از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها نتوانست اثر تعیین‌کننده‌ای در روند قیمتی این سهم طی معاملات روز گذشته داشته باشد.
به گزارش دنیای اقتصاد، بعد از بی‌واکنشی بازار به خبر افزایش سرمایه بانک تجارت، روند دادوستدهای روز گذشته نشان از فروکش نسبی تقاضای هیجانی برای نمادهایی از این دست داشت. با این حال، پاسخ به این سوال که بورس تهران از مرحله واکنش به تجدید ارزیابی‌ها گذر کرده یا صرفا واکنشی مقطعی را تجربه می‌کند، از دلمشغولی‌های فعلی فعالان بازار به شمار می‌رود.
نوبت فروکش موج بورس‌بازی؟
شاخص کل بورس تهران روز گذشته کار خود را با رشد بیش از هزار واحدی آغاز کرد؛ اما رفته‌رفته دامنه رشد این نماگر محدود شد و در فرجام کار به رشد ۶۸۸ واحدی بسنده کرد. نمادهای بانکی که در آغاز معاملات دیروز، از اثرگذارترین نمادها در تغییرات شاخص کل بودند با نزدیک شدن به پایان معاملات عقب نشستند و بعضا معاملاتی را در محدوده منفی قیمت به ثبت رساندند. این در حالی است که با فرض تداوم رویه هفته‌های اخیر باید در انتظار رشد محسوس و حداکثری این نمادها بود.پیشنهاد افزایش سرمایه ۲۲۳ درصدی بانک صادرات از محل به‌روزرسانی ارزش دفتری دارایی‌ها، یکشنبه بعد از ظهر روی سامانه کدال نشست. این اتفاق در حالی رخ داد که پیشنهاد افزایش سرمایه بانک تجارت که حدود یک هفته پیش از آن منتشر شده بود نه تنها نتوانست رشد ادامه‌دار قیمت این سهم را سبب شود، بلکه اصلاح شدید قیمت در نماد بانک تجارت را در پی داشت. به گونه‌ای که پس از رسمیت‌یافتن افزایش سرمایه این بانک قیمت هر سهم «وتجارت» طی ۵ جلسه معاملاتی افت نزدیک به ۱۲درصدی را به ثبت رساند.
از این دیدگاه بود که معاملات روز گذشته «وبصادر» آزمون مهمی برای سنجش هیجان در کل بازار و به‌طور مشخص گروه بانکی بود. داد و ستدهای روز گذشته نماد بانک صادرات نه‌تنها از لمس سقف مجاز قیمت باز ماند، بلکه در ساعات میانی معاملات به محدوده منفی کشیده شد. این روند، در رابطه با دیگر نمادهایی که انتظار افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها را می‌کشند تا حدود زیادی تکرار شد. نماد «خودرو» که در دقایق آغازین معاملات دیروز رشد محسوس قیمت سهم را تجربه می‌کرد، نهایتا کار خود را در محدوده منفی قیمت به پایان برد؛ تا همچون نماد «وتجارت» مسیر مشابهی را از حیث تغییر روند قیمت تجربه کنند. تمامی این شواهد از فروکش نسبی هیجان موج ارزیابی دارایی‌ها، دست‌کم به‌صورت مقطعی حکایت دارد.
سه دلیل برای کم‌واکنشی به تورم دارایی‌ها
در رابطه با عقب‌نشینی صف‌های هیجانی چند عامل را می‌توان مطرح کرد. از آن جمله، می‌توان امیدوار بود که تلاش‌های کارشناسان سهام برای روشن ساختن این موضوع که تجدید ارزیابی دارایی‌ها، به خودی خود تاثیری در روند عملیات بنگاه‌های اقتصادی ندارد تا حدودی کارگر بوده است. تاکید کارشناسان سهام بر این موضوع که افزایش سرمایه شرکت‌ها از محل سهام جایزه تنها به شرط برطرف ساختن موانع جریان نقد بنگاه‌ها، می‌تواند به ظرفیت بنگاه‌ها برای دریافت تسهیلات کمک کند، انتظارات از سودآوری این شرکت‌ها را تا حدودی مشخص‌تر می‌کند.آگاهی از وضعیت جریان‌های آتی درآمدی بنگاه‌هایی که اکثرا با زیان‌سازی در روند عملیاتی مواجهند، می‌تواند مشخص سازد که کدام نمادها برای سهامداری با دیدگاه بلندمدت یا میان‌مدت مناسب هستند و کدام نمادها تنها به واسطه موج‌های هیجانی امکان کسب بازدهی را برای سهامداران مهیا می‌کنند. با این حال رصد واکنش فعالان بورسی به مساله تجدید ارزیابی دارایی‌ها، نشان از آن دارد که این روندهای هیجانی سابقه تاریخی طولانی دارند و توقف کامل هیجان در پی اطلاع‌رسانی و آگاهی سهامداران، بیش از حد خوشبینانه به نظر می‌رسد؛ اگر چه دست‌کم به‌صورت غیرمستقیم به فروکش این موج کمک خواهد کرد. در رابطه با این اثر غیرمستقیم در ادامه توضیح داده می‌شود.
دلیل مهم‌تری که در رابطه با بی‌واکنشی اخیر بازار به مساله تجدید ارزیابی می‌توان عنوان کرد، به تغییر سریع جبهه‌های نقدینگی باز می‌گردد. پس از قرارگیری پیشنهاد افزایش سرمایه بانک تجارت روی کدال، موج هیجانی افزایش سرمایه در هیچ کدام از نمادهای مطرح بازار دوام چندانی نداشته است. در حالی که «وتجارت» معاملات نخستین روز هفته گذشته را با رشد محسوس قیمت آغاز کرد، پس از انتشار اطلاعیه افزایش سرمایه به محدوده منفی غلتید. ورود «وتجارت» به محدوده منفی، با قرارگیری نمادهای «وبصادر» و «خودرو» در کانون توجهات بورس‌بازان همراه شد و این نمادها کار خود را در روز یکشنبه با صف‌های سنگین خرید به پایان بردند. صعود قیمت «وبصادر» یک روز بیشتر دوام نیاورد و در پی آن «خودرو» در کانون توجهات قرار گرفت. با وجود این، «خودرو» نیز در برخورد با سطوح حساس قیمتی و سقف چند ماهه مسیر اصلاح را در پیش گرفت. به این ترتیب تعداد زیادی از معامله‌گرانی که سعی در کسب بازدهی از هر موج تجدید ارزیابی داشتند به سرعت با تغییر جبهه در معاملات نوسان‌گیرانه مواجه شدند؛ روند تغییر مالکیت‌ها در روزهای صعود و نزول قیمت این نمادها، شاخه‌‌به‌شاخه رفتن معامله‌گران را به خوبی بازتاب می‌دهد. موضوعی که تنها زیان سرمایه‌گذاران با این دید را در پی داشته است. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد بسیاری از معامله‌گران تصمیم گرفته‌اند تا شکل‌گیری یک روند قطعی و مشخص‌تر تنها نظاره‌گر جریان باشند. به خصوص که انقطاع در موج هیجانی گروه‌های سیمان و انبوه‌سازی نیز تردید برای حضور در این دست از معاملات را بیشتر کرده است.وقفه در روندهای هیجانی سبب می‌شود تا اثر غیرمستقیم اطلاع‌رسانی‌ها اثرگذاری خود را نشان دهد. با قرار گرفتن مسیر قیمتی نمادهایی از این دست بر مدار اصلاح، تعیین نقطه پایان روند نزولی دشوار می‌شود؛ هنگامی که متغیرهای بنیادی از سطوح قیمتی سهم حمایت چندانی نمی‌کند و برآورد فاصله قیمت سهم از سطوح ارزندگی چندان آسان نیست، این بار تعجیل نقدینگی برای خروج از سهام به ایجاد موج‌های هیجانی منجر می‌شود. در هم آمیختن تغییر کانون‌ها و ابهام در میزان ارزندگی سهام سبب می‌شود تا انگیزه فعالان بازار برای حضور در روندهای نه چندان قطعی کم و کمتر شود و از این منظر می‌توان راز کم‌واکنشی به اخبار اخیر تجدید ارزیابی را مورد بررسی قرار داد.
بازگشت تقاضا به میدان نمادهای کالایی
داد و ستدهای روزهای پایانی دی و آغازین بهمن ماه، به‌رغم گزارش‌های مساعد نمادهای بنیادی با ریزش دسته‌جمعی سهام همراه بود. حبس حجم قابل‌توجهی از نقدینگی در گروه‌های خودرو و بانک و تداوم عملکرد ضعیف این بنگاه‌ها در فصل پاییز نه تنها ریزش قیمتی نمادهای این گروه‌ها را در پی داشت، بلکه باعث تسری موج منفی به فضای عمومی سهام شد. موجی که تنها با قوت گرفتن دوباره اخبار مربوط به تجدید ارزیابی دارایی‌های بانک تجارت و ایران‌خودرو به‌طور موقت مرتفع شد.با وجود این طی جلسه‌های اخیر معاملات خروج ملموس نقدینگی از این گروه‌ها، فضا را برای توجه دوباره به نمادهای کالایی مهیاتر ساخته است. باید در نظر داشت که متغیرهای کلان، سیگنال‌های مساعدی را از بهبود وضعیت این صنایع مخابره می‌کنند. روند پیش‌رونده مذاکرات چین و آمریکا برای پایان دادن به جنگ تجاری و رونمایی از کانال مالی INSTEX از مهم‌ترین مباحثی است که می‌تواند نویدبخش بهبود فضای روانی حاکم بر بازار و وضعیت سودآوری این شرکت‌ها باشد.
رشد اخیر قیمت نفت و فلزات پایه در سایه انتظار برای پایان جنگ تجاری صورت گرفته؛ امری که می‌تواند به کاهش نگرانی‌ها از افت مقداری فروش شرکت‌ها به تبع اثرات تحریمی منجر شود. در عین حال گشایش کانال مالی بین ایران و قدرت‌های اروپایی اگر چه در کوتاه‌مدت اثر خاصی بر سودآوری بنگاه‌های بورسی نخواهد داشت، با این حال چشم‌انداز فروش شرکت‌ها در میان‌مدت را روشن‌تر می‌سازد و امیدواری به تکرار سودهای باکیفیت در سال مالی آتی را تقویت می‌کند. علاوه بر این موارد، رشد تقاضا برای محصولات صنعتی در بورس کالا نشانه‌های مثبت دیگری را به بورس تهران مخابره می‌کند که در کنار آمار صادرات گمرک می‌تواند بازگشت توجهات سهامداران به نمادهای بنیادی را میسر سازد. طی جلسه‌های معاملاتی روزهای اخیر بورس کالا، بار دیگر شاهد تقویت حجمی تقاضا برای محصولات فولادی و مسی بودیم. تداوم رشد قیمت‌های جهانی می‌تواند به بازگشت رونق به معاملات بورس کالا کمک کند.بهبود نسبی شرایط محیطی و سیستماتیک در کنار خروج کم‌هیجان‌تر نقدینگی از گروه‌های خودرویی و بانک‌ها از دیگر عواملی است که در رابطه با واکنش ملایم‌تر به اخبار تجدید ارزیابی دارایی‌ها مطرح می‌شود.
چرخش نگاه‌ها به متغیرهای سودآوری
به نظر می‌رسد توضیحات ناموجه در رابطه با قرار گرفتن قیمت سهم پایین‌تر از سطوح قیمت اسمی، پس از خرد شدن بهای سهم در پی ثبت افزایش سرمایه، در اقناع افکار فعالان بازار ناکام مانده است. به تبع این موضوع بار دیگر شاهد پررنگ شدن اخبار در رابطه با سود ناشی از تسعیر ارز بانک‌ها و تسهیل جریان نقدینگی برای شرکت‌های خودروساز هستیم.از زمان انتشار صورت‌های مالی ۶ ماهه بانک‌ها انتظار برای شناسایی سود از محل تسعیر دارایی‌های ارزی وجود دارد و این موضوع در برهه‌های متعددی دستمایه رشد این گروه بوده است. همان‌گونه که انتظار می‌رفت با گذر زمان، تاکید بر این اخبار اثر کمتری به همراه داشته است. به نظر می‌رسد سهامداران در انتظار نشانه‌های رسمی و قطعی‌تری از این موضوع هستند. همچنین اثرات شناسایی درآمد از این محل و کیفیت این سود از جمله مباحثی است که باید به آن توجه داشت. در رابطه با تامین نقدینگی برای خودروسازان نیز اگر چه انتظار می‌رود این موضوع بتواند به بازگشت این شرکت‌ها به سطوح بالاتر تولید کمک کند با این حال به نظر نمی‌رسد تغییر قابل‌ملاحظه‌ای در فاصله‌گیری از حدود زیان را سبب شود.