انتقاد روحانی از محدودیت در فضای مجازی: در ایران رسانه آزاد نداریم

فرارو- رئیس جمهور ارتباطات و فناوری اطلاعات را نماد تحول جوامع در حوزه تکنولوژی دانست و با بیان اینکه مقاومت در برابر فناوری ها و تحولات نوین، رویکردی قدیمی است، تاکید کرد: شناخت درست و فرهنگ سازی، تنها راه مدیریت و پیشگیری از مشکلات فناوری است.

حسن روحانی روز دوشنبه در دیدار وزیر، معاونین و مدیران وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با تاکید بر اینکه "مبارزه با خواست عموم مردم، شرعی و قانونی نیست"، اظهارداشت: فناوری های نوین منافع زیاد و خطرات محدودی دارد و ما نمی توانیم زندگی مردم را از تحولات فناوری و ارتباطی جدا کنیم.

• زمانی که وزارتخانه ارتباطات فقط متولی پست، تلگراف و تلفن بود، حکومت‌ها چندان نسبت به آن احساس دردسر نمی‌کردند اما با اختراع رادیو از آنجا که مردم دیگر می‌توانستند از فواصل دور و کشورهای دیگر که تحت حاکمیت حکومت کشور خودشان نبود، پیام بگیرند، دردسر حکومت‌ها شروع شد و گویا اولین بار در ایران این پهلوی اول بوده است که دستور اعمال فیلترینگ برای رادیو به عنوان نوظهورترین رسانه عصر خودش را صادر کرده بود.
• پیشرفت و تکامل رسانه‌ها، با این دست مخالفت‌ها متوقف نشد و به عنوان مثال در جریان مبارزات انقلابی ملت ایران شاهد استفاده گسترده از ضبط صوت و نوارهای کاست بودیم. این فناوری اطلاعات و ابزار ارتباطات و انتقال اطلاعات بود که پیام انقلاب ملت ایران را خیلی راحت و سریع منتقل می‌کرد.
• عادت انسان‌ها در استفاده از یک امکان و وسیله گاهی به طور طبیعی تبدیل به حق می‌شود که هر نوع مخالفت با آن اقدامی نادرست از سوی استفاده‌کنندگان به حساب می‌آید و از سوی دیگر نیز عده‌ای همواره با هر پدیده جدیدی مخالفت و مقابله می‌کنند و این دو خصیصه اجتماعی، عرصه ارتباطات و تجهیزات ارتباطاتی را نیز شامل شده و شاهد هستیم که همچنان عده‌ای با پدیده‌هایی جدید بویژه در زمینه فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی مخالفت می‌کنند.
• درست است که هر پدیده جدیدی ممکن است در کنار فواید زیادش خطراتی نیز داشته باشد اما این معقول نیست که در برابر احتمال بروز یک آسیب یا خطر، استفاده از ابزار یا امکانی که فواید زیادی دارد را به طور کلی کنار بگذاریم و از سوی دیگر اینگونه نیست که همه عالم گوش به فرمان ما باشند تا ببینند که چه زمانی استفاده از یک امکان یا ابزار جدیدی را ممنوع می‌کنیم تا آنها نیز دیگر از آن استفاده نکنند!
•  به طور طبیعی مردم استفاده از ابزار و امکانات جدید را بر مبنای نیاز، نوع تفکر و سلیقه خودشان انتخاب می‌کنند و اساساً وقتی امکانات و ابزار جدیدی ایجاد می‌شود، نمی‌شود به مردم گفت که از آن استفاده نکنند بلکه راهکار صحیح، آموزش روش صحیح استفاده از آن امکان و چگونگی راه‌های پرهیز از خطرات آن است.
• امروز زندگی همه مردم جهان در بستر فضای مجازی شکل و شیوه جدیدی یافته که دائم نیز در حال تغییر و تکامل است؛ تغییر و تحول عرصه فضای مجازی با زندگی مردم عجین شده و دیگر نمی‌شود فضای مجازی را از زندگی مردم جدا کرد. دیگر این امر قابل تحقق نیست که حاکمیت از مردم بخواهد به عنوان مثال موبایل را به خاطر برخی آسیب‌هایش کنار بگذارند.
• مبارزه با خواست عموم مردم، شرعی و قانونی نیست، برخی فکر می‌کنند اختیاراتی از آسمان دارند تا بر زمینی‌ها هر فرمانی که می‌خواهند صادر کنند، اما خداوند به پیامبر خاتم (ص) نیز تأکید کرد که تو وکیل مردم نیستی و فقط مأمور ابلاغ پیام هستی و مردم در پذیرش یا رد آن ، مختار هستند. نمی‌توان با خواست عمومی مردم مبارزه کرد و این کار نه شدنی و نه مشروع و قانونی خواهد بود.
• اگر کسی بخواهد مردم را مجبور به کاری کند دیگر اسم آن ارتباطی با دین و دینداری ندارد، چرا که اساس دین، فهم، درک و سپس پذیرش و انتخاب است و البته این اصل بر همه اصل‌های عرصه‌های دیگر صادق و حاکم است. مردم فهم دارند و در مواجهه با هر مسأله‌ای که آسیب‌هایی دارد به دنبال فرا گرفتن فرهنگ صحیح استفاده از آن و راه‌های پرهیز از آسیب‌هایش هستند.
• امروز شاهد آن هستیم که عده‌ای از فضای مجازی در راستای منافع شخصی و گروهی خودشان استفاده نامناسب می‌کنند و براساس برخی تحقیقات انجام شده، لحن عمومی مردم کشورمان در فضای مجازی نسبت به دیگر کشورهای پیشرفته نامناسب‌تر است که باید برای آن نیز فکری شود.
• به طور طبیعی مخاطرات استفاده از یک امکان و ابزار جدید برای کسی که تازه شروع به استفاده از آن می کند، بیشتر از کسی است که به استفاده از آن امکان و ابزار جدید عادت کرده است، بخصوص اگر از همان آغاز در اختیار قرار گرفتن این ابزار و امکان جدید بخواهیم درخت ممنوعه نیز برای آن تعریف کنیم که آن وقت خود این درخت ممنوعه عاملی برای تحریک استفاده‌کننده به کشف دلیل این ممنوعیت است که می‌تواند مخاطرات و آسیب‌ها را بیشتر کند.
•  باید قبول کنیم که اشتباه کردیم فکر کردیم اگر بگوییم استفاده از فلان امکان ممنوع بوده و فیلتر است همه به آن گوش می‌کنند. دیدیم که پس از فیلتر هر امکانی، فیلترشکن آن ایجاد شد و هر چه تلاش کردیم به طور روزانه فیلترشکن‌های جدید ارایه شد و در نتیجه ، زیان و آسیبی که بویژه به جوانان و فرزندان ما از ناحیه استفاده از فیلترشکن‌ها وارد شد ، بیشتر از زمانی است که به طور عادی مثلاً از همان نرم‌افزاری که فیلترکردیم، استفاده می‌کردند.
• راه پیشگیری از مخاطرات ابزارهای ارتباطی جدید، فیلترینگ نیست، بلکه باید سواد رسانه‌ای و دیجیتال جوانان و نوجوانان و البته والدین و همه جامعه را بالا ببریم تا بتوانند در کنار استفاده مناسب از این امکانات، از مخاطرات و آسیب‌های آن نیز در امان بمانند.
• انحصار در هیچ پدیده ای جواب نمی دهد؛ چه در رسانه و چه در فناوری، امروزه شاهد آن هستیم که استفاده از موبایل در ایران نسبت به خیلی کشورهای دیگر بیشتر است و یک دلیل مهم آن این است که در کشور رسانه آزاد نداریم، فقط یک صدا و سیمای دولتی داریم و مردم برای دسترسی آزادانه‌تر به اطلاعات به استفاده از موبایل و دسترسی به فضای مجازی از طریق آن، هجوم آورده اند و لذا شاهد بروز تورم در استفاده از موبایل و فضای مجازی هستیم. اگر گروه‌ها و دسته‌های مختلف در کشور رادیو و تلویزیون داشتند، بخشی از حرف و سخن خود را از آن طریق بیان می‌کردند و آن وقت به طور طبیعی این تورم در زمینه استفاده از موبایل و فضای مجازی بوجود نمی‌آمد.

• باید این رویه‌ها اصلاح شوند، البته باید همه به ضرورت اصلاح این رویه‌ها و روندها برسیم. امروز هنوز همه به این نتیجه نرسیده‌ایم که انحصار در هر زمینه و موضوعی مضر است؛ باید در زمینه گردش اطلاعات، آزادی بیشتر ایجاد کنیم و البته نیاز است که نظارت در این زمینه نیز به طور قانونمند تقویت شود.
• وقتی گردش آزاد اطلاعات رواج یابد و نظارت بر آن تقویت شود، دیگر شاهد آن نخواهیم بود که هر کسی یا گروهی به طور ناشناس و بدون شناسنامه بتواند از این عرصه برای بی‌اخلاقی‌های خود سوء استفاده کند و یا از سوی دیگر شاهد آن نخواهیم بود که عده‌ای به طور فله‌ای با یک سیم‌کارت پیامک‌های تبلیغاتی انبوه بفرستند و وقت و عمر مردم را تلف کنند؛ اینگونه اتلاف وقت و عمر مردم و آزار و اذیت‌های بی‌حساب شرعاً حرام است و راه مقابله با آن ایجاد فضای آزاد و البته قانونمند نشر اطلاعات و نظارت قانونی و دقیق بر آن است.
• فضای مجازی و عرصه دیجیتال امروز نه بخش و شاخه‌ای از اقتصاد، بلکه بستر و پایه‌ای اصلی و اساسی برای اقتصاد است از سوی دیگر فضای مجازی می‌تواند همه مردم و فعالان اقتصادی را توانمند کند و زیربنای مناسب برای تسریع و تسهیل تعاملات اقتصادی، علمی و فرهنگی باشد. امروز همچنین فضای مجازی یک ابزار مؤثر برای ایجاد عدالت است چرا که با اتصال یک روستا به اینترنت پرسرعت امکان بهره‌مندی از خیلی از امکانات کشور برای روستائیان نیز همانگونه که برای شهرنشینان فراهم است، فراهم خواهد شد.
• فضای مجازی زیربنای بسیاری از تحولات اقتصادی و توسعه متوازن پایدار خواهد بود و در کنار توانمندسازی همه مردم‌ فارغ از محل سکونت‌شان می‌تواند به گسترش عدالت اجتماعی کمک کرده و با ایجاد شفافیت به مبارزه مؤثر با فساد کمک کند.
•  چندین بار تأکید کردم که باید هر فرد یا مجموعه‌ای که درخواست دریافت ارز دولتی برای واردات دارد از همان لحظه ثبت درخواست‌، مراحل بررسی و تأیید درخواست، در اختیار قرار دادن ارز، خرید کالا، انتقال آن، ترخیص از گمرک، انبار و نحوه و میزان توزیع در بازار را به طور دقیق و به روز در فضای مجازی ثبت کند تا امکان فساد و سوء استفاده به حداقل برسد. دولت نیز در راستای تحقق یکی از بزرگترین شعارهایش یعنی ایجاد شفافیت لوایح مورد نیاز را در دست بررسی دارد تا به مجلس تقدیم شوند.
• اینکه می‌گوییم فیلتر وجود نداشته باشد به معنای این نیست که این فضا بدون حساب و کتاب و نظارت باقی بماند بلکه هم باید نظارت کافی داشته باشیم و هم باید به کسانی که از فضای مجازی استفاده می‌کنند، آموزش های صحیح را ارایه دهیم.
• امروز سواد داشتن تنها منحصر به خواندن و نوشتن نیست بلکه نحوه استفاده صحیح از فضای ارتباطی و فضای مجازی هم به نوعی سواد مخصوص به خود را نیاز دارد.
• امروز یک منبع بزرگی از اطلاعات از طریق تلفن همراه در اختیار افراد بویژه نوجوانان و جوانان است و گاهی آنها در بسیاری از مسایل اطلاعات بیشتری داشته و جلو می‌افتند، امروز مسئولان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وظیفه سنگینی را برای ارایه امکانات لازم به مردم بردوش دارند و باید برای توسعه دولت الکترونیک تلاش کنند، چرا که دولت الکترونیک حقیقتاً خواست و اراده مردم است.
•  درباره استفاده از دولت الکترونیک در موضوع سلامت و ایجاد شبکه‌های مرتبط در این راستا که بسیار حائز اهمیت است بارها با وزیر ارتباطات صحبت کردم و این کاری است که باید انجام شود تا مردم با آسودگی بیشتر و بدون نیاز به انجام آزمایش‌ها و کارهای تکراری بتوانند در مکان‌های مختلف، به سلامت خود رسیدگی کنند.
• راه‌حل رفع بسیاری از مشکلات جامعه، تقویت، توسعه و سلامت دولت الکترونیک است، ما ناچاریم تحولی بزرگ در این راستا ایجاد کنیم که البته دولت به طور کامل از آن پشتیبانی می‌کند.
• دولت برای توسعه فضای مجازی و افزایش پهنای باند در کشور فشارهای فراوانی را تحمل کرد، اما در برابر همه آنها ایستاد، هر تصمیمی در هر دستگاهی برخلاف آن اتخاذ می‌شد دولت مخالفت می‌کرد و مردم اگر امروز به راحتی می‌توانند از این فضا استفاده کنند باید بدانند دولت یازدهم و دوازدهم از آبروی خود در این راستا مایه گذاشت.
• به جز امور زیرساختی که نیاز به تلاش و فعالیت بخش‌های دولتی دارد، باید تولید محتوا را به مردم واگذار کنیم و در حقیقت رسانه، فضای مجازی، کتاب، تئاتر و سینما هر کدام باید وظیفه و کار خود را انجام دهند و هیچ یک جایگزین هم نمی‌شوند و همه باید بتوانند از این فناوری استفاده کنند.
•  امروز آمار رسمی بیکاری در کشور در مجموع حدود 11.7 دهم درصد است، اما اگر در اقشار مختلف مانند جوانان تحصیلکرده یا زنان و نوجوانان وارد شویم می‌بینیم که این آمار افزایش می‌یابد.
• مسئولیت ما این است که باید برای همه شغل ایجاد کنیم، روزگاری که بخواهیم بگوییم خانم‌ها باید فقط در خانه باشند و حق آمدن در جامعه را ندارند، گذشته است.
•  همه باید اصول مربوط به خود را حفظ کنند، متأسفانه در مسأله حجاب ،اول از زن شروع می‌کنیم در حالی که قرآن ابتدا مرد را از نگاه هرز دور می‌کند، اما ما می‌رویم و بخاطر حجاب دختران و زنان را دستگیر می‌کنیم.
• اساس حجاب برای امنیت زن است همانطور که خدا در قرآن می‌فرماید، حجاب را برای جلوگیری از آسیب زن قرار داده تا مورد آزار و اذیت عده‌ای مریض قرار نگیرند. همه آنچه درباره حجاب در قرآن آمده برای حمایت از زن است اما به گونه‌ای رفتار شده که انگار باید چماقی بر سر زن باشد و این بخاطر آن است که مساله حجاب را درست در جامعه تبیین نکردیم.
• زنان در برخی امور سلامت بهتری نسبت به مردم دارند، باید برخی امور را که مربوط به زنان است و آنان بهتر می‌توانند انجام دهند، به آنها واگذار کنیم، به گونه‌ای که براساس تجارب گذشته در وزارتخانه‌ها تاکنون هیچ فساد مالی از سوی زنان در مسئولیت‌های مختلف دیده نشده است.
• باید از همه نیروهای خلاق جامعه استفاده کنیم هر کجا مسئولیتی به جوانان و بانوان واگذار شد، ضرر نکرده‌ایم و نمونه بارز آن حضور یک جوان به عنوان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات است؛ کم داشتیم وزیری در این سن مسئولیت را به عهده بگیرد و موفق باشد و مدیران با تجربه هم مدیریت او را قبول داشته باشند و امروز یک نیروی جوان، با ایمان، ایثار و ایستادگی در این بخش مدیریت می‌کند.
• شرط اول ما با آقای جهرمی در هنگام پذیرش مسئولیت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات این بود که باید در راستای ایجاد شغل تلاش مضاعفی داشته باشد و ایشان قول داد که سالانه صد هزار شغل را ایجاد کند.
• سرمایه‌گذاری و ایجاد مشاغل بزرگ نیاز به افرادی زیاد و سرمایه‌ای بالا دارد، یک شرکت نوپا و یا یک استارتاپ و سرمایه اندک می‌تواند اشتغال ایجاد کرده و خود به مرور زمان سرمایه آفرین شود و راحت‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه برای ایجاد اشتغال نیز همین است.
• ملت ایران در بسیاری از زمینه‌ها مانند دمکراسی، حضور در پای صندوق رأی، تأسیس دانشگاه‌ها و دارالفنون‌ها، روزنامه‌ها و آزادی‌ها در منطقه پیشتاز بوده و در بسیاری از حوزه‌ها پیشرفت‌های خوبی داشته است، امروز نه تنها در زمینه مسایل فناورانه، بلکه در موضوعات اجتماعی از جمله برگزاری انتخابات‌ مختلف، پیشرفت در علم و تحقیقات و سطح کیفی دانشگاه‌ها، موفقیت‌ها و رشد خوبی داشته‌ایم و باید تلاشی مضاعف داشته باشیم تا شاهد ایرانی پیشرفته و آبادتر باشیم.
• پیش از سخنان رئیس جمهور مهندس محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گزارشی از دستاوردها و اولویت‌های اصلی این وزارتخانه در اجرای برنامه‌ها و طرح‌های مختلف و چالش‌های پیش رو ارایه و از حمایت ها و پیگیری‌های دکتر روحانی در زمینه برنامه مرتبط با وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تقدیر کرد.